Scenariusze z zakresu przemocy - agresja

Scenariusze do zajęć z zakresu przemocy
Opracowała Elżbieta Konecka

SCENARIUSZ NR 1

Cele zajęć:
- zapoznanie z tematyka zajęć podczas Programu,
- uświadomienie związku miedzy przemocą a środkami odurzającymi,
- omówienie form agresji w szkole w relacji uczeń – uczeń i nauczyciel – uczeń,
- zapoznanie z rodzajami przemocy i formami agresji,
- przedstawienie prawdy i mitów na temat przemocy,
- przekazanie wiadomości na temat placówek pomagających dla młodzieży dotkniętej przemocą,
- omówienie strat i korzyści związanych z używaniem przemocy,


Przebieg zajęć:

1. Rundka wstępna.
Uczestnicy siedząc w kole, kolejno przedstawiają się i mówią czego oczekują od dzisiejszych zajęć. Prowadzący przedstawiają tematykę zajęć i ustalają kontrakt z uczestnikami odnośnie zasad obowiązujących podczas zajęć w Świetlicy Terapeutycznej.

2. Zabawa „Państwo Chamstwo – Wersal”
Wszyscy uczestnicy stoją w sali a prowadzący objaśnia im zasady zabawy mówiąc, że za chwilę będą mieszkańcami innych państw. Na początku prosi, aby młodzież była przez chwilę w Państwie Chamstwa – czyli zachowywała się źle, przepychała, kłóciła itp. Robią tak do momentu, aż prowadzący powie „stop”. Następnie prosi, by znaleźli się w Państwie Wersal – w którym wszyscy są dla siebie mili, pozdrawiają się, przepraszają , rozmawiają, itp. Również robią tak do momentu „stop”. Przez krótką chwilę prowadzący prosi też, aby uczestnicy byli w Państwie Ówczesnym i zachowywali się tak, jak zachowują się na co dzień.
Po wykonaniu tego ćwiczenia młodzież opowiada o swoich wrażeniach po pobycie w w/w państwach:
- jak wam było w różnych państwach?
- w którym najlepiej się czuliście i dlaczego?
- Jak to jest w Waszej klasie?

3. Praca w grupach „Listy przemocy”
Uczestnicy dzielą się na 3 grupy i wypisują na kartkach wszystkie formy przemocy jakie znają . Mają na to określony przez prowadzącego czas, np. 5 minut. Po napisaniu każda grupa odczytuje głośno co zapisała a prowadzący wyjaśnia zwroty niezrozumiałe lub nie mieszczące się w kategorii przemocy.
Następnie prowadzący prosi, aby uczestnicy podkreślili formy przemocy stosowane w ich szkole.

4. Praca w podgrupach „Formy agresji a relacje U-U i N-U”
Uczestnicy pracują dalej na tych samych kartkach jak w ćwiczeniu poprzednim – tylko odwracają je na druga stronę i dzielą na pół. Po prawej stronie piszą: relacje uczeń – uczeń, po lewej zaś: nauczyciel – uczeń. Zadaniem uczniów jest przeniesienie wcześniej wypisanych form przemocy w odpowiednie rubryki tabeli, np.

Relacje N-U
np. wyzywanie,
bicie linijką
Relacje U-U
np. plotkowanie,
skarżenie,
rzucanie plecakiem,

5. Zabawa ruchowa „ Walka kogutów”
Uczestnicy dobierają się dwójkami, ustawiają naprzeciwko siebie i skacząc w kuckach, walczą odpychając się rękoma.
Po ćwiczeniu krótka rozmowa dotycząca odczuć.

6. Ćwiczenie z kartami pracy: „Dotyk przyjemny i nieprzyjemny”
Prowadzący kładzie na podłodze dwie kartki z napisem: „dotyk przyjemny” i „dotyk nieprzyjemny”. Następnie uczestnicy siedząc w kole kolejno odczytują inne karty i układają według wzoru, np. „przytulanie” (do dotyku przyjemnego) „gryzienie”, „ciąganie za włosy” (do dotyku nieprzyjemnego), itp. W przypadku kart kontrowersyjnych, np. „całowanie” – grupa wspólnie omawia przypadek, gdy „całowanie” będzie należało do dotyku przyjemnego i gdy „całowanie” będzie dotykiem nieprzyjemnym.

7. Praca z arkuszem: „Dlaczego stosujemy przemoc?”
Uczestnicy dzielą się na 2 grupy i na dużym arkuszu papieru zapisują wszystkie pomysły dotyczące stosowania przemocy. Prowadzący nakierowują pytaniami pomocniczymi:
- dlaczego krzywdzimy innych?
- jakie są powody bicia?
- co nas prowokuje do stosowania przemocy?
(np. gry komputerowe, TV, muzyka, alkohol, gdy jesteśmy pod wpływem środków odurzających, żeby się wyładować, żeby rozwiązać konflikt, żeby być „maczo”, dla szpanu itp. )

8. Praca z arkuszem: „Dwie strony medalu”
Na dużym arkuszu papieru prowadzący zapisuje luźne skojarzenia uczestników dotyczące strat i korzyści wynikających ze stosowania przemocy. Po zapisaniu wszystkich pomysłów mówi, że korzyści są tylko chwilowe i złudne i że znacznie więcej jest strat prowadzących do konfliktów szkolnych i rodzinnych.

9. Mini – wykład : „Agresja i przemoc”
Prowadzący rozpoczyna rozmowę na temat przemocy. Mówi czym jest przemoc, w jakich sytuacjach można mówić o przemocy i jakie istnieją rodzaje przemocy. Wyjaśnia uczestnikom różnice między przemocą a agresją i ich rodzajami.
AGRESJA PRZEMOC
-zachowanie zmierzające do wyrządzenia krzywdy fizycznej lub psychicznej innym ,
-uczestniczą tu 2 osoby,
-zadanie bólu komuś,
Rodzaje:
1. słowna ( wyzwiska )
2. fizyczna (okaleczenie )
3. przemieszczona ( przedmioty)
4. pośrednia ( donos )
5. samoagresja (samookaleczenie)
Teorie:
-instynkt,
-nawyk,
-popęd,
-społeczne uczenie się,
-odpowiedź na frustrację, -fizyczna lub psychiczna przewaga kogoś,
-akty godzące w wolność osobistą,
-jest jednostronna,
-ktoś jest przedmiotem mojego działania,
Rodzaje:
1. fizyczna
2. psychiczna
3. seksualna
4. zaniedbanie

10. Rundka kończąca.
Uczestnicy przekazują sobie informacje zwrotne i mówią jak im było dziś na zajęciach.


SCENARIUSZ NR 2

Cele zajęć:
- nauka odmawiania,
- podejmowanie odpowiedzialnych decyzji,
- nabywanie umiejętności obrony przed naciskiem otoczenia,
- podstawowe wiadomości o asertywności,
- umiejętności określania własnych granic,
- zdobywanie umiejętności mówienia „nie”
- nauka umiejętności słuchania innych,
- zdobywanie nowych wiadomości o aktywnym słuchaniu,
- sztuka nawiązywania kontaktów interpersonalnych,
- umiejętność podejmowania decyzji,
- ćwiczenie współdziałania w grupie,
- przełamywanie barier nieśmiałości,
- rozwój umiejętności odgrywania ról i identyfikacji z różnymi postaciami,
- zdobywanie umiejętności prawidłowej komunikacji,
- nauka mówienia „wprost”,
- zdobywanie nowych wiadomości na temat komunikacji.
- zdobywanie umiejętności prawidłowej komunikacji,

Przebieg zajęć:
1. Rundka wstępna.
Uczestnicy siedząc w kole kończą rozpoczęte przez prowadzącego zdanie: „chcę wam powiedzieć o....” oraz mówią o swoim samopoczuciu przed zajęciami.

2. „Burza mózgów” – Komunikacja
Uczestnicy głośno mówią wszystkie wyrazy, które kojarzą im się z komunikacją a prowadzący naprowadza ich zadając dodatkowe pytania:
- Czym jest komunikacja?
- W jaki sposób możemy się porozumiewać?
- Ile osób jest potrzebnych, aby komunikacja mogła zaistnieć?
- Po co ludzie ze sobą rozmawiają?
- Za pomocą czego ludzie się ze sobą porozumiewają?

3. Mini – wykład: Komunikacja werbalna a niewerbalna.
Po zapisaniu wszystkich pomysłów prowadzący gratuluje grupie stworzenie definicji komunikacji. Mówi o istnieniu komunikacji werbalnej i niewerbalnej, przedstawia rodzaje komunikatów, mówi o zakłóceniach podczas komunikacji i o aktywnym słuchaniu.

4. Ćwiczenie: „Zagłuszacz – odbiornik”
Uczestnicy łączą się w pary i stają w rzędzie naprzeciw siebie. Jeden rząd na chwilę wychodzi za drzwi i dostaje informację, że swoim osobom z pary muszą przekazać bardzo ważną wiadomość. Uczestnicy w sali dostają informację, że muszą zachowywać się tak, aby nie słuchać. Następnie jest zmiana ról.
Po wykonaniu następuje omówienie ćwiczenia:
- w jakiej roli czułeś się lepiej?,
- czy udało ci się przekazać informację?,
- co robić, aby zostać wysłuchanym?

5. Rozmowa i zapisanie na arkuszu: „Czy warto odmawiać i w jakich sytuacjach to czynić?”
Prowadzący rozpoczyna w/w pytaniem rozmowę z uczestnikami i prosi, aby przypomnieli sobie sytuacje, w których musieli odmawiać i opowiedzieli jak się wtedy czuli. Podczas rozmowy prowadzący zadaje różne pytania, np. „czy warto dać się namówić do kradzieży swojemu dobremu koledze?” i słucha wypowiedzi uczestników. Pod koniec prowadzący mówi o sytuacjach, w których można zachować się asertywnie, tzn. odmawiać w taki sposób, by nie urazić a jednocześnie zachować własne zdanie.
Na arkuszu papieru zapisujemy wszystkie sytuacje, w których odmawiamy.

6. Karta pracy: „Metoda odmawiania, bez zrywania”
Prowadzący omawia techniki odmawiania na podstawie karty pracy.
I. Pomyśl czy to, co proponuje kolega jest dla ciebie dobre?
- czy jest to bezpieczne,
- czy jest to zdrowe,
- co powiedzą twoi rodzice jak to zrobisz,
- jak się będziesz czuł, gdy to zrobisz,
II. Podejmij decyzję: NIE, NIE BĘDĘ TEGO ROBIŁ
- po prostu powiedz – NIE,
- dalej rób swoje ( zignoruj )
- lub zwyczajnie odejdź,
III. Powiedz NIE i ewentualnie zaproponuj coś innego.
- zmień temat rozmowy,
- opowiedz dowcip,

7. Zabawa: „Słowny boks”
Uczestnicy dobierają się parami i stają twarzami zwróconymi do siebie. Toczą walkę słowną przez 15 sekund w podany przez prowadzącego sposób, np. a) kłócą się za pomocą liczb
b) mówią bez wytchnienia
c) jeden mówi „TAK”, drugi „NIE”
Omówienie ćwiczenia: czy podoba wam się taki boks?