Program autorski dotyczący zasad udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej dla uczniów szkoły podstawowej w Kaliskach

Wstęp
Pierwsza pomoc — zespół czynności wykonywanych w razie wypadku, urazu lub nagłego ataku choroby w celu ochrony życia lub zdrowia poszkodowanego oraz zminimalizowania niekorzystnych następstw, zanim możliwe będzie udzielenie specjalistycznej pomocy medycznej (po przewiezieniu do szpitala).
W Polsce obowiązek udzielania pomocy reguluje prawo. Konsekwencje prawne za
zaniechanie takiej pomocy przewiduje art. 162 Kodeksu karnego:
§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu sie w położeniu grożącym bezpośrednim
niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy,
mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia
albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze
strony instytucji lub osoby do tego powołanej.
Obowiązek szkół w zakresie nauczania bezpiecznych zachowań oraz pierwszej pomocy wynika nie tylko z odpowiednich zapisów w podstawach programowych w każdym etapie edukacyjnym ale również z aktów prawnych, tj. z Ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw. W Art. 1. wprowadzono pkt 16) upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie oraz kształtowanie właściwych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nadzwyczajnych.(DzU z 2003 r. Nr 137, poz.1304, Art. 1, pkt 16)

Każdy może nauczyć się podstawowych zasad udzielania pierwszej pomocy, gdyż nawet skomplikowanie brzmiąca resuscytacja to w rzeczywistości kilka prostych czynności . Jednak od tego , czy znajdzie się ktoś, kto je prawidłowo wykona, może zależeć czyjeś życie. Samo życie pisze niejednokrotnie scenariusze , w których wiedza o tym , jak pomóc , w połączeniu
z szybkim działaniem dają szansę skutecznej pomocy. Ważne jest , aby edukację prozdrowotną rozpocząć jak najwcześniej, czego potwierdzeniem są wydarzenia, w których dzieci służyły pomocą w nagłych wypadkach. Wykorzystując więc dziecięcą ciekawość i chęć poznania nowego , opracowałam roczny program udzielania pierwszej pomocy.
Autorka programu posiada przygotowanie medyczne do prowadzenia zajęć z zakresu ratownictwa przedmedycznego , oraz aktualne szkolenie do prowadzenia zajęć edukacyjnych w zakresie udzielania pierwszej pomocy.( ważne do 30.03.2017r.) .

Charakterystyka programu
Opracowany przeze mnie program autorski ,, I ty możesz uratować komuś życie” przeznaczony jest dla uczniów klas I – VI szkoły podstawowej. Zgodnie z założonymi celami ma on wyposażyć dzieci w niezbędną wiedzę i umiejętności szybkiego i skutecznego reagowania w sytuacjach wymagających udzielenia pomocy osobie poszkodowanej. Wraz
ze sposobami udzielania pomocy przedmedycznej, program uwzględnia również zasady profilaktyki przy omawianych zagadnieniach. Zadaniem programu jest uświadomienie dzieciom o grożących niebezpieczeństwach w domu, szkole i w innych środowiskach oraz uwrażliwianie ich na dbałość o swoje zdrowie. Zakres treści programu dostosowany jest do możliwości dzieci w wieku wczesnoszkolnym. Realizacja programu umożliwia kształcenie
u dzieci bezpiecznych zachowań, nabycie umiejętności zachowania w sytuacji zagrożenia życie i zdrowia, a także nabycie rzeczywistych , praktycznych umiejętności udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w realnych sytuacjach zagrożenia.
Główne założenia programu
Realizacja programu odbywać się będzie podczas zajęć świetlicowych zarówno w szkole jak i w terenie.
Rozpoczęcie realizacji programu zaplanowane jest na rok szkolny 2014/2015.
Poszczególne tematy realizowane będą w danych klasach szkoły podstawowej w liczbie określonej przez prowadzącego, w zależności od specyfiki zajęć – razem 16 godzin.
Formy i metody prowadzenia zajęć dostosowane będą do indywidualnych potrzeb i możliwości dzieci.
Głównym realizatorem programu jest autorka Joanna Linda. Współpracować będę z higienistką szkolną , ratownikami medycznymi , strażakami ze Straży Pożarnej w Kaliskach, policjantami z Posterunku w Kaliskach.
W czasie zajęć przeprowadzane będą liczne ćwiczenia szkolące umiejętności udzielania pierwszej pomocy.
Zasady udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej zawarte w programie są zgodne ze współczesnym stanem wiedzy medycznej dotyczącej postępowania w nagłych wypadkach.
Umiejętność udzielania pierwszej pomocy powinna wchodzić w zakres wiedzy ogólnej każdego ucznia szkoły podstawowej.
Środki dydaktyczne
- fantom dorosłej osoby, dziecka
- filmy instruktażowe
- materace, koce, karimata, folia „życia”
- środki opatrunkowe
- chusta trójkątna
- rękawiczki jednorazowe
- apteczka pierwszej pomocy z wyposażeniem
- plansze „pierwsza pomoc”
- testy sprawdzające wiedzę
- gazetki tematyczne
- zaświadczenia dla uczniów o ukończeniu szkolenia z udzielania pierwszej pomocy - fotografie zdjęć rentgenowskich
Cele programu
Cele główne:
- nauczenie uczniów udzielania i wzywania pierwszej pomocy.
- uczeń potrafi zachowywać sie bezpiecznie, potrafi zachować sie w sytuacji zagrożenia życia
i zdrowia oraz potrafi udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu w rzeczywistym
wypadku.
Cele szczegółowe:
Uczeń:
potrafi zachować sie w różnych zagrażających sytuacjach życiowych;
• pamięta, że aby zacząć kogoś ratować musi zapewnić sobie bezpieczeństwo;
• wie, że nie będzie mógł pomóc, jeśli sam nie będzie bezpieczny;
• potrafi prawidłowo wezwać pomoc;
• wie, jak sprawdzić stan przytomności;
• potrafi udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu nie narażając jego zdrowia;
• potrafi ograniczyć skutki obrażeń i choroby;
• umie zdefiniować terminy: osoba przytomna, osoba nieprzytomna;
• potrafi prawidłowo udrożnić drogi oddechowe;
• potrafi wymienić numery alarmowe;
• potrafi prawidłowo przeprowadzić rozmowę z dyspozytorem pogotowia;
• wie, w jakich sytuacjach niezbędne jest wezwanie fachowej pomocy;
• wie, jak ważne jest szybkie wezwanie pomocy;
• wie, jak szybko wezwać pomoc, kiedy w pobliżu nie ma telefonu;
• potrafi właściwie ocenić, czy u poszkodowanego jest zachowany oddech;
• potrafi samodzielnie udrożnić drogi oddechowe;
• zna zasadę słyszę – czuję – widzę,
• wie, ze oddech należy sprawdzać spokojnie, poświęcając na te czynność 10 sekund;
• potrafi ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej i wie, kiedy sie ja stosuje;
• wie, że należy kontrolować oddech poszkodowanego w pozycji bocznej;
• wie, że należy okryć poszkodowanego, jeżeli jest taka możliwość;
• potrafi ocenić, kiedy należy wykonać wdechy ratownicze;
• potrafi wykonać prawidłowe wdechy ratownicze;
• wie, że wdechy ratownicze można ćwiczyć tylko na manekinie;
• potrafi powiedzieć co to jest Łańcuch Przeżycia;
• wie, jakie czynności wykonać przy zranieniu;
• potrafi nałożyć opatrunek;
• wie, jakie czynności może wykonać przy złamaniu kości;
• potrafi tamować krwotok z nosa;
• wie, co należy zrobić przy poparzeniu;
• wie, co powinna zawierać apteczka pierwszej pomocy.
Metody pracy:
1.metody podające: pogadanka, opis, objaśnienie
2.metody problemowe: metody aktywizujące, inscenizacja, burza mózgów, gry symulacyjne
3.metody eksponujące: film
4.metody praktyczne : pokaz, ćwiczenia przedmiotowe
Formy pracy;
Indywidualna i zbiorowa

Treści kształcenia i wychowania realizowane na zajęciach świetlicowych
Wrzesień
Temat : Bezpieczne poruszanie się w drodze do i ze szkoły ( 2 godziny)
-przypomnienie zasad bezpiecznego przechodzenia przez jezdnię z sygnalizacją świetlną i bez sygnalizacji
-ćwiczenia w praktycznym przechodzeniu przez jezdnię- spotkanie z policjantem
-troska o bezpieczeństwo własne oraz innych
-uświadomienie zagrożeń istniejących na drodze
-zaznajomienie z niewłaściwym zachowaniem się pieszych i kierowców

Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- zna zasady przechodzenia przez jezdnie ,
- rozpoznaje najczęściej spotykane znaki drogowe ,
- potrafi korzystać z pobocza drogi,
- w przypadku braku chodnika wie, że należy chodzić lewą stroną drogi
- dostrzega ważność umieszczania znaków odblaskowych na ubraniu i tornistrze
- potrafi ostrożnie poruszać sie po ulicy, zwłaszcza na niebezpiecznych odcinkach i skrzyżowaniach
- jako użytkownik dróg nie stanowi zagrożenia dla siebie i innych

Październik
Temat: Łańcuch przeżycia ( 1 godzina)
-przypomnienie poznanych czynności ratujących życie
-ustalenie, że każda z tych czynności stanowi ogniwo łańcuch przeżycia
-ćwiczenia praktyczne na manekinach
-poznanie czwartego ogniwa łańcucha- defibrylacji
-wykonanie w czterech grupach rysunków łańcucha
Przewidywane osiągnięcia ucznia:
-potrafi powiedzieć, co to jest łańcuch przeżycia
-potrafi wymienić wszystkie czynności, które składają się na łańcuch przeżycia
-wie, które czynności wchodzące w skład łańcucha może wykonać samodzielnie
-pamięta o szybkim wezwaniu pomocy

Listopad
Temat: Nagłe zatrzymanie krążenia. Resuscytacja ( 2 godziny )
-przywracanie i utrzymanie drożności dróg oddechowych
-omówienie sytuacji kiedy należy wykonywać oddechy ratownicze i uciski klatki piersiowej poszkodowanego
-zaprezentowanie i pokaz na manekinie prawidłowo wykonanej resuscytacji krążeniowo- oddechowej
-ćwiczenia w parach na manekinach (jeden wykonuje oddechy, drugi uciski)

Przewidywane osiągnięcia ucznia:
-potrafi ocenić , kiedy należy wykonać oddechy ratownicze
-potrafi wykonać prawidłowe oddechy ratownicze
-wie, że oddechy należy wykonywać powoli i spokojnieT
-pamięta że należy udrożnić drogi oddechowe
-potrafi prawidłowo odnaleźć miejsce ucisku
-wie, że uciski należy wykonywać mocno i szybko
-wie, że oddechy ratownicze i uciskanie klatki piersiowej można ćwiczyć tylko na manekinie


Grudzień
Temat: Skład apteczki ( 1 godzina)
-opatrywanie ran
-omówienie poszczególnych środków znajdujących się w apteczce
-poznanie przeznaczenia środków opatrunkowych
-sposoby opatrywania ran
-wykonywanie prostych opatrunków
-spotkanie z higienistką szkolną
Przewidywane osiągnięcia ucznia:
-wie, co znajduje się w apteczce pierwszej pomocy
-wymienia podstawowe wyposażenie apteczki, wie do czego służą: opatrunki gazowe, bandaże różnej szerokości, plastry z opatrunkiem, chusty trójkątne
-potrafi opatrzyć niewielkie skaleczenie
-potrafi właściwie zastosować odpowiednie środki lecznicze znajdujące się w apteczce pierwszej pomocy

Styczeń
Temat: Rodzaje krwotoków. Krwotok z nosa ( 1 godzina )
-przedstawienie różnego rodzaju krwotoków
-ukazanie sytuacji, kiedy najczęściej może dojść do krwotoku z nosa
psychiczne nastawienie na ewentualność obfitego krwawienia z nosa, tak osoby poszkodowanej, jak i kolegów
-zapoznanie dzieci ze sposobami zachowania się w przypadku krwawienia z nosa (poszkodowanych)
-zapoznanie dzieci ze sposobami niesienia pomocy osobie krwawiącej

Przewidywane osiągnięcia uczniów
-zna przyczyny (najczęściej występujące) krwawienia z nosa
-wie, że nie należy wpadać w panikę ze względu na obfite krwawienie własne lub innych osób
wie, jakie środki zastosować przy drobnych krwotokach
-zapobiega wypadkom
-zna zagrożenia wynikające z kontaktu z krwią poszkodowanego
-potrafi założyć prosty opatrunek
-wie, że tamowanie krwawienia należy wykonać jak najszybciej
-potrafi właściwie zachować się w przypadku własnego krwawienia

Luty
Temat: Urazy kończyn ( 1 godzina)
-złamania otwarte i zamknięte
-nauka postępowania przy złamaniach otwartych i zamkniętych
-zapoznanie z sytuacjami doprowadzającymi do urazów
-uwrażliwienie uczniów na konsekwencje wynikające z poruszania złamaną nogą
-przypomnienie wiadomości na temat wzywania pogotowia ratunkowego
Przewidywane osiągnięcia ucznia:
-wie, jakie są objawy złamań otwartych i zamkniętych
-wie, jak należy unieruchomić złamaną kończynę
-wie, jak pomóc w przypadku złamania
-wie, dlaczego nie można poruszać złamaną kończyną
-potrafi pomóc w przypadku złamania nogi
-umie wezwać pomoc
-potrafi uspokoić poszkodowanego
Marzec
Temat: Zasłabnięcie. Zadławienia ( 2 godziny)
-poznanie przyczyn utraty przytomności
-sposoby zapobiegania omdleniom
-zachowanie się w miejscu wypadku
-wzywanie pogotowia ratunkowego
-prawidłowe zachowanie się przy stole podczas posiłku
-zapobieganie zadławieniom
Przewidywane osiągnięcia ucznia:
-wie czym jest utrata przytomności i jak jej zapobiegać
-zna skutki utraty przytomności, wzywa pogotowie ratunkowe
-potrafi zachować się podczas spożywania posiłku tak, aby nie doszło do zadławienia
-wie jakie sytuacje mogą doprowadzić do zadławienia – unika ich
-w razie potrzeby wzywa pogotowie ratunkowe lub osobę dorosłą
Kwiecień
Temat: Wypadek drogowy, pozycja boczna ustalona ( 1 godzina)
-zachowanie się w miejscach wypadku
-ocena miejsca wypadku
-wzywanie pogotowia ratunkowego
-doskonalenie umiejętności postępowania w miejscu wypadku
-nauka rozmowy przez telefon z pogotowiem ratunkowym
-przygotowanie dzieci do wykonania prostych czynności ratowniczych
-nauka ułożenia poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej
-uświadomienie ważności uspakajania poszkodowanego
-spotkanie ze strażakiem, prezentacja sposobów transportu poszkodowanych
Przewidywane osiągnięcia ucznia:

-potrafi ocenić stan poszkodowanego
-potrafi zgłosić wypadek
-zna numer pogotowia ratunkowego
-posiada umiejętność korzystania z telefonów alarmowych i wie, jak prowadzić rozmowę z pogotowiem ratunkowym
-rozumie, że udzielenie pierwszej pomocy daje szansę przeżycia wypadku
-wie, jak ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej
-potrafi udzielić właściwej pomocy poszkodowanemu: zastosować metodę „w.s.c.” (widzę, słyszę, czuję) oraz go uspokoić

Maj
Temat: Alarm przeciwpożarowy. Przeprowadzenie próbnego alarmu w szkole z zachowaniem określonych procedur zawartych w Instrukcji Przeciwpożarowej dla Zespołu Szkół Publicznych w Kaliskach ( 3 godziny)
-przyczyny powstawania pożarów
-zachowanie się podczas pożaru w domu, szkole
-wpływ wysokiej temperatury i dymu na zdrowie człowieka
-wzywanie straży pożarnej
-sposoby gaszenia pożaru
-omówienie i prezentacja drogi ewakuacyjnej w szkole
-zaznajomienie z sygnałem alarmu i przygotowanie właściwego zachowania

Czerwiec
Temat : Bezpieczne wakacje, bezpieczne opalanie ( 2 godziny)
-bezpieczne opalanie
-wyjaśnienie, co to jest oparzenie
-przypomnienie przyczyn oparzeń
-omówienie zasad postępowania w przypadku oparzenia
-uświadomienie, jak zapobiegać oparzeniom
-Bezpieczna kąpiel słoneczna i w wodzie
-zachowanie bezpieczeństwa podczas wakacji spędzonych w górach, w lasach, nad wodą
-zagrożenia na jakie mogą natrafić uczniowie podczas wakacji i sposoby unikania ich
-omówienie zasad bezpiecznej kąpieli
-wskazanie miejsc zabronionych dla kąpieli
-uwrażliwienie na niebezpieczeństwo skakania do wody w miejscach niedozwolonych
Przewidywane osiągnięcia ucznia:
-dba o bezpieczeństwo swoje i innych podczas wakacyjnych podróży
-potrafi unikać zagrożeń jakie czekają: w górach, w lesie, nad wodą
-jest świadomy różnych niebezpieczeństw
-dostrzega bezpieczeństwo pływania jedynie w akwenach strzeżonych
-wie, że należy pływać w stroju do tego przystosowanym -rozumie, że nie należy pływać gdy się jest zmęczonym i w czasie wyładowań atmosferycznych
-wie, wie, jak i czym można się poparzyć
-wie, jakie są objawy przy oparzeniach
-wie, jak można zapobiegać oparzeniom.
-potrafi udzielić pomocy w przypadku oparzenia: schłodzić miejsce poparzone wodą
-wie, że na ranę oparzeniową należy położyć wyjałowiony opatrunek 
-jest ostrożny w kontaktach z gorącymi płynami i środkami żrącymi
-rozsądnie korzysta z kąpieli słonecznych
-stosuje nakrycia głowy i kremy z filtrem UV że nie wolno wchodzić do wody, gdy miejsce jest oznakowane czerwoną lub czarną flagą
Ewaluacja
Specyfika zajęć świetlicowych polega na tym, aby dzieci podczas przebywania w świetlicy czuły się dobrze, mogły się zrelaksować po zajęciach szkolnych. W świetlicy nie ma ocen, dba się natomiast o to, aby każda ocena była przez dzieci odbierana jako życzliwa rada. Dlatego też, podczas zajęć ocena uczniów będzie przede wszystkim informacją zwrotną na temat efektywności ich uczenia się. Dzieci będą miały możliwość do samooceny i samokontroli, które nie bolą tak, jak wytykanie błędów przez nauczyciela. Uczy to samodzielności
i odpowiedzialności za efekty własnej pracy.
W programie zakłada sie bieżąca ocenę osiągnięć , która polegać będzie na:
-obserwacji
-analizie wytworów dziecięcych
Narzędziem badawczym podczas realizacji programu będą różne testy i arkusze obserwacji
Obserwacji podlegać będą zachowania uczniów podczas różnorodnych sytuacji:
- na zajęciach teoretycznych
-w trakcie zajęć praktycznych ,
-konkursu.
Tak zgromadzone informacje pozwolą ocenić stopień opanowania przez uczestników
treści programowych oraz stopień osiągnięcia założonych celów.
Zajęcia prowadzone będą w miłej i przyjaznej dla ucznia atmosferze. Uczeń będzie miał
świadomość, że ma prawo do błędów i nie grożą mu za to przykre konsekwencje. Kontroli
i ocenie będą podlegały również takie walory jak:
- wysiłek i zaangażowanie uczniów w zajęciach
- umiejętność rozwiązywania problemów w sytuacjach trudnych
- umiejętność współpracy w zespole
- stopień opanowania materiału.
Po zrealizowaniu założeń programu uczniowie zaliczą egzamin końcowy- test sprawdzający
znajomość zagadnień z udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej ( składający sie z części
teoretycznej i praktycznej ). Każdy uczestnik zajeć programowych, który pomyślnie zaliczy
test końcowy otrzyma dyplom „Małego Ratownika”
Bibliografia
Buszkiewicz A., Ogrodnik M. ,Potentas B., Włóka A.: Podręcznik pierwszej pomocy Polskiego Czerwonego Krzyża. Zarząd Główny PCK, Warszawa 2007.
Goniewicz Mariusz, Nowak- Kowal Anna, Smutek Zbigniew :Edukacja dla bezpieczeństwa, Operon 2009.
Pierwsza pomoc. Sposoby postępowania w nagłych wypadkach- w domu, w pracy i w czasie wolnym od zajęć. Muza SA, Warszawa 1996.
Wytyczne 2005 resuscytacji krążeniowo- oddechowej Europejskiej Rady Resuscytacji ( wersja elektroniczna) WWW.prc.krakow.pl

Program opracowała
Joanna Linda