Cykl zajęć świetlicowych: Uczymy się nawiązywać nieagresywne kontakty z drugim człowiekiem

Cykl zajęć świetlicowych:
"Uczymy się nawiązywać nieagresywne kontakty z drugim człowiekiem"


Dzieciom i młodzieży zarzuca się obecnie wzrastającą agresywność. Wielu z nich z trudnością przychodzi nawiązanie i utrzymanie pozytywnych kontaktów z innymi, włączenie do grupy, wykazywanie zrozumienia, konstruktywne radzenie sobie z problemami i konfliktami.
Miejscem, gdzie coraz częściej dochodzi do aktów agresji między dziećmi jest szkoła. Na przerwach, w czasie luźniejszych zajęć dzieci się popychają, przezywają, "przy pomocy rąk usiłują rozwiązać kwestie sporne". Umiejętności, jakie dzieci muszą nabyć, żeby nauczyć się panować nad swoimi agresywnymi impulsami oraz nawiązać i utrzymać zadawalające kontakty z innymi ludźmi powinny być ćwiczone jak najczęściej.
Miejsce w którym pracuję - świetlica szkolna w szkole z tzw. oddziałami integracyjnymi jest szczególnie sprzyjającym jeśli chodzi o powstawanie zachowań agresywnych. Przyczyniają się do tego kilka podstawowych czynników: duże zróżnicowanie wiekowe dzieci oraz fakt, że w świetlicy znajdują się dzieci z różnorodnymi zespołami zaburzeń jak autyzm, zespół Aspergera czy inne zaburzenia w rozwoju emocjonalnym. Zmęczenie dzieci po zajęciach lekcyjnych może, zwłaszcza u dzieci z wyżej wymienionymi zaburzeniami powodować zachowania agresywne.
W czasie swojej pracy zaobserwowałam wiele zachowań agresywnych, zarówno jeśli chodzi o agresję słowną jak i fizyczną.

W związku z powyższym, aby przeciwdziałać agresji na zajęciach w świetlicy szkolnej::;;; postanowiłam opracować blok zajęć, mających na celu zmniejszenie ilości tych zachowań, nauczenie dzieci większej tolerancji wobec drugiego człowieka. Jako podstawową metodę postanowiłam wykorzystać ćwiczenia interakcyjne. Według Klausa Vopela ćwiczenia interakcyjne to forma zabaw, której głównym celem jest interwencja prowadzącego w aktualną sytuację grupy aby zmienić postawy ich członków wobec siebie i innych członków grupy. Ćwiczenia interakcyjne mają wiele zalet, gdyż:
• mogą prowadzić do równowagi pomiędzy dominującymi i mało aktywnymi członkami grupy, pobudzając udział początkowo pasywnych osób
• umożliwiają całościowe dostrzeganie własnych warunków egzystencjalnych, dzięki czemu można lepiej zrozumieć kompleksowość i zależność procesów psychicznych, społecznych i organizacyjnych oraz nauczyć się aktywnego radzenia sobie z nimi,
• pobudzają uczestników do przetrenowania określonych psychospołecznych umiejętności, mianowicie otwartego komunikowania się z innymi ludźmi, stawiania wymagań, pomagania innym, współpracy w grupie, wykształcenia odpowiedzialności za siebie samego,
• zabawy interakcyjne umożliwiają zmianę koncepcji własnej osoby
• uczestnicy ich mają świadomość, że każdy z nich może wnieść coś istotnego do życia swojej grupy, do swojego zawodu, do społeczeństwa
• mogą wspierać rozwój osobowości u uczestników
• zabawy interakcyjne redukują, szczególnie w fazie początkowej istnienia grupy, strach uczestników i ułatwiają utworzenie spójnej grupy

Przewidywane osiągnięcia wychowanka świetlicy uczestniczącego w zajęciach realizowanych w bloku tematycznym "Uczymy się nawiązywać nieagresywne kontakty z drugim człowiekiem" :

• dostrzega i wyraża agresywne odczucia.
• rozpoznaje elementy wyzwalające złość i agresję.
• lepiej rozumie siebie samego i innych ludzi.
• uczy się tolerancji wobec kolegów z grupy
• buduje poczucie wartości siebie samego oraz silną tożsamość.
• nawiązuje nie agresywne kontakty ze wszystkimi pozostałymi uczestnikami zajęć.
• podejmuje próby opanowania agresji i wściekłości.
• uczy się zachowania asertywnego oraz pokojowego rozwiązywania konfliktów.


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Moje dobre cechy".
II. Czas trwania: ok.35 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- w czasie wspólnej zabawy wita się z pozostałymi uczestnikami zajęć,
- uzyskuje pozytywne informacje zwrotne od innych na swój temat,
- dokonuje samooceny, wymienia swoje mocne strony
- jest świadomy swoich osiągnięć.
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne, zabawa integracyjna, zabawa ruchowa.
V. Środki dydaktyczne: gumowa piłka;, karta pracy- "Jestem dumny z tego, że......", odtwarzacz CD, płyta z muzyką relaksacyjną.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie: zabawa integracyjna- "Dzień dobry"(każde dziecko mówi w dowolny sposób dzień dobry, np. ze smutkiem, za radością itp.)
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Inni o mnie"
(Każde dziecko ma na plecach przymocowaną za pomocą taśmy samoprzylepnej kartkę papieru. Następnie dzieci przy muzyce spacerują i wpisują sobie nawzajem pozytywne informacje zwrotne na swój temat – mogą to być cechy charakteru; wyglądu zewnętrznego, bądź uzdolnienia.)
• ćwiczenie- "Wyżej, więcej, dalej"
( Dzieci siedzą w kręgu, nauczyciel wymienia różnorodne zalety, umiejętności np. kto potrafi ładnie rysować i prosi o powstanie te dzieci, które swoim zdaniem je posiadają, pozostałe dzieci oklaskują wstających.)
• zabawa- "Owoce"( do zabawy potrzebny jest rulon wykonany ze starych gazet, każde z dzieci wybiera sobie nazwę owocu, następnie jedna osoba otrzymuje rulon i stoi w środku kręgu, staje przy dowolnej osobie i wymienia nazwę owocu przez nią wcześniej wybraną, zadaniem wywołanego dziecka jest powiedzenie nazwy owocu innej osoby. Nie można wypowiedzieć nazwy owocu osoby, która jest w środku ani swojego własnego: jeżeli tak się stanie lub dziecko za długo się zastanawia nad nazwą owocu wchodzi do środka i zabawa zaczyna się od nowa)
• ćwiczenie- "Jestem dumny z tego, że..."
(dzieci otrzymują karty z niedokończonym zdaniem: Jestem dumny z tego, że.....i mają wpisać lub narysować trzy rzeczy np. to czego udało ostatnio im się nauczyć lub umiejętności, uzdolnienia z których są dumne.)
• zakończenie- ćwiczenie ewaluacyjne.

Ćwiczenie „Jestem dumny z tego, że ...”


JESTEM DUMNY Z TEGO, ŻE........................................(DOKOŃCZ ZDANIE).


Ewaluacja zajęć.

Jak podobały się tobie ćwiczenia w czasie dzisiejszych zajęć?
Narysuj właściwą chmurkę....
Jeśli ćwiczenia bardzo Ci się podobały
Jeśli trudno Ci określić
Jeśli ćwiczenia w trakcie dzisiejszych zajęć Ci się nie podobały


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Zachowania koleżeńskie i niekoleżeńskie- jestem dobrym kolegą".
II. Czas trwania: ok. 45 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- jest świadomy znaczenia grupy koleżeńskiej: jej pozytywnego i negatywnego wpływu na swoje zainteresowania, postawy
- współtworzy w grupie listę cech dobrego kolegi
- poprzez udział w scenkach dramowych samo doskonali umiejętność bycia dobrym kolegą.
IV. Metody pracy: rozmowa, zabawa integracyjna, ćwiczenie dramowe, zabawa ruchowa przy muzyce.
V. Środki dydaktyczne: odtwarzacz CD, płyta z wesołą muzyką; stare gazety; kolorowe karteczki z opisem scenek przedstawiających zachowania koleżeńskie i niekoleżeńskie; kolorowe karteczki do losowego podziału na grupy; papierowa torba.

V. Przebieg zajęć:
• powitanie- zabawa "Twój ruch"(dzieci siedzą w kręgu, każdy po kolei wykonuje dowolny ruch np. klaśnięcie, pozostali powtarzają)
• podanie celu zajęć
• krótka rozmowa z dziećmi o ich koleżankach i kolegach z klasy, ze szkoły, z miejsca zamieszkania oraz ich wpływie na zainteresowania, zabawy, zachowanie
• losowy podział uczestników zajęć na 4 grupy
• sporządzenie w grupach listy cech dobrego kolegi
• zabawa ruchowa przy muzyce- "Taniec z gazetami"( Prowadzący rozkłada na podłodze gazety. Liczba gazet musi być mniejsza o jedną w stosunku do liczby uczestników. Nauczyciel włącza muzykę, dzieci w jej rytm poruszają się pomiędzy gazetami, gdy muzyka zamilknie mają za zadanie stanąć na wolnej gazecie. Kto nie zdąży zająć gazety odpada. Zabawa toczy się aż zostanie jedna osoba .Po każdej rundzie zabiera się jedna gazetę)
• losowe połączenie uczestników w pary
• odgrywanie w parach scenek przedstawiających zachowania koleżeńskie i niekoleżeńskie
• zakończenie- ewaluacja zajęć(ćwiczenie: Jak dziś pracowałem w grupie?)


Ewaluacja:

Jak dziś pracowałem w grupie? ( zakreśl właściwe)

- starałem się być aktywny, współpracowałem ze wszystkimi uczestnikami grupy
- nie byłem dzisiaj zbyt aktywny, z niektórymi osobami z grupy nie współpracowałem
- byłem zaangażowany i aktywny, ale nie ze wszystkimi osobami z grupy współpracowałem.


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Jakie powinny być reguły zabawy, aby przynosiła radość i była bezpieczna".
II. Czas trwania: ok. 45 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- wie, że wspólna zabawa z kolegami przynosi radość i wzmacnia więzi
- zna podstawowe zasady bezpieczeństwa, których należy przestrzegać w trakcie zabawy
- współtworzy plakat w grupie.
IV. Metody pracy: metaplan, ćwiczenia interakcyjne .
V. Środki dydaktyczne: kartki białego papieru; arkusz szarego papieru; klej; nożyczki; kolorowe flamastry
VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- zabawa "Miejsce po mojej prawej stronie jest wolne”
• podanie celu zajęć
• pogadanka na temat zasad bezpiecznego zachowania w trakcie zabawy
• metaplan
- indywidualne zapisanie przez dzieci reguł „bezpiecznej zabawy”
- losowy podział uczestników na dwie grupy
- zapisanie na jednym arkuszu papieru w grupie wspólnej listy przedstawiającej reguły bezpiecznej zabawy, utworzonej z indywidualnych list uczestników grupy
- wspólne stworzenie z pomocą nauczyciela plakatu przedstawiającego wyniki pracy wszystkich grup
• zakończenie- ewaluacja zajęć


Ewaluacja zajęć

Czy po dzisiejszych zajęciach wiesz, jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują w czasie zabawy ?
Na serduszku narysuj kropkę odpowiedniego koloru – jeśli znasz powyższe zasady narysuj kropkę zieloną, a jeśli nie żółtą.


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: :Jaki jestem?"
II. Czas trwania: ok. 35 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- uzyskuje od pozostałych pozytywne informacje zwrotne na swój temat
- zna mocne strony (zdolności, zalety osobowości) każdego z uczestników zajęć
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne
V. Środki dydaktyczne: worek na kapcie

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- ćwiczenie "Miejsce po mojej prawej stronie jest wolne"
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- " Przepowiednie"
( Grupa zbiera wspólnie pytania, na które można udzielić jedynie odpowiedzi w formie tak lub nie, a następnie zapisuje je na karteczkach np. Czy lubisz psy ? Wszystkie dzieci siedzą w kole, mając do dyspozycji przybory do pisania. Karteczki zostają dokładnie przemieszane i położone na środku, zapisaną stroną do dołu. Każdy po kolei losuje jedną z nich i czyta sam lub z pomocą kolegi widniejące na niej pytanie. Zanim jednak dziecko samo udzieli na nie odpowiedzi, najpierw jego sąsiad po lewej stronie w tajemnicy zapisuje na kartce swoje przypuszczenia – „przepowiednie”)
• ćwiczenie- "Odgadywanie życzeń"
( Wszystkie dzieci odpowiadają anonimowo na kartkach na trzy pytania:
Czego życzysz sobie na urodziny ?
Jakie cechy charakteru uważasz za najważniejsze swoje zalety ?
Kartki są dokładnie mieszane , a grupa próbuje odgadnąć, które z dzieci jest autorem poszczególnych odpowiedzi. )
• zakończenie- ewaluacja zajęć.

Ewaluacja zajęć.

Jak się czujesz po dzisiejszych zajęciach ? Przyklej właściwą chmurkę, żółtą, gdy czujesz się świetnie; pomarańczową, gdy trudno ci swoje samopoczucie określić a czerwoną jeśli czujesz się źle.


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Zaburzenia w komunikacji niewerbalnej".
II. Czas trwania: ok. 40 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- zna niektóre czynniki zaburzeń w komunikacji ze szczególnym uwzględnieniem komunikacji niewerbalnej
- ćwiczy w scenkach dramowych właściwy odbiór informacji niewerbalnych
- widzi związek pomiędzy niewłaściwą interpretacją sygnałów niewerbalnych a agresywnym zachowaniem.
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne, zabawa ruchowa , ćwiczenie dramowe
V. Środki dydaktyczne: karty zawierające opis różnych czynności (np. chodzenie tam i z powrotem itp.); kartki białego papieru, krzesła oraz kolorowe flamastry w liczbie uczestników; piłka plażowa; odtwarzacz CD; płyta z wesołą, skoczną muzyką, kolorowe karteczki do podziału na grupy.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- zabawa "Pozdrowienie bez słów"( każde dziecko wykonuje swój gest powitania , pozostali go powtarzają)
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Utrudnienia"
( uczestnicy przeprowadzają rozmowy w parach przy następujących utrudnieniach: mają zamknięte oczy, nie wolno im wykonywać najmniejszych ruchów, zachowują kamienny wyraz twarzy, siedzą odwróceni do siebie plecami. Na zakończenie prowadzący zadaje uczestnikom następujące pytania: Czy trudno było się im porozumiewać z partnerem w poszczególnych warunkach? Które utrudnienie najbardziej zaburzało komunikację?)
• rozmowa z dziećmi na temat czynników zaburzających prawidłowy przebieg komunikacji niewerbalnej
• zabawa ruchowa- "Impulsy ruchu"( prowadzący włącza wesołą muzykę, dzieci poruszają się w je rytm po całej Sali a w momencie jej wyłączenia stoją nieruchomo a potem wykonują polecenie prowadzącego np. wykonaj 5 przysiadów, naśladuj małego kotka itd.)
• ćwiczenie- "Karty"
(prowadzący rozdaje uczestnikom karty z opisem różnych czynności, następnie kolejno prezentują oni je za pomocą gestów, mimiki. Pozostali zapisują na kartkach swoje interpretacje prezentowanych czynności, następnie następuje porównanie interpretacji z nazwą pokazywanej czynności. Prowadzący podkreśla fakt, że czasami następują błędy w komunikacji niewerbalnej i często błędnie odczytujemy, a to może doprowadzić do wielu nieporozumień, konfliktów z innymi.)
• zakończenie- ćwiczenie „Uścisk przyjaźni”(dzieci siedzą w kręgu, trzymając się za ręce i na hasło nauczyciela maja trzy razy uścisnąć dłonie swoich sąsiadów).


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Poznajmy się".
II. Czas trwania: ok. 30 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- nawiązuje poprzez zabawę kontakt z nowymi członkami grupy
- uzyskuje wybrane informacje zwrotne o wszystkich uczestnikach zajęć
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne.
V. Środki dydaktyczne: odtwarzacz CD, płyta z wesołą muzyką, kartki białego papieru formatu A3, kredki świecowe lub flamastry, postacie trzech słoneczek.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- zabawa "Grupa w rozsypce"( dzieci stoją w kręgu, trzymają się za ręce i przy dźwiękach muzyki poruszają się zgodnie z ruchem zegara, w momencie gdy prowadzący powie :Grupa w rozsypce, rozrywają krąg i każdy tańczy indywidualnie, gdy muzyka umilknie dzieci z powrotem stoją w kręgu itd.)
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Wizytówki"
(uczestnicy wykonują swoją wizytówkę – przedstawiają siebie jako zwierzę, przy czym sposób przedstawienia zwierzęcia ma odzwierciedlać cechy ich charakteru i wyglądu zewnętrznego; następnie wizytówki są zbierane i prezentowane przez nauczyciela na forum grupy, dzieci nie wiedząc, czyje są wizytówki próbują „scharakteryzować” dane zwierzę a następnie odgadują, kto był autorem danej wizytówki).
• zakończenie- ćwiczenie „Prąd”( uczestnicy siedzą w kręgu i przekazują sobie uścisk ręki)


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Uczymy się otwartości wobec drugiego człowieka".
II. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- zastanawia się nad motywami darzenia innych swoim zaufaniem
- dokonuje refleksji nad zakresem własnej otwartości i innych członków grupy
- ma okazję do otwartego mówienia o sobie
III. Czas trwania: ok.35 min.
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne.
V. Środki dydaktyczne: chusta do zasłony oczu; kartki białego papieru formatu A3; kredki świecowe; kolorowe karteczki w trzech różnych kolorach; piłka plażowa.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- ćwiczenie "Magiczna piłka"(dzieci siedzą w kręgu, nauczyciel podaje dziecku siedzącemu najbliżej piłkę, która zamienia się np. w ciężką walizkę dzieci po kolei podają sobie wyobrażoną walizkę )
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Wyszukaj przyjazną dłoń"
(uczestnicy mają zawiązane oczy. Stają w ciasnym kręgu, wyciągają ręce i szukają dłoni, które wzbudzają ich zaufanie. Potem otwierają oczy i sprawdzają, czyją dłoń chwycili. Dzieci dzielą się z prowadzącym odczuciami i doświadczeniami. Próbują odpowiedzieć sobie na następujące pytania: czy czuli zaskoczenie po otwarciu oczu? Jak oceniali poziom zaufania do tej pory do tej osoby? Co sprawiło, że wybrali tę właśnie dłoń?)
• ćwiczenie- "Mury"
(każdy rysuje symboliczny mur, którym odgradza się od innych osób. W rysunku stara się oddać cechy swojego wewnętrznego muru, osłaniającego jego strefę intymną, a więc: czy mur obejmuje duży, czy mały obszar; czy jest wysoki, czy niski; cienki, czy gruby; czy prowadzą do niego jakieś bramy, drzwi, furtki; co kryje się za tym murem. Następnie uczniowie na forum grupy prezentują swoje rysunki, komentują, odpowiadają na pytania kolegów.)
• zakończenie- ćwiczenie „Uścisk przyjaźni”.


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Każdy z nas jest wyjątkowy".
II. Czas trwania: ok. 35 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- jest zachęcony do pozytywnego myślenia o sobie
- publicznie wobec grupy prezentuje swoje zalety
IV. Metody: zabawa integracyjna; ćwiczenia interakcyjne; zabawa ruchowa.
V. Środki dydaktyczne: kartki białego papieru formatu A4; taśma klejąca; kolorowe flamastry; serca wycięte z kolorowych kartonów.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- zabawa "Zagraj w moje imię"
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Jestem atrakcyjny, ponieważ...."
(każdy indywidualnie wypisuje zakończenie zdania „Jestem atrakcyjny, ponieważ....................”następnie uczniowie spacerują po sali, zatrzymują się przy różnych osobach i proszą o pomoc w uzupełnianiu swojej listy. Po 10 minutach siadają w kręgu i odczytują treść swoich kartek.)
• zabawa ruchowa- "Utrzymuj balon w powietrzu"
• ćwiczenie- "Marcepanowe serca”
( każde dziecko otrzymuje od prowadzącego papierowe serce i wpisuje do swojego serca, co dobrego od siebie może dać innym ludziom np. życzliwość, poczucie humoru.)
• zakończenie- ewaluacja zajęć – ćwiczenie "Słoneczko"(dzieci informują prowadzącego o swoim samopoczuciu po zajęciach. Jeśli jest bardzo dobre rysują uśmiechniętą buzię, jeśli jest średnie zamiast uśmiechu rysują kreskę a jeśli jest złe rysują odwrócony uśmiech).


Scenariusz zajęć w świetlicy szkolnej

I. Hasło spotkania: "Jak rozpoznać uczucia innych".
II. Czas trwania: ok. 35 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- doskonali umiejętność odczytywania sygnałów niewerbalnych
- jest świadomy znaczenia kontroli emocji
- rozwija swoją zdolność empatii
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne.
V. Środki dydaktyczne: karteczki z napisanymi na nich nazwami uczuć oraz tekstami dowolnych zdań; flamastry; kolorowe kartoniki do podziału na grupy.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- ćwiczenie "Uściśnij dłoń"( zadaniem dzieci jest przywitać się z każdym uczestnikiem zajęć poprzez uścisk dłoni).
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Pantomimiczne wyrażanie uczuć"
( wszyscy uczestnicy losują karteczki z zapisaną nazwą uczucia np. radość, następnie po kolei przedstawiają je za pomocą gestów i mimiki twarzy pozostałym, którzy zgadują o jakie uczucie może chodzić.)
• ćwiczenie- "Zdanie w różnych intonacjach"
( dzieci otrzymują tekst dowolnego zdania z zapisaną obok nazwą uczucia i mają np. zdanie: Koty mają doskonały węch i świetny wzrok. Przeczytać z uczuciem smutku w głosie, zdziwienia itd.)
• zabawa- "Lustrzane odbicia"
• ćwiczenie- "Skuteczne wyrażanie uczuć"
(prowadzący dzieli uczestników na kilku osobowe grupy; zadaniem każdej grupy jest wypisanie jest przedstawienie jak najwięcej werbalnych i niewerbalnych sposobów wyrażania jakiegoś uczucia np. złości. Następnie uczniowie pod kierunkiem prowadzącego zastanawiają się, jakie reakcje mogłyby te „sposoby” wywołać w potencjalnym partnerze komunikacji, zastanawiają się w jakich sytuacjach mają najwięcej kłopotów z kontrolowaniem własnych uczuć, w jaki sposób można kontrolować własne uczucia.)
• zakończenie- ćwiczenie „Prąd”.


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Ja o innych."
II. Czas trwania: ok. 45 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- rozwija umiejętność empatycznego rozumienia innych
- poszerza swoją wiedzę o tym jak jest postrzegany w środowisku rówieśników
- rozwija zdolność oceny sytuacji z punktu widzenia innej osoby oraz odgadywania jej sytuacji emocjonalnej
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne.
V. Środki dydaktyczne: kartki z wypisanymi imionami wszystkich uczestników zajęć; kolorowe karteczki do podziału na grupy.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- zabawa "Grupki"(dzieci poruszają się w rytm muzyki, w momencie gdy muzyka milknie dzieci tworzą zespoły w liczbie wymienionej przez prowadzącego i wykonują określone zadanie np. przeskakują przez kałuże).
• podanie celu zajęć
• losowy podział na grupy
• ćwiczenie- "Trzy słowa"(każde dziecko wymienia trzy swoje zalety)
• ćwiczenie- "Co powiedziałbyś o sobie?"
( prowadzący dzieli uczestników na dwie grupy; zadaniem każdej grupy jest ustalenie trzech słów, które każdy z drugiej grupy chciałby o sobie usłyszeć od innych. Na forum grupy reprezentanci grup prezentują wyniki swojej pracy, a adresaci ustosunkowują się do przypuszczeń kolegów, poprawiając, lub korygując ich ustalenia.)
• ćwiczenie- "Ja jako ty, ty jako ja"
( każdy losuje karteczkę z imieniem innego uczestnika. Wszyscy siedzą w kręgu i kolejno wczuwają się w sytuację wylosowanej osoby i mówią o niej : Mam na imię Tomek. Najbardziej lubię czytać książki. W świetlicy czuję się dobrze. Cieszy mnie, że potrafię świetnie rysować.
• zakończenie- ćwiczenie "Prąd".


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Dobre słowo dla każdego".
II. Czas trwania: ok. 35 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- odpręża się i relaksuje
- dokonuje samooceny
- wymienia z innymi pozytywne uczucia.
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne.
V. Środki dydaktyczne: płyta CD z muzyką relaksacyjną; odtwarzacz CD; kolorowe flamastry; kartki białego papieru formatu A4; taśma klejąca; karty pracy- "Wyobraź sobie....".

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- zabawa "Krzesła"(prowadzący przy pomocy dzieci ustawia w kole krzesła siedziskiem na zewnątrz, w liczbie o jeden mniej niż liczba uczestników, dzieci poruszają się w rytm muzyki , gdy prowadzący wyłącza muzykę każdy musi jak najszybciej zająć miejsce, kto nie zdąży odpada, siada z boku , zabierając wcześniej jedno krzesło).
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Wyobraź sobie..."
( zajęcia relaksacyjne – uczestnicy leżą na dywanie i „przenoszą się do krainy marzeń”, w której można spotkać wróżkę rozdającą magiczne przedmioty ludziom za ich zalety zdolności; zastanawiają się za co mogliby od niej uzyskać magiczne przedmioty).
• ćwiczenie- "Gorące krzesło"
(uczestnicy siedzą w kręgu; każdy po kolei siada na „specjalnym krześle” a pozostałe dzieci kolejno przekazują mu pozytywne informacje zwrotne na jego temat np. „Lubię cię, ponieważ......................”)
• ewaluacja zajęć
• zakończenie- ćwiczenie "Grupowy uścisk".

Ewaluacja zajęć

Jak się czułeś w czasie ćwiczenia „Gorące krzesło”?
Przyklej właściwy trójkąt: żółty, gdy czułeś się świetnie i ćwiczenie ci się podobało; zielony, gdy czułeś się dobrze a czerwony, gdy czułeś się źle i ćwiczenie ci się nie podobało.


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Co dostałem od dobrej wróżki?".
II, Czas trwania: ok. 35 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- rozwija świadomość swoich przymiotów
- jest wrażliwy na korzystne cechy własne bądź otoczenia.
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne.
V. Środki dydaktyczne: agrafki; flamastry; kartki białego papieru formatu A4.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- zabawa "Podawanie przedmiotu"
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Dary czterech wróżek".
(każdy pisze na kartce cztery rzeczy, które dostał od losu np. poczucie humoru, ładny nos, umiejętność ładnego rysowania i gry w piłkę: uczniowie przypinają swoje kartki do ubrania, spacerują po sali i zapoznają się z ich treścią i ewentualnie w wyniku rozmowy z innymi dopisują dary, których jeszcze nie uwzględnili.)
• zabawa ruchowa „Impulsy w ruchu”( dzieci biegają po sali w rytm wesołej,skocznej muzyki, w momencie, gdy muzyka milknie wykonują zadanie zlecone przez prowadzącego zajęcia).
• ćwiczenie- "Dostrzeganie pozytywnych stron"
( uczestnicy siedzą w kręgu i po kolei kończą zdanie „ Jestem dobry, ponieważ........ np. potrafię być koleżeński, mam prawdziwego przyjaciela, zdolności muzyczne itp.)
• zakończenie- ewaluacja zajęć

Ewaluacja zajęć

Czy w czasie dzisiejszych zajęć przestrzegałem „naszych zasad” pracy w grupie?
( zakreśl właściwe)
• tak
• czasami przestrzegałem
• nie


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Komunikacja za pomocą gestów."
II. Czas trwania: ok. 45 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- przypomina sobie podstawowe wiadomości o komunikacji niewerbalnej
- ćwiczy właściwy odbiór sygnałów niewerbalnych.
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne; zabawa integracyjna.
V. Środki dydaktyczne: odtwarzacz CD; płyta z muzyką relaksacyjną; kolorowe klocki do podziału na grupy; plastikowe lub drewniane klocki w dużej ilości.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- ćwiczenie "Pozdrowienie bez słów"(każdy po kolei wykonuje swój gest powitania, pozostali go naśladują)
• podanie celu zajęć
• rozmowa z dziećmi, której celem jest przypomnienie podstawowych informacji na temat komunikacji niewerbalnej i utrudnień w niej występujących
• ćwiczenie- "Budujemy wieżę"
( dzieci są podzielone przez nauczyciela losowo na dwie grupy ; w grupach mają zbudować wieżę z klocków; w trakcie wykonywania zadania nie wolno im ze sobą rozmawiać, wszelka komunikacja ma mieć charakter bezsłowny. W podsumowaniu prowadzący pyta uczestników, czy zadanie było trudne jak oceniają pracę w zespole.)
• zabawa "Gucio- Gucio"
(prowadzący dzieli grupę na zespoły 3, 4 osobowe. Informuje uczestników, że będą się teraz porozumiewać za pomocą języka gucio – gucio. Język ten jest bardzo łatwy, ponieważ istnieje w nim tylko jedno słowo – „gucio”. Jedna osoba w zespole ma za zadanie opowiedzieć innym o czymś ważnym, posługując się językiem gucio – gucio. Pozostali starają się odgadnąć kontekst wypowiedzi i uczucia mówiącego, a także odczytać jego komunikat. Należy zamienić się rolami, aby każdy wystąpił w roli mówcy. Na zakończenie grupa omawia elementy komunikacji bezsłownej, które wystąpiły w ćwiczeniu a więc: gesty, ruch, mimikę.)
• zakończenie- ćwiczenie "Grupowy uścisk dłoni"(każdy zegna się z każdym poprzez uściśnięcie jego dłoni, pożegnaniu towarzyszy spokojna muzyka).


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Sztuka mówienia nie drugiemu człowiekowi".
II. Czas trwania: ok. 45 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- omawia konflikty pojawiające się w "wyobrażonej historii" oraz ich konsekwencje
- odnosi swoje uczucia i działania do trzech typów zachowań- agresji, uległości, asertywności
- poznaje własny poziom swobody w różnych sytuacjach, co ma pomóc w zmianie zachowania i pozwolić na swobodne stosowanie umiejętności asertywnych
- rozpoznaje reakcje agresywne, uległe i asertywne.
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne, zabawa ruchowa.
V. Środki dydaktyczne: kolorowe balony oraz tasiemki do ich przywiązania( w liczbie uczestników); karty pracy "Kwestionariusz asertywności" oraz "Rozpoznajemy zachowania asertywne".

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- ćwiczenie "Wyobrażona historia"
(uczestnicy siadają wygodnie, odprężają się i zamykają oczy. Mają wyobrazić siebie w następującej sytuacji: Kolega poprosił cię o pożyczenie gry komputerowej, która dzisiaj jest ci bardzo potrzebna. Jak zareagujesz? Prowadzący może zadać uczestnikom następujące pytania:
co w takiej sytuacji powiedziałbyś koledze?
Jak on z kolei by się poczuł?
Jaki wpływ miałoby to na wasze stosunki?
Prowadzący przedstawia cechy zachowania asertywnego, uległego i agresywnego i wspólnie z uczestnikami ustala w ramach jakich zachowań mieszczą się ich reakcje. Następnie w parach uczestnicy odgrywają powyższą sytuację, stosując wobec kolegi stwierdzenia agresywne, uległe i asertywne.)
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Baloniki"
( każdy uczestnik otrzymuje balon i gumkę, następnie nadmuchuje balon i przywiązuje za pomocą gumki go do kostek prawych nóg. Uczestnicy ustawiają się w kole twarzą do środka – mają za zadanie niszczyć baloniki innych osób pozostawiając swój balonik nietknięty. Następuje podsumowanie – prowadzący zadaje dzieciom następujące pytania:
Jak czuliście się, kiedy wasz balon pękł
Co wtedy zrobiliście?
Jak czuliście się, kiedy zniszczyliście balon należący do kogoś innego?
W odpowiedziach dzieci prowadzący wyszukuje słowa agresywne i uległe. Wyjaśnia, że podczas ćwiczenia dochodziło do konfliktów, podczas których jedni zachowywali się agresywnie a inni ulegle. W oparciu o podstawowe wiadomości prowadzący wprowadza pojęcie asertywności jako modelu postępowania w sytuacjach konfliktowych.)
• zabawa ruchowa „zupa homarowa”(dzieci poruszają się na czworakach brzuchami do góry , jedno z nich jest berkiem i łapie pozostałe homary , kto jest złapany siada z boku)
• ewaluacja zajęć - ćwiczenie "Rozpoznajemy zachowania asertywne".


Ćwiczenie „Rozpoznajemy zachowania asertywne”

Rozpoznajemy zachowania asertywne. Wpisz, jaki rodzaj reakcji jest w każdym z trzech przypadków: jeśli agresja, wpisz literę A, jeśli uległość U, zaś gdy uważasz, że reakcja miała charakter asertywny wpisz literki AS.

Sytuacja: Reakcja: Rodzaj zachowania:
Miesiąc temu pożyczyłeś koledze płytę i do tej pory jej nie oddał, chociaż obiecał zwrócić ją po tygodniu. Teraz prosi cię o pożyczenie kolejnej płyty. 1. Nie pożyczę ci już niczego, ty ciągle coś wyłudzasz od innych!
2. Przykro mi, że nie oddałeś mi do tej pory płyty. Proszę cię żebyś ją jak najszybciej zwrócił, wtedy się zastanowię, czy pożyczyć ci następną.
3. Dobrze pożyczę ci, nie ma sprawy.


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Moje sposoby przezwyciężania złości".
II. Czas trwania: ok. 45 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- rozumie potrzebę panowania nad własną złością
- wie w jaki sposób agresywne impulsy w stosunku do innych ludzi odreagować w kontrolowany sposób.
IV. Metody pracy: zabawa integracyjna; ćwiczenia interakcyjne.
V. Środki dydaktyczne: kartki białego papieru; kredki; flamastry.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- ćwiczenie "Iskierka"
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Start rakiety"
(start rakiety zaczyna się od tego, że dzieci uderzają płaskimi dłońmi o podłogę, a potem coraz szybciej i głośniej; następnie uderzają nogami , także tutaj zaczynając cicho i powoli. Hałas i szybkość wykonywanych ruchów stopniowo wzrastają, dzieci wstają ze swoich miejsc z głośnym wrzaskiem wyrzucając ramiona do góry – rakieta wystartowała. Powoli dzieci siadają na swoich miejscach. Ich ruchy się uspokajają. Rakieta znika za chmurami.)
• ćwiczenie- "Gdybym był wściekły"
( dzieci zapisują, każdy dla siebie – co do tej pory robiły aby poradzić sobie ze swoją złością, na przykład: jeździły na rowerze, poszły spać, wychodziły z domu itd....najlepsze i najbardziej oryginalne pomysły prowadzący zapisuje na plakacie, który następnie zostaje przywieszony w dobrze widocznym miejscu).
• zabawa - "Ene, due, rabe"(dzieci siedzą w kręgu, kładą dłoń na dłoni kolegi , przekazują sobie lekkie klepnięcie mówiąc wierszyk : ene due, rabe , bocian połknął żabę a żaba bociana, potem była zmiana. Wierszyk jest mówiony trzykrotnie, za trzecim razem trzeba uniknąć klepnięcia i schować rękę, komu się nie uda odpada i wchodzi do środka koła. Zabawa toczy się do momentu aż 9 osób odpadnie).
• ćwiczenie- "Obrazki przeciwko złości"
(wszystkie dzieci malują najpierw „obrazki złości”, ilustrujące, co je szczególne denerwuje. W trakcie rozmowy na forum grupy próbują wspólnie znaleźć dla przedstawionych problemów konstruktywne formy ich rozwiązania. Rozwiązania zostają narysowane na małych kolorowych karteczkach samoprzylepnych, a następnie wkomponowane w pierwotne „obrazki złości”.)
• zakończenie- ćwiczenie "Krzesło przyjaźni"( jedna osoba siedzi na krześle, pozostałe po kolei mówią jej coś miłego, na krześle zasiada około 5 osób).


Scenariusz zajęć

I. Hasło spotkania: "Moje pragnienia".
II. Czas trwania: ok.45 min.
III. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- poszerza wiedzę na temat swoich własnych pragnień
- rozwija poczucie sprawstwa
- jest zachęcony do rozwijania mocnych stron swojej osobowości
- wzmacnia poczucie własnej wartości
- określa zakres i sposób pracy nad swoimi niektórymi wadami.
IV. Metody pracy: ćwiczenia interakcyjne.
V. Środki dydaktyczne: kartki białego papieru, kredki; flamastry.

VI. Przebieg zajęć:
• powitanie- ćwiczenie "Chodzenie"( dzieci poruszają się po sali w rytm wesołej i skocznej muzyki, gdy muzyka milknie chodzą jak np., zmęczone dzieci, wesołe, bardzo niezadowolone i tym podobne).
• podanie celu zajęć
• ćwiczenie- "Złota rybka"
(każdy uczestnik na kartce pisze po jednym życzeniu, o jakie poprosiłby złotą rybkę, odnoszące się do: cech charakteru, relacji z innymi ludźmi, realizacji życiowych celów, następnie dzieci zastanawiają się w grupach 2, 3 osobowych, jak niektóre marzenia można spełnić, jakie należy w tym kierunku podjąć działania.)
• ćwiczenie- "Dolewaj do pełnego dzbana"
( uczniowie rysują kontury dzbana. Dzban oznacza jedną zaletę. Następnie zamalowują taką część dzbana, która odzwierciedla stopień, w jakim każdy posiada tę cechę. Dzieci zastanawiają się, jakie działania można podjąć, aby te zalety w sobie rozwinąć.)
• zabawa ruchowa - "Ministerstwo dziwnych kroków"( każde dziecko wymyśla swój własny krok i dopasowuje go do muzyki, która jest w danym momencie odtwarzana).
• ćwiczenie- "Apteka"
(uczniowie zapisują na kartce „swoje dolegliwości – wady”, na które chcieliby znaleźć lekarstwo. Kartki są anonimowe, następnie prowadzący czyta wszystkie wypowiedzi, a grupa próbuje wspólnie znaleźć lekarstwo na dolegliwość, np. tabletki Pracowitex na lenistwo itp.)
• zakończenie- ewaluacja zajęć - ćwiczenie "Jak dziś pracowałem?".

Ćwiczenie „Jak dziś pracowałem?”

Na dzisiejszych zajęciach:

1. Byłem przez cały czas aktywny i zaangażowany (przyklej zielone serduszko)
2. Czasami tylko uważałem i angażowałem się ( przyklej żółte serduszko)
3. Rzadko byłem aktywny, nie angażowałem się. (przyklej czerwone serduszko).


Bibliografia:

• "Jak żyć z ludźmi (umiejętności interpersonalne)" - program profilaktyczny wydany pod patronatem MEN przez Agencję Informacji Użytkowej; Warszawa 1997,
• Portmann Rosemarie: "Gry i zabawy przeciwko agresji."; wydawnictwo Jedność; Kielce 2008,
• Fuchs Brigit: "Gry i zabawy na dobry klimat w grupie"; wydawnictwo Jedność; Kielce 2003,
• Fuchs Brigit: "Zabawy na rozwiązywanie konfliktów i napięć w grupie"; wydawnictwo Jedność; Kielce 2003,
• Chomczyńska - Miliszkiewicz Mariola, Pankowska Iwona: "Polubić szkołę"; WsiP; Warszawa 2002.
• Vopel Klaus : „Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci” cz.1,2,3; Wydawnictwo Jedność; Kielce 1999
• Bissigner- Ćwiercz Urszula: „Muzyka i ruch dla każdego”; wydawnictwo KLANZA; Warszawa 2007.