Zabawy na literki

Obecnie coraz częściej zdarza się, że dzieci sześcioletnie podejmujące naukę w klasie zerowej znają już wszystkie bądź większość liter. W takich sytuacjach nauczyciele bardzo szybko przechodzą przez proces wprowadzania liter.
Jednakże nie można zapomnieć, że dzieci rozwijają się w bardzo zróżnicowanym tempie. Ponadto bardzo często spotykamy się z dziećmi mającymi problemy w funkcjonowaniu analizatora wzrokowego, słuchowego bądź kinestetyczno ruchowego. Dzieciom tym musimy poświęcić szczególną uwagę. Jako terapeuta pedagog jestem szczególnie wyczulona na problemy dzieci dysfunkcyjnych i staram się tak organizować zajęcia i dobierać różnorodne metody, by zminimalizować problemy tych dzieci.
Bardzo pomocne mogą być tutaj zabawy. Uruchamiane poprzez zabawy w zachowaniach dzieci mechanizmy orientacyjno - poznawcze, motywacyjne i społeczno – wychowawcze przyczyniają się do minimalizowania trudności i niepowodzeń w nauce szkolnej. Najważniejszą rolą zabaw jest wzbudzanie w dzieciach entuzjazmu i pozytywnych postaw do wykonywania zadań szkolnych.
Podczas zabaw, a szczególnie podczas zabaw ruchowych dzieci szybciej przyswajają sobie określone wiadomości. Aktywność dziecka w formie zabawy jest niezbędna w rozwijaniu zdolności dostrzegania znaczących faktów, obserwowania zdarzeń i wskazywaniu różnych zależności i związków przyczynowo- skutkowych. Dlatego też poznawanie liter przez dzieci odbywało się w formie zabaw. Poniżej przedstawiam opracowane przeze mnie przykłady „Zabaw na literki”.

A
WYBIERZ A - dzieci siedzą w kręgu. Kolejno każde dziecko wkłada ręce pod serwetkę i dotykiem próbuje wybrać literę A. ( litery wykonane są z łatwo wyczuwalnego materiału np. papieru ściernego, wysypane ryżem lub grochem itp.)

B
BOGACZ- jedno dziecko siedzi wewnątrz oznaczonego sznurkiem koła, w którym znajdują się różne przedmioty. Pozostałe dzieci próbują wykraść "Bogaczowi" jego skarby, ale tylko te, które rozpoczynają się głoską "b" np. balon, butelka, baton , broszka itd. Osoby dotknięte przez bogacza odchodzą na bok. Pod koniec zabawy dzieci pokazują odebrane skarby . "Bogacz na plecach ma przyczepioną literę B, a na klatce piersiowej - literę b

C
SZUKAJ CUKIERKA-(połączone z utrwaleniem kierunków przestrzennych : lewo, prawo, niżej, wyżej, w dół, w górę...) Dzieci przed przystąpieniem do zabawy spośród zgromadzonych przez nauczyciela przedmiotów wybierają te, które rozpoczynają się głoską "c" np. cebula, cytryna, cukierek, cynamon, cukier... Wybrane przedmioty rozkładają w różnych miejscach w sali. Dzieci dobierają się parami: jedno dziecko stosując pojęcia kierunków przestrzennych "prowadzą" swego partnera do wybranego przez siebie przedmiotu, Drugie dziecko z zawiązanymi oczami uwzględniając wskazówki kolegi "szuka" przedmiotu i próbuje odgadnąć, co znalazł.

D,B
UWAŻAJ NA B,D- dzieci stoją w rozsypce; nauczyciel prezentuje kartoniki z literami drukowanymi, pisanymi, wielkimi i małymi. Uczniowie widząc literę "b" chwytają się za brzuch wymawiając jednocześnie jej nazwę. Widząc literę "d" kładą ręce na pośladki (na dupkę) mówiąc jej nazwę. Widząc inne litery przykucają.

E
EKRAN- nauczyciel wcześniej przygotowuje "ekran" do teatrzyku cieni. Na ekranie pojawiają się kolejno litery. Na widok litery "e" dzieci machają "lekceważąco rękami wymawiając głośno eeee.


G
GÓRKI- na podłodze rozłożone są szarfy - "górki" na obwodzie których znajdują się różne litery. Dzieci skaczą tylko po "G" mówiąc : g- małe, G- wielkie ...

H
HONOROWY HARCERZ- ( zabawa na boisku lub sali gimnastycznej) na podłodze narysowany jest "ludzik"( gra w klasy) a w poszczególnych polach różne litery. Honorowy harcerz skacze tylko po polach z literą H (małą, dużą, drukowaną i pisaną).

I
IGIEŁKI- po wysłuchaniu wiersza J. Brzechwy " Tańcowała igła z nitką " dzieci " wyszywają" wielką i małą pisaną literę I narysowaną na podłodze. Mogą to być drobne skoki, lekki trucht, " tip-topki" itd. Następnie kolorową nitką wyszywają „wydziurkowane” I na kartonowych podkładkach.

J
GDZIE JEST J- jedno dziecko wychodzi z sali. Nauczyciel lub jakieś dziecko chowa gdzieś kartonik z literą J. Po wejściu kolegi dzieci używają ustalonych wcześniej określeń np. jo, jo (ciepło), je, je ( zimno).

K
KOSMITA-jedno dziecko przebrane za kosmitę; pozostałe dzieci pokazują kosmicie różne przedmioty w klasie posługując się językiem kosmicznym, tzn. wszystkie wyrazy muszą rozpoczynać się głoską "k". Prezentują też jak wygląda i jak się pisze literę K,k.

L
LITERKA DO LITERKI- każde dziecko otrzymuje po 4-5 kartoników z literami. Dzieci spacerują swobodnie po sali. Nauczyciel podaje hasło: np. " literka l do L". Dzieci wyszukują odpowiedni kartonik i łączą się w pary powtarzając hasło. Osoba, która została bez pary prowadzi dalej zabawę.

Ł
ŁODZIE DO ŁEBY-( potrzebne kocyki) dzieci ustawione są w 3-4 rzędach, każde dziecko ma na piersi kartonik z literą. Nauczyciel wywołuje dowolną literę, a osoby mające taką literę wsiadają do łodzi (na kocyk) i "płyną" do "Łeby"- wyznaczonych miejsc z napisem i wyodrębnioną na kolorowo literą Ł ( np. b do Białki, m do Miłej, p do Płocka, d do Długiej itp. ). Na miejscu zabierają ze sobą przedmiot rozpoczynający się ich głoską, chwytają kocyk w ręce i biegną na miejsce .

M
MAMA ROBI ZAKUPY- każde dziecko dostaje podpisany obrazek zawierający w swojej nazwie głoskę "m"( w nagłosie, śródgłosie lub wygłosie np. mąka, masło, dżem, kompot, makaron, lampa, mięso itd.) i zamienia się w dany towar. Mama- nauczycielka snuje opowieść o tym jak planowała i robiła zakupy. Dziecko, które usłyszy nazwę swego towaru szybko wstaje i siada. Słysząc słowo "zakupy" dzieci zmieniają się miejscami.

N
NARZUTA- dzieci podzielone są na dwie grupy siedzące po przeciwnych stronach trzymają przed sobą kartonik z literą. Między nimi znajduje się narzuta, którą trzyma nauczyciel z jakimś dzieckiem. Nauczyciel wskazuje w obu grupach po jednym dziecku, które siada bliżej narzuty. Następnie opuszcza narzutę . Zadaniem dzieci jest jak najszybsze rozpoznanie litery przeciwnika .

O
OBRAZY ŻYWE- dzieci losują obrazki przedstawiające przedmioty rozpoczynające się głoską "o". Następnie kolejno pokazują ruchem lub ewentualnie opisują słownie swój przedmiot. Pozostałe osoby muszą odgadnąć, o co chodzi koledze.

P
PODRÓŻ- dzieci na piersiach mają zawieszone kartoniki z literami siedzą w dwóch rzędach krzesełek odwróconych oparciami. Jedno dziecko- podróżnik zaprasza do podróży litery np." zapraszam do podróży literę P". Dzieci z literą P formują pociąg i objeżdżają krzesełka. Potem wykonuje te same czynności z innymi literami tak długo, aż wszystkie dzieci będą w pociągu. Gdy podróżnik usiądzie, wszyscy pozostali idą za jego śladem. Osoba , która została bez miejsca zamienia się w podróżnika.

R
REKIN I RYBKI - jedno dziecko jest rekinem ( na piersi może mieć napis) , pozostałe dzieci to ryby, które swobodnie "pływają" po sali ( na szyi maja literki "r,R" ). Na hasło REKIN wszystkie rybki chowają się do swoich norek ( np. na krzesełka) a rekin próbuje złapać jakąś rybkę .

S
ŚLEPY SPRZEDAWCA - w sklepie znajdują się tylko towary zawierające w swojej nazwie głoskę "s" Jedno dziecko- sprzedawca z zawiązanymi oczami podaje poproszony towar posługując się dotykiem.( w pobliżu "sklepu" widnieje wywieszka: "Sklep S "

T
LITEROWA TARCZA - na tablicy narysowana jest tarcza z literami i punktacją. Najwięcej punktów jest na polu litery "t". Dzieci kolejno rzucają piłeczką próbując trafić w pole T.
W zależności od tego w jakie pole trafi, podaje wyraz rozpoczynający się tą głoską.

U
ULE- dzieci- pszczółki latają po sali cicho brzęcząc. W różnych miejscach sali umieszczone są "ule" z samogłoskami. Nauczyciel podaje hasło: "pszczoły do U (A, E, I, O)" i pszczółki szybko lecą do odpowiedniego ula.

W
WYPRAWA DO WIOSKI " WU"- dzieci tworzą pociąg. Nauczyciel przygotowuje dzieci do podróży opisując zabawę :" wybieramy się na wyprawę do wioski Wu. Jednak po drodze musimy minąć różne inne wioski. Żeby przetrwać musimy upodobnić się do ludzi je zamieszkujących. Wjeżdżamy do wioski „Wesołości". Dzieci muszą okazać wesołość. Kolejne wioski to np. Wściekłość, Wioska Wielkoludów, Wyrwidębów, Waligóry, Wrotkarzy itp. W każdej wiosce muszą się zachowywać odpowiednio do jej nazwy. Po dotarciu do wioski Wu otrzymują kartonik z literą W,w i tworzą z nich wizytówki mijanych wiosek

Z
ZUPKA LITEROWA- dzieci siedzą w kole na krzesełkach; na piersiach mają wzory różnych liter (litery powtarzają się po 2-3). Jedna osoba "gotuje" zupę mówiąc:" potrzebuję do zupy np.Z ". Osoby mające tę literę zmieniają się miejscami. Na sygnał: zupa literowa wszystkie dzieci zmieniają się miejscami. Osoba, która nie znalazła miejsca "gotuje " zupę.

Uwaga: zabawom towarzyszy znak graficzny nowo poznanych liter umieszczony w zasięgu wzroku dziecka.

Zabawy opracowała mgr Ewa Hołownia, nauczyciel nauczania zintegrowanego, terapeuta pedagog w Ekologicznej Szkole Społecznej w Rumi.