Wpływ opracowań lektur szkolnych oraz Internetu na ubożenie języka wypowiedzi ustnych i pisemnych uczniów - opis i analiza przypadku

Wpływ opracowań lektur szkolnych oraz Internetu na ubożenie języka wypowiedzi ustnych i pisemnych uczniów - opis i analiza przypadku edukacyjnego nr 2.

Identyfikacja problemu.
Gotowe opracowania, streszczenia, Internet wpływają negatywnie na język wypowiedzi ustnych i pisemnych uczniów. Powodują ubożenie słownictwa, zanik samodzielnego rozumowania, niski poziom językowy wypowiedzi, nie motywują do sięgania po lekturę, a w efekcie przyczyniają się do niskich ocen z poszczególnych przedmiotów. Młodzież powiela schematy, upraszcza ważne problemy, ich wypracowania nie mają nic wspólnego z twórczą, przemyślaną, a przede wszystkim samodzielną pracą. Problem dotyczy uczniów jednej z klas pierwszych liceum o profilu geograficznym. Zwróciłam uwagę na ten problem, ponieważ poziom wypowiedzi ustnych, a szczególnie wypracowań pisemnych był bardzo niski.

Geneza zjawiska
Problem, o którym mowa, zaistniał, ponieważ na rynku wydawniczym i w Internecie pojawia się ogromna ilość różnego rodzaju streszczeń i gotowych opracowań. Zaobserwowałam, że uczniowie przynoszą na lekcje tego typu „pomoce”, a ich prace domowe w większości składają się z odtworzonych bezmyślnie fragmentów różnych opracowań. Pogłębiona analiza uczniowskich wypracowań pisemnych przyniosła mi wyobrażenie o wielkości skali tego zjawiska. Tylko nieliczne osoby wysnuwały własne wnioski i prezentowały swoje przemyślenia. Wszystko wskazywało na wcześniejsze pojawienie się problemu i na fakt, że młodzież bardzo umiejętnie wykorzystywała cudze prace, przedstawiając je jako własne.

Znaczenie problemu
Zadaniem szkoły, nauczyciela jest rozwijanie samodzielnego myślenia, pobudzanie ucznia do twórczej pracy, bogacenie słownictwa, a w konsekwencji przygotowanie młodzieży do egzaminu maturalnego, zaś w przyszłości do podejmowania życiowych decyzji i świadomego uczestnictwa w życiu środowiska. Korzystanie z gotowych streszczeń odbiera uczniom możliwość zetknięcia się ze stanowiskiem pisarza, możliwość krytycznego spojrzenia na określony problem. Jednocześnie ogranicza inteligencję oraz umiejętność rozumowania.
Przyzwolenie na ciągłe korzystanie ze „ściąg”, może spowodować zubożenie słownictwa, obniżenie ocen z poszczególnych przedmiotów, a w przede wszystkim może wpłynąć na negatywny wynik matury z języka polskiego, która wymaga umiejętności pracy z tekstem oraz redagowania dłuższej wypowiedzi pisemnej.

Prognoza
1) Negatywna
W przypadku zaniechania oddziaływań uczniowie:
nie będą rozwijać swojego intelektu,
zubożeje słownictwo młodzieży,
uczniowie nie będą umiejętnie analizować rzeczywistości ani wyrażać własnych opinii,
będą bezkrytycznie przyjmować głoszone i propagowane w środkach masowego przekazu sądy,
nie uzyskają zadowalającej liczby punktów na egzaminie.
2) Pozytywna
W przypadku wdrożenia działań:
poprawi się poziom wypowiedzi ustnych i prac pisemnych uczniów,
młodzież zdobędzie umiejętność analizy i interpretacji tekstów literackich,
uczniowie będą czytać ze zrozumieniem różne teksty,
wykształci się umiejętność samodzielnego rozumowania i wnioskowania,
uczniowie dobrze przygotują się do egzaminu.

Propozycja rozwiązań
Cele:
wzbogacić słownictwo wypowiedziach ustnych i pisemnych,
uczeń poprawnie formułuje zdania,
uczeń samodzielnie pracuje nad zadaniami domowymi,
uczeń aktywnie uczestniczy w lekcjach i świadomie zabiera głos w dyskusjach,
wzrośnie poziom wypowiedzi,
poprawi się średnia ocen

Zadania:
szczegółowa analiza wypracowań domowych uczniów,
praca ze słownikami języka polskiego, poprawnej polszczyzny i wyrazów obcych,
zadawanie zadań domowych wykluczających możliwość korzystania z internetowych opracowań,
prowokowanie do dyskusji,
umacnianie wiary uczniów w ich własne możliwości,
rozmowa z młodzieżą w celu uświadomienia im problemu wynikającego z zagrożeń.

Wdrażanie działań
Przeprowadziłam rozmowę z młodzieżą na temat niesamodzielności ich prac. Na potwierdzenie moich słów odczytałam im te fragmenty wypracowań uczniowskich, które pojawiły się w Internecie. Uczniowie wykazali się sporą dojrzałością i zrozumieli konsekwencje swoich nieprzemyślanych działań. Po sprawdzeniu kolejnych prac okazało się, że znacznie mniej osób niż w pierwszy wypracowaniu wykorzystało dostępne opracowania. Podczas rozmowy na ten temat uczniowie wyrazili chęć pokazania się z dobrej strony i zobowiązali się do samodzielnego redagowania tekstów.

Efekty działań
Zminimalizowała się liczna uczniów korzystających ze „ściąg”. Młodzież przestała korzystać na lekcjach ze streszczeń, samodzielnie redagowała wypracowania domowe, częściej brała udział w dyskusjach, a to pozwala przypuszczać, że osiągnięto pierwszy sukces w wyznaczonym kierunku.