Goście z zaświatów. Interpretacja fragmentu "Wesela" Stanisława Wyspiańskiego + model odpowiedzi

Goście z zaświatów. Na podstawie poniższych fragmentów aktu II „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego zinterpretuj metaforyczny sens słów chochoła w kontekście rozmów Stańczyka z Dziennikarzem oraz Rycerza z Poetą.

Akt II, scena 3.
CHOCHOŁ
[...]
Przyjdzie tu
gości wiele,
żeby ino wicher wiał.
II
Co się komu w duszy gra,
Co kto w swoich widzi snach:
Czy to grzech,
Czy to śmiech,
Czy to kapcan, czy to pan,
Na Wesele przyjdzie w tan [...]

Akt II, scena 7.
DZIENNIKARZ
Ojcze, Salve!
Szereg dobrych błaznów zrzedł,
przywdziewamy szarą barwę;
koncept narodowy gaśnie;
gasną coraz te pochodnie,
które do hajduków ręku
przywiązane żarem płoną.
Skapały, zżarły się świece,
a że do rąk przytroczone,
więc jeszcze palą się ręce,
w tę samą zaklęte stronę. -
Trzeba by do służby narodu
błaznów całego zastępu;
palą się hajduki w męce,
z własnego bolu się śmieją;
gasną świece narodowe,
okropne rzeczy się dzieją,
śmiechem i szyderstwem biegu
obudzić, ośmielić zdolne
serce spodlone, niewolne,
które naszą krew zaprawia.
STAŃCZYK
A wolicie spać - -

Akt II, scena 9.
RYCERZ
Ofiarnica -
tam leć - tam chodź, tam leć!!!
brać z tej zbrojowni zbroje,
kopije, miecz i szczyt
i stać tam wśród krwi,
aż na ogromny głos
bladością się powlecze świt,
a ciała wstaną,
a zbroje wzejdą
i pochwycą kopije, i przejdą!!!
Spiesz, tam leżą stosy ciał;
przeparłem trumniska wieko,
czas, bym wstał, czas, bym wstał.
POETA
Łzy mnie pieką, łzy mnie pieką,
czymże bym ja tam być miał.

Model odpowiedzi:

MODEL ODPOWIEDZI

1. Umiejscowienie fragmentów w całości utworu lub określenie Aktu II jako aktu z planem fantastycznym (1)
2. Postać chochoła (1)
• Słomiana ochrona przed zimnem
• Personifikacja
• Zaproszony przez Pana Młodego i Pannę Młodą
• Pojawia się o północy
• Pojawia się jako pierwszy, zwiastuje przybycie innych
• Ożył, gdy go wywołano na prawach baśni ludowej
• Pan Młody polecił mu, aby sprowadził jeszcze kogo chce
• Staje się pośrednikiem między światem rzeczywistym a światem fantastycznym

3. Interpretacja słów Chochoła (fragm.. I) (2)
• Zapowiada przybycie innych zjaw
• Zjawy uzewnętrznią pragnienia i dążenia, słabości i wady weselników
• Widma są personifikacją psychiki, duszy osób rzeczywistych
• Pod wpływem czaru Chochoła w duszach ludzkich obudzą się najskrytsze myśli, pragnienia i tęsknoty
• Zjawy przybędą do gości realnych niezależnie od ich stanu społecznego „czy to kapcan, czy to pan”
• Zjawy będą uczestnikami wesela „na wesele przyjdzie w tan”
4. Określenie tematu rozmowy Stańczyka z Dziennikarzem (1)
• Sytuacja w Polsce
6. Znaczenie powitania- „Ojcze, Salve!”- wskazanie typu więzi, łączącej rozmówców (1)
7. Analiza treści rozmowy Stańczyka z Dziennikarzem (4)
• Dziennikarz zauważa pesymistyczne nastroje rodaków
• Narzeka na brak ludzi pokroju Stańczyka
• Nie wierzy w pzryszłość dla Polski
• Potępia zarówno przeszłość jak i teraźniejszość
• Dostrzega bezsensowność działań polityki ugodowej
• Nie czuje zadowolenia ze swojej postawy bierności
• Uprawia politykę „bezpieczną”
• Czuje się stary i ociężały ideologicznie, wypalony
• Ubolewa nad niewolą, ale jednocześnie nie wierzy w możliwość zmiany sytuacji
• Zdaje sobie sprawę z upodlenia indywidualnego i narodowego
• W głębi duszy pragnie zrywu, ale racje rozumowe doradzają mu bierność i lojalność wobec zaborcy
• Nie czuje się człowiekiem czynu, czuje dystans do Stańczyka
• Ma świadomość narodową
• Zauważa, ze patriotyzm i działania narodowowyzwoleńcze są wpisane w mentalność Polaków
• Zdaje sobie sprawę, ze swą postawą zniechęca innych do walki
• Zauważa, ze tożsamość narodowa jest zagrożona

8. Znaczenie konstatacji Stańczyka (1)
• Krytyka postawy Dziennikarza
• Określenie postawy Dziennikarza jako biernej- „spać”
• Zauważenie możliwości wyboru- wolicie


9. Znaczenie dialogu (1)

• Stańczyk uzmysławia Dziennikarzowi jego słabość i małość
• Stańczyk jest przebudzonym sumieniem Dziennikarza
• Dziennikarz nie nadaje się na przywódcę narodu
• Dziennikarz wstydzi się swej postawy i polityki
•
10. Określenie tematu rozmowy Rycerz i Poety (1)
• Rola poety
11. Analiza rozmowy- słowa Rycerza: (3)
• Określenie znaczenia wyrazu ofiarnica- ofiara poniesiona dla ojczyzny, poezja- ofiara
• Nakaz tworzenia poezji tyrtejskiej
• Wg rycerza poezja ma moc zachęcenia do walki i budzenia patriotyzmu
• Rolą poety jest wzywać do boju
• Konieczne jest szybkie działanie: „spiesz”, „Czas, bym wstał”
• Rycerz wspomina czasy chwalebne dla Polski, żyje preszłościa, walkami z wrogiem
• Rycerz głęboko wierzy w sens i moc poezji tworzonej z myślą o społeczeństwie
• Wierzy w odrodzenie ojczyzny
• W dalszej części sceny nazywa Poetę nędzarzem

12. Słowa Poety: (2)
• Nie widzi się w roli twórcy tyrtejskiego
• Wie, ze nie podoła trudnemu zadaniu zaleconemu przez Rycerza
• Czuje się słaby
• Jest dekadentem, jego twórczość jest znakiem czasów
• Jest wzruszony słowami Rycerza

13. Prezentacja rozmówców (2)
• Informacja o postaciach

14. Konteksty (1)
• Historyczny
• Malarski (obraz Matejki)
• Polityczny
• Macierzysty (inne teksty mające związek z treścią rozmów)

15. Wnioski (4)
• Chochoł zapowiedział pojawienie się zjaw z zaświatów, które miały uzewnętrznić wnętrze duszy postaci realnych. Rozmowy Stańczyka z Dziennikarzem i Rycerza z Poetą potwierdzają, ze widma ujawniły wstyd i pragnienia weselników. W osobach dramatu kryją się ich własne sobowtóry, które ujawniają się w sytuacji skrajnej, ale nierealnej i nie mają racji bytu w świecie rzeczywistym
• Wniosek częściowy
• Próba podsumowania