"Ziemia - moja planeta" - program edukacyjno wychowawczy

Program edukacyjno-wychowawczy
„Ziemia – moja planeta”

„My jesteśmy cząstką Ziemi i ona jest cząstką nas. Pachnące kwiaty to nasze siostry; sarna, koń, wielki orzeł, to nasi bracia. Skaliste góry, soczyste łąki, ciepło ciała kucyka i człowiek, wszystko to należy do jednej rodziny.”
fragm. przemówienia wodza Indian Seatlle II poł. XIXw.

W świecie współczesnym zwykło się zwracać zasadniczą uwagę na posiadanie. Kto posiada więcej – więcej znaczy. Wędrując po centrach handlowych, jak w transie, „łowimy” kolejne „wyjątkowe” okazje. Nasze domy zapełniają się stosami nieistotnych bibelotów, niepotrzebnych ubrań, niezużytych kosmetyków i leków, nigdy nieprzeczytanych książek. Nasze śmietniska rosną szybciej niż nasze miasta. Zasoby naszej planety odwrotnie – kurczą się w błyskawicznym tempie. Sami dusimy się w miejskim smogu, jemy zatrutą żywność, zapadamy na liczne choroby cywilizacyjne. Własnoręcznie podcinamy gałąź, która nas żywi, przekonani, że na Ziemi wszystko nam, ludziom, się należy. Zapomnieliśmy, że jesteśmy „jej cząstką i ona jest cząstką nas” – jeżeli zatrujemy naszą piękną planetę – zatrujemy się sami. Oby wyjałowiona Ziemia i śmietniska nie stały się najtrwalszym śladem po naszej cywilizacji...
Aby temu zapobiec musimy zmienić nasze życie. Żyć tak, by pomóc naszej planecie regenerować się. Zdobywać świadomość procesów, w których bierzemy udział. I uczyć tego młode pokolenie. Temu właśnie ma służyć niniejszy program.


Opis programu
Program „Ziemia – moja planeta” przeznaczony jest dla grupy wychowawczej oraz całej społeczności Ośrodka. Głównym jego celem jest podnoszenie świadomości ekologicznej wychowanków w codziennym życiu. Poprzez wielorakie działania – wykłady, filmy, pogadanki, różnego rodzaju zajęcia warsztatowe, zajęcia w terenie uzmysławia wychowankom jak istotna jest dbałość o życie na Ziemi w jednostkowym, osobistym, codziennym wymiarze. Poznawanie różnych metod na oszczędzanie energii, wody i innych zasobów, umiejętność docenienia i poszanowanie dla różnych form życia, wyrabianie potrzeby kontaktu z przyrodą, dostrzegania jej piękna i wpływu na nasze życie, wreszcie poszanowanie własnego ciała jako specyficznego ekosystemu to szczegółowe zadania programu.
Dodatkowym atutem programu będzie współpraca z podmiotami, które na co dzień zajmują się ochroną przyrody oraz edukacją ekologiczną. Będą to głównie Nadleśnictwo Toruń oraz Fundacja Zdrowego Życia. Podmioty te będą włączone realizację zadań dotyczących zajęć warsztatowych, terenowych oraz prelekcji na terenie Ośrodka.
Program został dostosowany do możliwości wychowanków SOSW – w taki sposób, by w atrakcyjnej, różnorodnej formie zachęcić ich do większej dbałości o środowisko naturalne oraz swoje zdrowie.

Główny cel programu:
- podnoszenie świadomości ekologicznej wychowanków w codziennym życiu.
Cele szczegółowe:
- wychowanek rozumie zależność pomiędzy ochroną przyrody a życiem ludzi na Ziemi;
- wychowanek rozwija swoją znajomość różnorodności form życia;
- wychowanek zna i stosuje na co dzień metody na oszczędzanie energii, wody i innych zasobów;
- wychowanek rozumie potrzebę segregacji odpadów, zna i stosuje jej zasady na co dzień;
- wychowanek potrafi rozróżnić materiały biodegradowalne oraz te, które bardzo długo ulegają rozkładowi;
- wychowanek potrafi wykorzystywać naturalne materiały oraz pochodzące z recyklingu do tworzenia własnych artystycznych kompozycji;
- wychowanek rozumie potrzebę zdrowego odżywiania się i potrafi wykorzystać tę wiedzę w życiu codziennym;
- wychowanek rozróżnia rodzaje pieczywa i potrafi własnoręcznie upiec chleb;
- wychowanek zna rośliny bezpieczne i niebezpieczne dla zdrowia;
- wychowanek wie jakie są rodzaje lasów, rozróżnia gatunki roślin i zwierząt, zna i stosuje zasady przebywania na łonie przyrody;
- wychowanek kształtuje swoją wrażliwość na piękno przyrody oraz potrzebę systematycznego z nią kontaktu.

Metody pracy:
- podająca (wykłady, prelekcje);
- problemowa (pogadanki, dyskusje);
- eksponująca (filmy, pokazy);
- praktycznego działania (rozpoznawanie gatunków, segregowanie odpadów, działania twórcze itp.).
Formy pracy:
- zbiorowa;
- grupowa;
- indywidualna.

Założenia organizacyjne:
Program „Ziemia- nasza planeta” przeznaczony jest dla grupy wychowawczej oraz, wybrane elementy, dla pozostałej społeczności internatu SOSW. Zajęcia będą prowadzone w taki sposób, aby utrwalać poznane wcześniej treści oraz ćwiczyć zdobyte przez wychowanków umiejętności. Największa część założeń programowych, szczególnie tych praktycznych, przewidziana jest do realizacji wiosną 2016 r. kiedy przyroda budzi się do życia, a po miesiącach zimowych potrzeba wyjścia z budynków jest bardzo silna. Jeżeli będzie taka możliwość – zorganizowana będzie akcja sadzenia lasu oraz inne leśne atrakcje dla całej społeczności Ośrodka.

Moduły programu:
1. „Ekologia – czy dotyczy także mnie?” – wprowadzenie do programu
Wprowadzenie do programu odbędzie się dla całej społeczności Ośrodka, aby wychowankowie mieli możliwość zapoznania się z jego zagadnieniami oraz bardziej świadomie włączali się w działania związane z jego realizacją. Na początku odbędzie się mini wykład z pogadanką oraz filmem na temat planety Ziemi, tego jak nasze codzienne działania wpływają na jej funkcjonowanie na poziomie globalnym. Ukazanie różnorodności i piękna przyrody oraz konieczności systematycznego i systemowego dbania o jej zasoby – zobrazowaniem tych zagadnień będą projekcje filmów dokumentalnych o życiu roślin, zwierząt i ludzi. Ponadto – uświadomienie wychowankom głównych „grzechów” człowieka wobec środowiska naturalnego oraz unaocznienie co każdy z nas może zrobić aby chronić zasoby i wspierać naturalne procesy regeneracji planety.
2. „Ekosztuka” – warsztaty plastyczne z wykorzystaniem różnych materiałów – naturalnych i pochodzących z recyklingu
Zasadniczym trzonem tego modułu będzie nauka rozpoznawania różnego rodzaju materiałów, a w szczególności biodegradowalnych oraz trudno rozkładających się. Wychowankowie będą mogli dowiedzieć się jak ważna dla Ziemi jest segregacja śmieci i jak to prawidłowo robić. Dowiedzą się również dlaczego wyrzucanie odpadów w nieprzygotowane do tego miejsca (np. do lasu, rzeki) jest tak niebezpieczne dla środowiska.
W ramach tego modułu odbędą się cykl zajęć plastycznych wykorzystujących materiały naturalne (np. glinę, papier) oraz pochodzące z recyklingu (butelki PET, opakowania i inne). Zajęcia te, w miarę możliwości będą prowadzone przez plastyków zaproszonych do Ośrodka. W ramach obchodów Święta Wiosny zorganizowane będzie wspólne tworzenie Marzanny wraz z objaśnianiem jej znaczenia dla naszych Przodków, a jeśli to będzie możliwe, połączone z wrzuceniem kukły (biodegradowalnej, oczywiście) do Wisły.
3. „Ekokuchnia” – warsztaty przyrodniczo-kulinarne
Podczas warsztatów wychowankowie będą poznawać różne rośliny jadalne – takie, które są dostępne w sprzedaży oraz rosnące wokół nas. Poznają również zasady zdrowego żywienia, jego znaczenia dla organizmu oraz wpływu substancji chemicznych dodawanych do żywności. W ramach modułu odbędą się wycieczki na łono przyrody (park, las) połączone z poznawaniem rosnących wokół nas roślin. Również tych bezpiecznych i niebezpiecznych dla zdrowia. Ponadto odbędą się ogólno internackie warsztaty połączone z konkursem pieczenia chleba. Odbędą się również warsztaty zdrowej kuchni dla zainteresowanych wychowanków.
4. „Las – nasz największy skarb narodowy” - poznawanie jego bogactwa
Większość naszych rodaków nie uświadamia sobie, że posiadamy wielki wspólny, bardzo istotny dla naszego życia, skarb narodowy. Jest nim LAS. Tereny leśne otaczają nas zewsząd, dlatego tak trudno dostrzec to dziedzictwo. Najczęściej uświadamiamy sobie ten fakt wyjeżdżając z kraju – wtedy tęsknimy za wolnym wstępem do lasu, za jego spokojem, śpiewem ptaków, przestrzenią, czystym powietrzem. Założeniem tego modułu jest „powrót do lasu” – a dokładniej – docenienie na nowo jego wartości i unikalności
W ramach modułu odbędą spotkania z ludźmi zajmującymi się lasem, prelekcje i filmy nt. lasów Polski, parków narodowych, szeroko pojętej ochrony przyrody. Ponadto planowane są wycieczki do pobliskich lasów, jeżeli to będzie możliwe – połączone z akcją sadzenia młodego lasu - co jest dużą atrakcją dla wychowanków.
5. „Piękny świat” - warsztaty audiowizualne
Moduł ten będzie realizowany na terenie Ośrodka oraz podczas wyjść poza teren. Wychowankowie mieli możliwość wielozmysłowego otwarcia się na doznania płynące ze świadomego kontaktu z otaczającą nas przyrodą. W ramach tego modułu odbędą się mini-warsztaty – „spacery fotograficzne” rozwijające postrzeganie różnych zjawisk przyrodniczych, otwierające w ogóle na „widzenie przyrody” wokół nas i umiejętne jej dokumentowanie. Na koniec odbędzie się wystawa najlepszych fotografii wraz z zamieszczeniem ich na łamach Kuriera Internackiego. Każdy wrażliwy na otoczenie wychowanek dowie się w jaki sposób zrobić dobre zdjęcie choćby za pomocą aparatu umieszczonego w telefonie komórkowym. Ponadto, również używając tego narzędzia wychowankowie będą rejestrować dźwięki natury – np. wiosenne odgłosy ptaków. Zebrane dźwięki będą prezentowane całej społeczności Ośrodka na imprezie podsumowującej program.
Ewaluacja programu:
Ewaluacja programu będzie stanowić również jego podsumowanie. Przewidywany czas to koniec maja 2016. Na ogólnointernackiej imprezie podsumowującej program „Ziemia – moja planeta” zaprezentowane zostaną zdjęcia, nagrania z warsztatów, wręczone nagrody dla najbardziej zaangażowanych w zajęcia wychowanków, odbędą się również konkursy sprawdzające zdobytą wiedzę i umiejętności (np. rozpoznawania roślin i zwierząt, segregacji odpadów itp. ). Moim marzeniem jest aby każdy z wychowanków zapamiętał chociaż fragment przekazanych treści, co w skali ogólnej stanowi potencjał dobrej zmiany na Ziemi.
Beata Lisiecka