Scenariusz do lekcji języka polskiego Przyjaciele I. Krasickiego

SCENARIUSZ DO LEKCJI W KLASIE 5
Czas trwania zajęć: 1 godzina lekcyjna
Temat: „PRZYJACIELE” Ignacego Krasickiego - gorzką bajką o braku przyjaźni.
Cele edukacyjne:
- rozbudzanie motywacji czytania i umiejętności odbioru dzieł literackich,
- doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem,
- wskazanie wyznaczników gatunkowych bajki,
- rozwijanie zainteresowań czytelniczych.
Uczeń:
- czyta ze zrozumieniem tekst literacki i odnajduje informacje w tekście,
- posługuje się słownikami,
- określa cechy bohatera,
- wypowiada się logicznie i poprawnie w formie pisemnej i ustnej,
- wskazuje cechy gatunkowe bajki.
Formy pracy:
- indywidualna,
- zbiorowa
Metody/techniki:
- praca z tekstem,
- pogadanka,
- redagowanie wypowiedzi pisemnej.
Środki dydaktyczne:
- portret Ignacego Krasickiego
- karty pracy dla każdego ucznia, zadania językowe,
- słownik języka polskiego, słownik terminów literackich,
- podręcznik do kształcenia literackiego.
Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne.
2. Przypomnienie i utrwalenie wiadomości o bajce (ćwiczenia ustne i pisemne).
3. Przeczytanie przez nauczyciela (lub chętnego ucznia) bajki „Przyjaciele” Ignacego Krasickiego.
4. Dzielenie się pierwszymi wrażeniami. Bohaterami bajki są zwierzęta. Wyjaśnienie znaczenia przestarzałych związków wyrazowych (np. strwożon wielce, strwożon, bo: trwoga itp.).
5. Praca z tekstem literackim – analiza i interpretacja bajki; ukierunkowanie: określcie „na brudno” cechy zwierząt – bohaterów bajki.
Czytanie propozycji określeń. Zapisanie:

Zajączek – grzeczny, miły dla wszystkich, lubiany, ufny, naiwny, płochliwy,
Koń – egoistyczny, bezduszny,
Wół – wywyższający się, pewny siebie, obłudny,
Kozioł – fałszywy,
Owca – tchórzliwa, głupia,
Cielę – młode, głupie, nieżyczliwe,

Odkrycie: Takimi określeniami charakteryzuje się przecież ludzi. Zwierzęta zachowują się tu jak ludzie. Mówią. Zastosował więc tu poeta UOSOBIENIE (przypomnienie znaczenia hasła).
Zwróćmy uczniom uwagę, że prawie każdy wers kończy się kropką lub przecinkiem, co oznacza oddech, przystanek; oczywiście brak przecinka w zdaniach połączonych spójnikiem „i” ( - cielę na to rzekło I uciekło). Polecamy znaleźć takie miejsce w bajce, gdzie „rozerwany” jest ścisły związek wyrazów. To oczywiście:

Słyszy przerażające
Głosy trąb, psów szczekanie, trzask wielki po lesie.

6. Ćwiczenia książkowe – ustne i pisemne: ćw. 1,2,3, str. 90

7. Sformułowanie morału. Uczniowie przypominają morał bajki A. Mickiewicza „Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie”. Morał bajki Krasickiego jest identyczny, ale inaczej wypowiedziany i nie wprost, nie poważnie, ale jakoby z drwiną, z ironią.
Rozdajemy uczniom słowniki. Jakim wyrazem bliskoznacznym można zastąpić wyraz „ironia”? Okazuje się, że w pierwszej części słownika (Słownik wyrazów bliskoznacznych S. Skorupki), czyli w ułożonych alfabetycznie grupach synonimicznych brak wyrazu „ironia”. Znajdujemy go w drugiej części, czyli w indeksie wyrazów. Wyraz bliskoznaczny zapisany wielką literą wskaże, jakiego hasła należy szukać w pierwszej części słownika ( tu: „Złośliwość”):

Złośliwość, ironia (gryząca, gorzka, delikatna), sarkazm,
Złośliwy, uszczypliwy, zjadliwy, cięty, kąśliwy, ostry, ironiczny, drwiący, szyderczy, sarkastyczny.
Zaglądamy jeszcze do słownika wyrazów obcych i dowiadujemy się, że ironia to zamaskowana kpina, drwina, zawarta w pozornej aprobacie, czyli przytaknięciu.
Zapisujemy dużymi literami na skrzydle tablicy uwagę ortograficzną: ironia – ironii.
Wykorzystujemy ćwiczenia słownikowe do zapisania wniosku. Początek redaguje uczący:
Z gorzką ironią stwierdził poeta w tej bajce, że (w sytuacji zagrożenia przyjaciele zawodzą, nie są solidarni w nieszczęściu, każdy myśli tylko o sobie).

8. Podsumowanie wiadomości o bajce i wiedzy zdobytej na zajęciach.
Odpowiedzi na pytania zawarte w karcie pracy nr 2.
9. Czytanie z podziałem na role (jeśli czas na to pozwoli): Przydzielenie ról; narratora, konia, wołu, kozła, owcy, cielęcia.

Zadanie domowe:

- Zadania językowe (zad. nr 4, zad. nr 5 – rozdanie ćwiczeń)
- Myślę, że ...(z podręcznika). Czy Twoim zdaniem, człowiek może oczekiwać pomocy ze strony przyjaciół, czy też powinien liczyć tylko na siebie? Podaj przykłady uzasadniające Twoją opinię.

- Chętni uczniowie mogą napisać własną bajkę na dodatkową ocenę.
Objaśnienie zadanej pracy domowej.
10. Czynności kończące zajęcia: ocena aktywności uczniów, pożegnanie klasy.


Agnieszka Łućko