Innowacja pedagogiczna "Uczymy się uczyć"

Tytuł innowacji „Uczymy się uczyć”
Rodzaj innowacji - o charakterze metodycznym
Zasięg innowacji:
1. Innowacją zostaną objęci uczniowie kl. IV - II poziom edukacyjny,
2. Sposób naboru - na zasadzie dobrowolności i powszechnej dostępności,
3. Innowacja będzie realizowana w trzech etapach, każdy kolejny będzie kontynuacją poprzedniego.
Koszty i źródła finansowania działalności innowacyjnej - innowacja nie wymaga przyznania środków pieniężnych na dodatkowe zajęcia od organu prowadzącego – realizacja w ramach godzin KN.

ZAKRES MERYTORYCZNY INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ

„Aby czegokolwiek nauczyć się efektywnie
Musisz to widzieć, słyszeć i czuć.”

Tony Stockwel

Opis innowacji

A. Uzasadnienie
Jedną z głównych przyczyn niepowodzeń w nauce jest brak umiejętności uczenia się. Wielu uczniów po prostu nie potrafi się uczyć, a wielu nauczycieli nie uczy swoich podopiecznych, jak mają się uczyć. Przedstawienie najważniejszych psychologicznych prawidłowości procesu uczenia się i zapoznanie z wieloma technikami przyspieszonego uczenia się może pobudzić do tworzenia nowych lub zmiany własnych sposobów nauczania .
W karierze szkolnej ucznia szkoły pod¬stawowej szczególnie trudnym momentem jest okres klasy czwartej. To czas zmiany systemu kształcenia - przejście z nauczania zintegrowanego do nauczania przedmiotowego (dodatkowe przedmioty, różni nauczyciele, inny system oceniania).
W dobie dynamicznych przemian cywilizacyjnych i natłoku informacji tradycyjne metody uczenia się są niewystarczające. Wymagają od ucznia ogromnego wysiłku intelektualnego, pochłaniają dużo czasu i nie zawsze przynoszą zadowalające rezultaty. Może to powodować niechęć do nauki i procesu kształcenia. Chcąc nadążać za zmianami, a przy tym osiągać sukcesy w nauce, należy sięgać po metody niekonwencjonalne, wykorzystujące szerokie możliwości umysłowe człowieka. Umożliwiają to nowoczesne metody uczenia się określane w literaturze mianem uczenia przyspieszonego, szybkiego uczenia lub superuczenia. Metody te mogą sprawić, że nauka stanie się przyjemniejsza i łatwiejsza.
Głównym celem programu jest podwyższenie u ucz¬niów umiejętności skutecznego uczenia się. Innowacja wpisuje się w cele kształcenia ogólnego tj. najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej Umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji .


B. Wyniki diagnozy szkolnej

Podczas lekcji sondażowych przeprowadzonych w ramach zastępstw w obecnych klasach czwartych zauważyłam, że uczniom brakuje podstawowej wiedzy z zakresu prawidłowości uczenia się. Nie znają oni skutecznych technik edukacyjnych i relaksacyjnych, mają też trudności z organizowaniem nauki i efektywnym planowaniem czasu.
Wprowadzenie innowacji zostało poprzedzone diagnozą istniejącej sytuacji. W diagnozie szkolnej jako technikę badawczą wykorzystano kwestionariusz ankiety. Diagnoza potwierdziła wcześniejsze obserwacje, że uczniowie klas czwartych mają trudności z uczeniem się na pamięć: wierszy – 33,3 %, nowych słówek – 39,3 %, regułek, wzorów- 24,2 % , dat – tylko 3 %, 15% badanych deklaruje, że nie ma żadnych trudności z pamięciowym opanowaniem materiału.
Badani uczniowie dostrzegają, że największy wpływ na ich oceny ma systematyczna praca na lekcji i w domu (57,6%) oraz ich dotychczasowy zasób wiedzy (42,4%). Zdają sobie sprawę, że inne okoliczności (sympatia lub humor nauczyciela, umiejętność „ściągania” i podpowiedzi kolegów, czy wygląd i zachowanie ucznia) w niewielkim stopniu wpływają na ich wyniki w nauce.
Dla większości badanych uczniów (57,6%) czynnikiem motywującym do nauki jest obawa przed oceną niedostateczną (4 wskazania podwójne), 39,4% uczniów stwierdza, że motywuje ich strach przed otrzymaniem uwagi ze strony nauczyciela, a 9,1% przed złośliwymi uwagami ze strony kolegów, kolejne 39,4% ankietowanych boi się, że nie otrzyma promocji do następnej klasy (3 wskazania podwójne). 23 uczniów, tj. 54,5% deklaruje, że chce mieć dobre oceny (6 wskazań podwójnych), z twierdzeniem „uczę się, bo lubię” zgadza się 21,2% uczniów (2 wskazania podwójne), a dwoje twierdzi, że uczą się bo chcą być lepsi od innych.
Uczniowie deklarują, że czują się odpowiedzialni za swoją naukę i wyniki pracy w szkole, twierdzi tak aż 93,9% badanych, tylko dwoje z badanej grupy podaje, że za nic nie odpowiadają i że martwić o ich wiedzę powinni się nauczyciele i rodzice.
Jako najczęściej stosowane metody i techniki nauki uczniowie wymienili metodę powtarzania, czyli powtarzają to, czego się nauczyli oraz sprawdzania wiedzy poprzez przepytywanie przez kolegę, koleżankę, rodzica itp. W badanej społeczności nie stwierdzono znajomości lub też stosowania innych sposobów uczenia się i utrwalania wiadomości. Zadowolenie ze swoich ocen wykazuje 63,6% uczniów, niezadowolenie wyraża 33,3%, tj. 11 uczniów. Na pytanie 13. „Czy zgadzasz się, że stać Cię na więcej, że Twoje oceny mogłyby być lepsze?” twierdząco odpowiedziały 22 osoby, zaprzeczyły 2 (6,1%), nie miało zdania (nie wiem) 8 osób, czyli 24,2% badanych.
Z ankiety jasno wynika, że większość uczniów posługuje się tradycyjnymi metodami i technikami uczenia się. Przywiązanie do nich spowodowane jest nieznajomością innych form ułatwiających naukę i zapamiętywanie materiału. Widać też wyraźnie, że motywacja uczniów ma charakter negatywny – w zdecydowanej większości uczą się z obawy przed kimś lub czymś, najczęściej przed konsekwencjami złych ocen. Niewielu uczniów wiąże naukę z przyjemnością i satysfakcją wynikającą z poszerzenia i posiadania wiedzy. Jest bardzo prawdopodobne, że przyczyną tego są trudności w jej zdobywaniu.


C. Cele ogólne:
• umożliwienie nabycia umiejętności efektywnego uczenia się,
• odkrycie i rozwijanie zainteresowań,
• przygotowanie do dalszej edukacji,
• podniesienie potencjału intelektualnego uczniów .


D. Cele szczegółowe:
• poprawa wyników nauczania (podniesienie poziomu wiedzy i umiejętności przedmiotowych),
• rozwijanie zdolności i zainteresowań przedmiotowych,
• rozwijanie inwencji twórczej,
• wzrost aktywności i zaangażowania uczniów,
• integracja uczniów,
• promocja szkoły, zainteresowanie ofertą szkoły,
• propagowanie realizowanej innowacji w innych szkołach.


E. Zasady innowacji

Projektując cykl zajęć dotyczących technik uczenia się, wychodzę z założenia, iż program taki należy rozpocząć od tej sfery aktywności człowieka, która jest mu najbliższa. Dlatego I etap zaprojektowanych działań edukacyjnych poświęcony będzie sferze związanej głównie ze świadomością siebie, własnych możliwości, zdolności, marzeń, pragnień, aspiracji, indywidualnych motywacji i preferencji w zakresie sposobów uczenia się oraz rozumieniem procesów zachodzących podczas zdobywania wiedzy. Ze względu na tematykę I etap zajęć będzie odbywał się pod hasłem „Jak myślę, poznaję, uczę się”.
Po opanowaniu tego etapu przejdziemy do kolejnego. II etap będzie obejmował zajęcia warsztatowe. Uczniowie poznają kilka metod i technik uczenia się. Będą to zajęcia stymulujące i podpowiadające, jak wybrać metody adekwatne do treści/materiału do zapamiętywania i do preferencji ucznia. Zasady stosowania danej metody będą tłumaczone na przykładach konkretnych przedmiotów. Szczególny nacisk położyłam na te dziedziny, których nauczenie się wymaga zapamiętania dużej ilości informacji i detali, oraz dużo wiedzy teoretycznej.
III etap będzie polegał na omówieniu i uporządkowaniu otrzymanych informacji. Uczniowie będą dzielić doświadczeniami z poprzedniego etapu, dokonają świadomego wyboru techniki odpowiedniej dla siebie. Nauczą się także prezentować siebie i swoją wiedzę.

F. Efekty innowacji
Uczeń:
• ma świadomość siebie, swoich możliwości, zdolności, marzeń i pragnień,
• rozumie własne motywacje do nauki,
• rozumie ogólne prawidłowości procesu uczenia się,
• wie, jak efektywnie odpoczywać,
• zna techniki poprawiające zdolność koncentracji uwagi,
• zna techniki pamięciowe: mnemotechnika, technika haków, system cyfrowo-literowy, oraz oparte na skojarzeniach i wizualizacji,
• zna zasady notowania nielinearnego,
• potrafi optymalnie wykorzystać czas przeznaczony na naukę własną,
• wie, jak dobrać metodę uczenia się odpowiednią do danego przedmiotu i adekwatną do swoich zdolności i potrzeb,
• potrafi wyznaczyć sobie cel edukacyjny i konsekwentnie do niego dąży,
• osiąga lepsze wyniki w nauce, głównie z przedmiotów, które dotąd sprawiały mu kłopoty.

Podsumowaniem cyklu zajęć będzie wykonanie prezentacji multimedialnej - poradnika „Jak szybko i skutecznie się uczyć”. Założeniem jest przedstawienie w nim krótkiej charakterystyki wzrokowców, słuchowców i kinestetyków, zaprezentowanie metod i technik, dzięki którym szybciej i łatwiej można przyswoić nowe informacje i opanować umiejętności. Z konspektów zajęć powstanie bank scenariuszy do wykorzystywania np. na lekcjach wychowawczych.

Ewaluacja

Badanie efektów zakładanych procesie innowacji dokonane zostanie po I etapie pracy oraz po zrealizowaniu całej innowacji. Przedmiotem badania będą:
• skuteczność,
• efektywność,
• trafność,
• użyteczność,
• trwałość.

Sposoby i narzędzia/metody ewaluacji innowacji:
• bieżąca analiza dokumentacji przebiegu nauczania (wyników nauczania),
• obserwacja bezpośrednia zachowań uczestników innowacji,
• wywiady, rozmowy, opinie uczniów, rodziców i nauczycieli,
• analiza wyników ankiety ewaluacyjnej podsumowującej, przeprowadzonej wśród uczniów objętych innowacją.
Badanie osiąganej jakości zostanie przeprowadzone przez nauczyciela prowadzącego innowację w/w osób. Analizę i weryfikację zgromadzonych informacji przeprowadzi Dyrektor szkoły.
Wyniki ewaluacji opracowane zostaną przez nauczyciela wdrażającego, a następnie przedstawione radzie pedagogicznej i radzie rodziców .


Bibliografia

1. Bednarz Józefa, Garstka Joanna: Kinezjologia edukacyjna w pracy bibliotekarza. „Biblioteka w Szkole” 2004, nr 6, s.13-14.
2. Covington Martin, Teel Manheim Karen: Motywacja do nauki. Gdańsk: GWO, 2004. ISBN 83-89574-00-4.
3. Czerniawska Ewa, Jagodzińska Maria: Jak się uczyć? Bielsko- Biała: Park, 2007. ISBN 978-83-7266-612-3.
4. Dennison Pul E., Dennison Gail: Kinezjologia edukacyjne dla dzieci. Warszawa: Swietłana Masugtowa i Międzynarodowy Instytut NeuroKinezjologii, 2003, ISBN 83-89370-09-3.
5. Drapeau Christian: Jak uczyć się szybko i skutecznie. Białystok: Klub dla Ciebie, 2002. ISBN 83-89076-88-8.
6. Gawdzik Witold: Ortografia na wesoło i na serio. Warszawa: Wydawnictwo Oświata 1998. ISBN 83-85394-81-8.
7. Kubiczek Bożena: Metody aktywizujące: jak nauczyć uczniów uczenia się? Opole: Nowik , 2006. ISBN 83-89848-19-8.
8. Zajdel Joanna: Jak się uczyć? Propozycje programu informacyjno-edukacyjnego dla uczniów klasy czwartej szkoły podstawowej.” Biblioteka w Szkole” 2003, nr 5, s.1-4.

Plan wprowadzenia zmiany


I etap

1.Lekcja organizacyjna
- „Jaki jestem”
- Zasady pracy na zajęciach

Po zakończonej lekcji uczeń potrafi określić:
-co umie robić najlepiej,
-co lubi robić najchętniej,
-jakie przedmioty sprawiają mu trudność.

2.Po co się uczymy?
- Co to jest motywacja

Po zakończonej lekcji uczeń :
-wyjaśnia znaczenie słowa „motywacja”,
-podaje motywy uczenia się,
-zna rodzaje motywacji: wewnętrzną i zewnętrzną i ich znaczenie dla procesu uczenia się,
-zna kilka technik koordynujących pracę obydwu półkul mózgowych.

3.Poznaj swoją pamięć
- pamięć
- zapominanie
- style uczenia się
- techniki koordynujące prace obydwu półkul mózgowych

Po zakończonej lekcji uczeń:
-wyjaśnia znaczenie słowa „pamięć”,
-wyjaśnia, co sprzyja pamięci,
-zna właściwości mózgu,
-zna style uczenia się,
-zna kilka technik koordynujących pracę obydwu półkul mózgowych.

4.Jak wypoczywam?
- techniki relaksacyjne
- techniki koordynujące prace obydwu półkul mózgowych

Po zakończonej lekcji uczeń:
-wie dlaczego należy wypoczywać,
-zna ćwiczenia wyciszające bądź podnoszące poziom energii,
-zna kilka technik koordynujących pracę obydwu półkul mózgowych.

5. Zapanuj nad czasem
- higiena pracy ucznia
- zarządzanie czasem

Po zakończonej lekcji uczeń:
-potrafi wymienić, jakie warunki powinno spełniać miejsce pracy ucznia,
-prezentuje prawidłową postawę stojącą i siedzącą,
-potrafi zaplanować rozkład dnia.

II etap

6.Technika sporządzania mind mapy
- metoda sporządzania
- notatek pamięciowych

Po zakończonej lekcji uczeń:
-zna zasady tworzenia notatki pamięciowej,
-wymienia zalety map myśli.

7.Mind mapa z przyrody
- metoda sporządzania notatek pamięciowych - ćwiczenia

Po zakończonej lekcji uczeń:
- potrafi poprawnie sporządzać mapę myśli z przyrody.

8.Mind mapa z historii
- metoda sporządzania notatek pamięciowych -ćwiczenia

Po zakończonej lekcji uczeń:
-potrafi poprawnie sporządzać mapę myśli z historii.

9.Czy każdy może nauczyć się języka obcego?
- inteligencje

Po zakończonej lekcji uczeń:
-wymienia rodzaje inteligencji,
-określa swoją inteligencję,
-zna kilka sposobów, jak rozwinąć inteligencję językową,
-wie, jak uczyć się języka obcego.

10.Łańcuszki w mózgu (1)
- metoda łańcuchowa

Po zakończonej lekcji uczeń:
-wie, na czym polega metoda łańcuchowa

11.Łańcuszki w mózgu (2)
- metoda łańcuchowa - ćwiczenia

Po zakończonej lekcji uczeń:
-na podstawie tekstu tworzy obrazy.

12.Strategie pamięciowe
- technika słów zastępczych

Po zakończonej lekcji uczeń:
-posługuje się techniką haków w celu szybkiego zapamiętywania,
-odtwarza kodowane informacje dzięki poznanym technikom mnemonicznym,
-ćwiczy swoją wyobraźnię, wykorzystuje poznane sposoby ożywiania obrazów.

13.Strategie pamięciowe
- grupowanie,
- akronim
- akrostych

Po zakończonej lekcji uczeń:
-poprawnie wykorzystuje przyspieszone techniki uczenia się.

14.Strategie pamięciowe
- twórcze zdania
- rymowanki

Po zakończonej lekcji uczeń:
-poprawnie wykorzystuje techniki.


III etap

15.Jak „sprzedać” swoją wiedzę?
- autoprezentacja - ćwiczenia

Po zakończonej lekcji uczeń:
-zna swoje mocne strony,
-potrafi przezwyciężać opory przed prezentowaniem się na forum grupy.

16.Jak czytać efektywnie?
- szybkie czytanie

Po zakończonej lekcji uczeń:
-zna zasady szybkiego czytania,
-wie, jakie stosuje złe nawyki, potrafi je eliminować.

17.Utrwalanie
- powtarzanie kluczem do sukcesu

Po zakończonej lekcji uczeń:
-zna znaczenie utrwalania wiedzy,
-zna system powtórek.

18.Zostań reżyserem własnego uczenia się.
- świadomość własnego „Ja”

Po zakończonej lekcji uczeń:
- z poznanych technik potrafi wybrać i zastosować najlepsze dla siebie sposoby uczenia się.

ANKIETA DLA UCZNIÓW
Droga Uczennico, Drogi Uczniu!
Proszę wypełnij anonimową ankietę . Celem ankiety jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie: W jaki sposób uczą się uczniowie klasy czwartej? Proszę o szczerą odpowiedź na poniżej wymienione pytania.
Zakreśl krzyżykiem – x, jedną lub kilka odpowiedzi.

Dziękuję.
1.Prace domowe:
a) odrabiam samodzielnie,
b) odrabiam codziennie, ale z pomocą
c) czasami zapominam odrobić
d) często zapominam odrobić

2.Czego najtrudniej Ci się uczyć na pamięć?
a) wierszy na pamięć
b) nowych słówek
c) regułek, wzorów
d) dat
e) inne ........................................

3.Podczas lekcji jestem:
a) aktywny i skupiony
b) czasami rozmawiam, ale wykonuję zadania
c) często roztargniony lub niechętny do pracy
d) znudzony, czekam z niecierpliwością na przerwę

4. Najczęściej w aktywnym uczestniczeniu w lekcji przeszkadza mi: / można podkreślić 2 odpowiedzi/
a) to, że lekcja jest nudna
b) nie lubię się uczyć
c) materiał jest za trudny i nie rozumiem go
d) hałas w klasie
e) to, że lubię rozmawiać z innymi
f) inne (napisz co) ........................................

5. Moim zdaniem największy wpływ na moje oceny mają: / można podkreślić 2 odpowiedzi/
a) systematyczna praca na lekcji i w domu
b) to ile już wiem
c) nauczyciel mnie lubi
d) humor nauczyciela
e) umiejętność ściągania i podpowiedzi kolegów
f) mój wygląd i zachowanie
g) inne ........................................


6. Uczę się bo: /można podkreślić 3 odpowiedzi , ale najważniejszą zakreśl 2 razy/
a) boję się, że dostanę ocenę niedostateczną
b) boję się złośliwych uwag ze strony kolegów
c) boję się uwag ze strony nauczyciela
d) boję się, że nie przejdę do następnej klasy
e) rodzice wymagają ode mnie dobrych ocen
f) chcę mieć dobre oceny
g) lubię się uczyć
h)chcę być lepszy od innych

7. Moim zdaniem:
a) jestem odpowiedzialny za swoją naukę i wyniki pracy w szkole
b) nie jestem za nic odpowiedzialny , niech martwią się o moją wiedzę nauczyciele i rodzice

8. Podczas nauki:
a) słucham muzyki
b) oglądam tv
c) muszę mieć ciszę i spokój
d) inne ........................................

9. Zapamiętuję najwięcej z tego co:
a) usłyszę
b) przeczytam
c) zobaczę
d) wykonam sam

10. Jak spędzasz czas po lekcjach?
a) gram w piłkę
b) śpię
c) gram na komputerze
d) czytam
e) inne ........................................

11. W trakcie nauki stosujesz?
a) metodę powtarzania - powtarzam to, czego się nauczyłem
b) przepytuje mnie kolega, koleżanka, rodzic itp.
c) inne ........................................

12. Czy jesteś zadowolony ze swoich ocen?
a) tak
b) nie

13. Czy zgadzasz się, że stać Cię na więcej, że oceny mogłyby być lepsze?
a) tak
b) nie
c) nie wiem