Człowiek w teatrze świata. Program warsztatów adaptacyjno - integracyjnych z elementami improwizacji teatralnej

„Człowiek w teatrze świata”

Program warsztatów adaptacyjno – integracyjnych
z elementami improwizacji teatralnej,
zrealizowany w Zespole Szkół Drzewnych i Ochrony Środowiska im. J. Zamoyskiego w Zwierzyńcu


dr Agnieszka Oseła


Spis treści:

I. WSTĘP -........................................3
II. CELE ........................................5
III. PROCEDURY OSIĄGNIĘCIA CELÓW........................................5
IV. METODY I FORMY PRACY........................................6
V. TREŚCI PROGRAMOWE ........................................7
VI. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ........................................11
1. Scenariusz zajęć adaptacyjno – integracyjnych „Zaczarowany krąg, czyli poznajemy się” 11
2. „Nauka radzenia sobie ze stresem, nauka relaksacji” - scenariusz ćwiczeń relaksacyjnych, towarzyszących warsztatom integracyjnym ........................................15
VII. EWALUACJA........................................17
1. Ankieta ewaluacyjna........................................18
VIII. BIBLIOGRAFIA........................................19
IX. ZAŁĄCZNIKI........................................20


Wstęp:

W życiu zawodowym nauczyciela lub wychowawcy internatu przychodzi moment, gdy dostaje zadanie prowadzenia zespołu klasowego lub grupy wychowawczej. Wyzwaniem dla każdego pedagoga jest spełnienie się w powierzonej roli oraz twórcza, efektywna praca wychowawcza, która w rezultacie przełoży się na dobrze zintegrowany, współpracujący, spójny zespół.
Przyjazna atmosfera i poczucie bezpieczeństwa w klasie (grupie) zależą w ogromnej mierze od tego, jaki będzie początek wzajemnych relacji.
Młodzież, która rozpoczyna naukę w szkole ponadgimnazjalnej znajduje się w okresie dorastania. W tym momencie życia potrzeba przynależności do grupy jest jedną z ważniejszych potrzeb młodego człowieka. Dominacja życia w grupach rówieśniczych nad życiem w rodzinie wskazuje, jak ważne jest, aby klasa szkolna, grupa wychowanków w internacie była tą grupą, w której młodzież znalazłaby możliwości zaspokajania swoich ważnych potrzeb społecznych.
Rozpoczynając naukę w szkole ponadgimnazjalnej uczniowie spotykają się po raz pierwszy z nowymi kolegami i nauczycielami, często znajdują się w dotąd nieznanym miejscu, z dala od najbliższych. Jest to szczególnie trudny moment dla młodzieży mieszkającej w internacie. Początek roku szkolnego jest dla większości uczniów klas pierwszych okresem trudnym i pełnym pytań. Jaka okaże się nowa klasa? Kto będzie wychowawcą? Jakich spotkam nauczycieli? Czy będę się dobrze czuł w nowym gronie koleżanek i kolegów?
Właśnie w czasie pierwszych spotkań, „na starcie” - kiedy spotykamy się jako grupa nieznanych, właściwie obcych sobie osób, rolą nauczyciela jest inicjowanie sytuacji sprzyjających wzajemnemu poznaniu się i przełamywaniu uprzedzeń, wynikających z efektu często mylnego tzw. pierwszego wrażenia. Wymaga to od prowadzącego takiego podejścia do zajęć, aby w klimacie zabawy i spontanicznych reakcji zachęcić uczniów do autoprezentacji i ośmielić ich do zapoznawania się między sobą.
Chciałabym zaproponować ćwiczenia i zabawy, które nie wymagają od uczestników głębokiego odkrywania swojego "ja", ale mimo to w efekcie powodują swobodne, szczere, a czasami zaskakujące wypowiedzi na temat przeżywanych emocji. Ćwiczenia te zwiększają poczucie przynależności do grupy, a także wzajemne współdziałanie i wsparcie. Integracja nie jest jednak wynikiem zastosowania konkretnej techniki, ale efektem dynamiki grupy.
Przedstawione poniżej ćwiczenia sprzyjają w każdym razie jej rozwojowi.
Zajęcia w kręgu, ćwiczenia adaptacyjno – integracyjne oraz improwizacyjne dają poczucie wspólnoty, stwarzają klimat zaufania i bezpieczeństwa, pobudzają aktywność uczestników, zaś aktywne włączenie się nauczyciela w proponowane ćwiczenia pomoże przełamać dystans i nieufność, jaką często przejawiają uczniowie wobec grona pedagogicznego.
Pierwszym krokiem jest wyjście nauczyciela - wychowawcy zza biurka i uczestniczenie w zajęciach na równych prawach, które zostaną spisane w postaci kontraktu. Wspólne opracowanie oraz przestrzeganie zasad kontraktu, takich jak: nie oceniamy, nie uogólniamy, nie interpretujemy, nie dajemy dobrych rad, mówimy wprost, otwarcie wyrażamy swoje uczucia, potrzeby, propozycje, przekazujemy informacje zwrotne, nikogo do niczego nie zmuszamy, zwiększają szansę powstania konstruktywnych relacji między rówieśnikami. Umiejętność porozumiewania się pełni bowiem doniosłą rolę w kształtowaniu autentycznych więzi międzyludzkich i poczucia zrozumienia.
Na zajęciach, zaplanowanych na pierwsze tygodnie roku szkolnego, zostaną zrealizowane trzy bloki tematyczne: „Zaczarowany krąg, czyli poznajemy się”, „O sobie samym - budowa pozytywnej samooceny” oraz „Dwór czyni króla – o współdziałaniu w grupie”. Na realizację każdej części warsztatów przeznaczyłam po trzy godziny. Na zakończenie zajęć adaptacyjno – integracyjnych uczniowie dokonają ich oceny, odpowiadając na pytania:jak się czuli w czasie prowadzonych zajęć? Czy łatwo im było komunikować się, prezentować siebie? Co sprawiało im trudność? Czy zauważyli większą otwartość w relacjach z kolegami? Jak przebiegała współpraca w grupie?
Proces adaptacyjno – integracyjny nie zostanie zamknięty wraz z przeprowadzeniem warsztatów. Wychowawcy w szkole i internacie w ciągu całego roku szkolnego podejmują działania dalszej integracji, np. wycieczki, wyjazdy do teatru, wspólne imprezy klasowe.
Marzeniem moim, a jednocześnie celem jest stworzenie zgranego zespołu, aby panowała w nim życzliwa atmosfera, oparta na poczuciu bezpieczeństwa, wzajemnej akceptacji, zaufaniu i otwartym porozumiewaniu się.

Cele:
Główny cel:
Warsztaty adaptacyjno - integracyjne dla młodzieży z klas pierwszych mają pomóc uczniom zaadaptować się do nowych warunków w szkole, klasie, internacie, zintegrować się z grupą, poznać siebie i uwierzyć, że nie są marionetkami w teatrze świata i mają ogromny wpływ na swoje życie, na realizację celów i marzeń.

Cele szczegółowe:
W trakcie zajęć integracyjnych uczniowie przełamują bariery w komunikowaniu się, uczą się rozpoznawania komunikatów innych ludzi, szanowania indywidualności innych, tolerancji, wzajemnej akceptacji i pozytywnego myślenia o sobie oraz pracy w zespole, pozbywają się nieśmiałości, doceniają własne osiągnięcia, dostrzegają pozytywne wartości w byciu, w bliskim kontakcie z innymi.

Procedury osiągnięcia celów:
Warsztaty odbywają się w klasie, szkolnej sali teatralnej lub świetlicy w internacie. Prowadząca stwarza bezpieczną atmosferę. Istotnym elementem jest specjalnie dobrana muzyka relaksacyjna, stworzony miły nastrój, w którym pozytywne emocje będą górować nad negatywnymi.
Instrukcje do wszystkich ćwiczeń wygłasza nauczyciel. On również ustala reguły pracy nad każdym z nich, pytając uczniów, czy je rozumieją i akceptują. Jeśli nie, należy to przedyskutować i nanieść poprawki.
Prowadząca na wstępie podkreśla, że przeprowadzone ćwiczenia służą wyłącznie pracy w grupie, integracji, adaptacji i rozwojowi jej uczestników, a informacje podawane przez młodzież nigdy nie zostaną wykorzystane przeciwko niej.
Każdy uczeń ma prawo nie uczestniczyć w danym ćwiczeniu, ale cały czas musi przebywać z osobami uczestniczącymi.
Nauczyciel stosuje ćwiczenia relaksacyjne w celu odreagowania emocji w grupie.
Scenariusz programu obejmuje dziewięć jednostek lekcyjnych, ale nie należy przyspieszać żadnego elementu. Ćwiczenia trwają tak długo, jak życzą sobie uczestnicy. Kiedy zabraknie czasu na realizację wszystkich ćwiczeń można przenieść niektóre elementy na kolejną godzinę dyspozycyjną.
Na zakończenie każdej części warsztatów uczniowie dokonują ich oceny.

Metody i formy pracy:

Zajęcia integracyjne zostaną przeprowadzone aktywizującymi metodami pracy: wymiana doświadczeń w formie rozmowy w grupie, debata i dyskusja, praca w małych grupach, burza mózgów, odgrywanie scenek, rundka czyli wypowiedzi uczestników w kręgu, rysunek, pantomima,drama, ćwiczenia improwizacyjne, gry i zabawy integrujące i wiele innych.
Warsztaty prowadzone będą w dużym kręgu. Takie ustawienie umożliwia kontakt „twarzą w twarz” wszystkim uczestnikom zajęć, zmniejsza dystans między nauczycielem i uczniami, wyrównuje szanse wszystkich i uczy prawidłowej komunikacji. W czasie prowadzenia zajęć wychowawca nie pełni roli przywódcy. Jego zadaniem jest pobudzanie aktywności uczniów, inspirowanie i kierowanie przebiegiem zajęć.
Praca takimi metodami zakłada bliski kontakt z grupą i osobiste angażowanie się prowadzącego. Wychowawca jest tu osobą, która ujawnia na równi z innymi członkami zespołu swoje myśli i uczucia związane z tym, co dzieje się z grupą i z poszczególnymi uczniami, a także dzieli się swoim doświadczeniem. Stosowane metody pracy zachęcają uczniów do współpracy i angażują osobiście.

Treści programowe (przykładowe ćwiczenia integracyjne):

Zapamiętywanie imion
Siadamy w kręgu, tak aby każdy widział każdego. Również nauczyciel bierze udział w ćwiczeniu.
Każdy uczestnik kolejno wymawia swoje imię. Zaczyna nauczyciel, przedstawia się i krótko opowiada o imieniu (w jakiej formie lubi, aby się do niego zwracano, czy lubi swoje imię, wymienia zdrobnienia i skróty imienia). Następnie prosi dowolnego ucznia, aby zrobił to samo. Ten uczeń mówi o swoim imieniu i prosi następnego. Nauczyciel uważa, aby nikt nie został pominięty. W trakcie odpowiedzi można zdawać pytania.

Zainteresowania
Nauczyciel przedstawia się mówiąc, np. „nazywam się Agnieszka”.Następna osoba mówi : "nazywam się Piotrek, a to jest Agnieszka". Kolejna osoba mówi: "nazywam się Asia, to jest Piotrek, a to jest Agnieszka".Następna osoba może dalej prowadzić wyliczankę lub zacząć od początku.
Następnie oprócz imienia można podać ulubione zajęcie, np: "nazywam się Agnieszka, interesuję się teatrem, lubię pracować z młodzieżą...".

Określanie kolorem nastroju
Siedzimy w kręgu. Każdy po kolei określa nastrój porównując go do jakiegoś koloru, np. "jestem w różowym nastroju, jestem czerwony w białe plamki itp.".Prowadzimy zabawę w szybkim tempie, zachęcając do niewypytywania, dlaczego akurat taki nastrój, unikamy analizy.

Pozdrowienia
Wszyscy wstają i swobodnie chodzą po sali. Zadanie polega na tym, aby każdy każdemu przekazał w sposób niewerbalny (np: przez spojrzenie, gest, ukłon, uśmiech, podanie ręki) informację "pozdrawiam cię, zauważyłem, że tu jesteś". Nie wolno używać słów.

Pizza
Uczniowie ustawiają w parach. Jedna osoba zadaje pytanie: „co robisz?”, a druga odpowiada np. „maluję usta” i ta osoba pytająca pokazuje daną czynność, tzn. improwizuje scenkę malowania ust.Uczniowie zmieniają się w parach.

Pokój
Zabawa polega na budowaniu i wypełnianiu przestrzeni. Kolejno wchodzą aktorzy i wypełniają pokój meblami. Każda następna osoba wchodząca musi zapamiętać, gdzie dany mebel stał i ograć każdy przedmiot, rekwizyt, np. szafę, lustro, dodając swój przedmiot.

Ręce
Prowadząca prosi uczniów o utworzenie czteroosobowych grup, w których dwóch aktorów to głowy. Za plecami aktorów z pierwszego planu ustawia się dwóch aktorów, którzy są ich rękami. Głowy rozmawiają ze sobą, a ręce grają. Widownia proponuje temat scenki do zaimprowizowania, np. „na pustyni”.

Świetny pomysł
Ćwiczenie na akceptację z przerysowaniem. Uczniowie ustawiają się w parach – po dwie osoby dialogujące ze sobą. Spacerują i nagle jedna z nich mówi np.- „Może wskoczylibyśmy do jeziora?”, a druga odpowiada - „Tak, to świetny pomysł, wskoczmy do jeziora”. Uczestnicy zmieniają się w parach.

Chińskie szepty
Chodzimy swobodnie po sali. Zadaniem jest przekazanie miłej, pozytywnej informacji wybranej przez nas osobie, angażując innego ucznia. Np. "powiedz Ani, że ma miły uśmiech" lub "powiedz Mateuszowi, że jest bardzo ładnie ubrany".
Po zakończeniu ćwiczenia możemy porozmawiać z uczniami, jak się czuli w czasie zabawy? Czy była dla nich przyjemna, jeżeli tak to dlaczego? Jakie emocje przeżywali? Co zrobiło na nich wrażenie?

Gorące krzesło
Siadamy w kręgu. Grupa wskazuje miejsce tzw. "gorące krzesło". Chętna osoba siada na krześle, a pozostali zadają jej różne pytania, które pozwolą na bliższe jej poznanie. Czasami pytania mogą się okazać dla danej osoby zbyt trudne, może wtedy skorzystać ona z prawa odmowy. Ważne jest, aby odpowiedzi były szczere.Dla sprawnego przebiegu ćwiczenia ilość pytań możemy ograniczyć np. do trzech dla każdej osoby.

Komórki do wynajęcia
Siedzimy w kręgu na krzesłach. Krzeseł jest o jedno mniej niż osób. Jedna osoba zostaje w kole. Rzuca ona hasło, np: „wszyscy, którzy lubią pływać”. Zasada jest taka, że osoba stojąca w kole mówi o tym, co go dotyczy (co lubi, czego nie lubi, co ją śmieszy), w tym przypadku pyta o pływanie, ponieważ sama lubi pływać. Na wezwanie, wszyscy, którzy lubią ten sport wstają i wychodzą na środek koła (prezentacja siebie), po czym szukają dla siebie nowego miejsca - nie wolno siadać na tym samym. Ktoś z braku krzesła zostaje w kole i rzuca następne hasło.

Szkoła dziwnych kroków
Stoimy w kręgu. Każdy po kolei wchodzi do środka i chodzi nietypowym krokiem (zależnie od inwencji). Wszyscy go naśladują, poruszając się w kole w tym samym kierunku. Nauczyciel pilnuje, aby "nadawanie kroku" odbywało się szybko i bez dłuższego zastanawiania.

Maszyna
Dzielimy grupę na 5-8 osobowe zespoły. Zadaniem każdego zespołu jest zbudowanie maszyny, w której każdy uczestnik będzie stanowił jakąś część. Każdy element musi być połączony z innym, powinien też wydawać jakiś dźwięk. Współpraca wszystkich części maszyny powinna być widoczna. Zespoły demonstrują po kolei swoje maszyny. Po skończonej zabawie krótkie podsumowanie: co wspólnego mają ze sobą maszyny i grupy?

Podaj dalej
Stoimy w kole. Ktoś nadaje jakiś głos, np.: okrzyk, szept, westchnienie ulgi, krzyk przerażenia, radości itp. Wszyscy szybką serią, jeden za drugim, powtarzają ten dźwięk. Efektem jest przeciągające się westchnienie ulgi lub długi okrzyk radości. Trzeba pamiętać, że w tej zabawie liczy się również tempo i nieprzerywanie serii.

Bezludna wyspa (lista rzeczy w załączniku)
Prowadzący wprowadza w sytuację: „Po katastrofie statku grupa zostaje podzielona na 2 zespoły. Każdy zespół ma szansę przeżyć, bo dostał się na tratwę. Jednak tratwa nie może być przeciążona więc poza ubraniem, które każdy ma na sobie, możecie zabrać 10 przedmiotów z otrzymanej listy. Jeżeli weźmiecie więcej, wasza tratwa zatonie. Przedmioty muszą zostać dobrane w zależności od tego, jak ważne są do przeżycia grupie na bezludnej wyspie.”
Uczestnicy pracując w zespołach ustalają wspólnie listę przedmiotów. Po ustaleniu odczytują i wspólnie rozmawiamy. Jak doszło do ostatecznej listy? Czy wybór 10 przedmiotów był łatwy, czy były konflikty? Czy podczas wyboru ktoś musiał zrezygnować ze swoich wartości? Czy każdy zgadza się z ostateczną decyzją? Czy w sytuacji zagrożenia życia wartości ulegają zmianie? Na koniec prowadzący -na podstawie odczytanych przedmiotów – wymienia, jakie wartości przeważają w danej grupie.

Kolaż
Uczniowie zostają podzieleni na 5-6 osobowe zespoły. Każdy z zespołów wykonuje kolaż z dowolnych, przyniesionych materiałów, przedstawiający zainteresowania, poglądy, marzenia lub problemy współczesnej młodzieży. Na koniec zajęć prace zostają przedstawione przez wybrane w grupach osoby.

Życzenia
Na kartce piszemy swoje imię. Kartki zbieramy. Uczniowie losują kartki. Na wylosowanej kartce wpisujemy od siebie życzenia lub pozytywne uwagi o osobie, do której należy kartka. Podajemy kartkę siedzącemu obok koledze. Jeżeli trafimy na swoją kartkę nie piszemy na niej nic i podajemy ją następnemu. Po przejściu kartki przez wszystkie osoby nauczyciel ponownie je zbiera, po czym odczytując imiona wręcza je uczniom. Każdy zapoznaje się z treścią swojej kartki. Jeżeli ktoś chce, może podziękować za miłe słowa. Można zapytać uczniów, jak się czują po przyjęciu życzeń? Czego nowego dowiedzieli się o sobie?

Akceptuje - protestuję
Każdy z uczniów kończy zdanie "w tej klasie (grupie) akceptuję ........."Potem kończy następujące zdanie "w tej klasie (grupie) protestuję przeciwko ....... "

Przykładowe scenariusze zajęć:


Scenariusz zajęć adaptacyjno - integracyjnych „Zaczarowany krąg, czyli poznajemy się ”

Charakterystyka grupy: zajęcia przeznaczone są dla uczniów klas pierwszych szkoły ponadgimnazjalnej.

Cel główny: poznanie się, integracja grupy.

Cele szczegółowe:
1. Uczeń potrafi efektywnie współpracować w grupie.
2. Uczeń integruje się z klasą (grupą).
3. Uczeń wzmacnia poczucie własnej wartości.
4. Uczeń nawiązuje relacje ze wszystkimi osobami w klasie (grupie).

Czas zajęć: 3 godziny lekcyjne

Forma pracy: krąg, praca w małych grupach, praca w parach, zabawy ruchowe.

Materiały i narzędzia: kartki, długopisy, flamastry, tablica, małe pudełko, papier zwinięty w rulon, papier toaletowy, odtwarzacz multimedialny.

Struktura warsztatu:

Powitanie
Krótkie przedstawienie się prowadzącej i podanie tematu spotkania.

Ustalenie norm i reguł dobrej komunikacji

Uczestnicy zajęć są zachęcani przez osoby prowadzące do samodzielnego określania zasad, które będą obowiązywały podczas zajęć. Zasady mogą być zapisywane na tablicy. Przykładowe zasady dobrej komunikacji:
mówimy do osób, a nie o osobach;
zwracamy się w kierunku osób, do których mówimy;
mówimy o sobie, od ,,ja”, a nie np. od ,,my”;
nie oceniamy- zamieniamy oceny na komunikaty o uczuciach;
nikogo do niczego nie zmuszamy;
obowiązuje nas dyskrecja;

Zawarcie kontraktu

Prowadząca przekazuje uczestnikom informację, że kontrakt oznacza zgodę na przestrzeganie norm i przyjęcie do wiadomości reguł dobrej komunikacji- każdy uczestnik i prowadząca indywidualnie wyrażają zgodę.

Ćwiczenia integracyjne:

Krąg klaskaczy

Prowadząca prosi, by uczestnicy warsztatów ustawili się w kręgu. Zadaniem uczniów jest przekazanie impulsu, osobie stojącej obok, za pomocą klaśnięcia w dłonie. Dodatkowo przekazując impuls wypowiadamy imię osoby znajdującej się obok nas.

Imiona
Prowadząca prosi o to, by klasa (grupa) usiadła według kolejności alfabetycznej imion, mają na to minutę. Prowadząca mierzy czas. Na karteczkach każdy zapisze swoje imię.

Rolka informacji o sobie
Uczestnicy otrzymują od prowadzącej rolkę papieru toaletowego. Ich zadaniem jest urwanie kilku kawałków. Jak rolka przejdzie cały krąg i każdy będzie już miał kilka kawałków (minimum dwa) to zadaniem każdego z uczestników jest powiedzieć tyle informacji o sobie, ile urwał kawałków papieru.

Kto tak jak ja?
Uczestnicy siadają na krzesełkach w kręgu. Prowadzący podaje instrukcję. Zadaniem osoby stojącej na środku jest dokończenie zdania: „Kto tak jak ja...” . Zakończenie ma być związane z tym, co uczniowie lubią robić, czym się interesują, czymś co ich charakteryzuje. Prowadząca podaje przykład. Osoby, które mają podobne zainteresowania wstają i zamieniają się miejscami, osoba stojąca w środku również próbuje usiąść na jakieś wolne miejsce. Zawsze będzie tak, że ktoś zostanie bez miejsca- ta osoba staje na środku i kontynuuje zabawę dokańczając zdanie: „Kto tak jak ja... „itd.

Bar mleczny
Uczestnicy siadają w kręgu. Każdy z uczestników wybiera sobie nazwę określonej potrawy, którą lubi- będą to ,,pseudonimy”, którymi uczestnicy będą się posługiwać w tej zabawie. Nazwy potraw nie mogą się powtarzać. Wszyscy starają się zapamiętać, kto jakie określenie sobie wybrał. Jedna chętna osoba staje w środku. Otrzymuje od prowadzącego maczugę (zwinięty w rulon papier). Zabawę zaczyna któraś z osób siedzących w kręgu- wypowiada pseudonim kogoś z kręgu. Zadaniem osoby z maczugą jest upolowanie (poprzez lekkie uderzenie) wywołanego uczestnika zabawy, ten aby się obronić przed uderzeniem musi szybko wypowiedzieć określenie innej osoby. Ten kto nie zdąży podać innego określenia lub się pomyli i zostanie upolowany wchodzi do środka. Kolejną rundę zaczyna osoba, która wyszła ze środka.

Romantyczna wycieczka-ćwiczenie relaksacyjne
Uczniowie siedzą w kręgu. Prowadząca włącza nastrojową muzykę i prosi uczniów o zamknięcie oczu i przyjęcie wygodnej pozycji ciała. Następnie cichym, spokojnym głosem opowiada wymyśloną historię:
Jest piękny, słoneczny dzień, wieje ciepły, lekki wietrzyk. Idę polną drogą. Jest mi bardzo wesoło. Poruszam się lekko i swobodnie. Słyszę śpiew ptaków i cykanie konika polnego. Widzę kwitnące kolorowe kwiaty i zieloną trawę. Wolnymi krokami zbliżam się do lasu. Czuję się szczęśliwy. Otacza mnie cichy szum drzew, odpoczywam. Czuję, jak przybywa mi sił. Jestem pełen energii, mam ochotę śpiewać i tańczyć. Powoli otwieram oczy, rozglądam się wokół, uśmiecham się do kolegów w klasie.

Krążące pudełko
Uczestnicy dostają po dwie karteczki (losy). Wypisują na nich zadania, które następnie będą losowane. Prowadząca prosi uczniów o wypisanie dwóch zadań, które będą później losowane. Kartki wkładane są do pudełka. Uczestnicy stają w kole. W czasie trwania muzyki krąży pudełko, gdy muzyka milknie osoba, u której pudełko się znajduje, wyjmuje jeden los, na którym zapisane jest zadanie. Należy zadanie wykonać i zabawa zaczyna się od początku (Przykładowe zadania: zaszczekaj jak mała psinka, złóż życzenia wybranej osobie, podaj rękę wszystkim osobom, których imię zaczyna się na P itd.).

Ślepe samochody
Uczestnicy dobierają się w pary. Jedna osoba będzie kierowcą, druga ,,ślepym” samochodzikiem (porusza się z zamkniętymi oczami, z ręką kierowcy na swoim ramieniu, słuchając jego komend: „do przodu”, „do tyłu”, „w prawo”, „w lewo”, „stop”). Zadaniem kierowcy jest prowadzenie po sali samochodziku, tak aby czuł się bezpiecznie, następnie osoby zamieniają się parami.

Bajka
Uczniowie losują wyrazy, których mają użyć w tworzeniu wspólnej bajki, zaczynamy od osoby która wylosuje „dawno dawno temu” (wyrazy w załączniku).

Pozytywne karteczki
Uczestnicy otrzymują kartki papieru. Przyczepiają je sobie na plecach. Następnie chodzą po sali. Każdy każdemu wpisuje cechę, za którą go lubi.

Muzyczna loteryjka – zabawa relaksacyjna.
Uczestnicy tańczą dowolnie w rytm muzyki. W pewnej chwili prowadzący wyłącza muzykę, a ktoś z uczestników wyciąga z podanego pojemnika los i odczytuje go. Na losie napisane jest polecenie, według którego uczestnicy tańczą dalej po ponownym włączeniu muzyki. Przykładowe polecenia: tańczymy jak Indianie w kręgu, tańczymy jak pędzące słonie, tańczymy na palcach itp. Po przetańczeniu jednego polecenia muzyka zostaje wyłączona, wyciągany jest następny los.

Kalambury – przysłowia, pokazywane jako zagadka
Zabawa teatralna rozwijająca twórcze i kreatywne myślenie, ucząca improwizacji oraz wpływająca na integrację zespołu. Dzielę grupę na dwa zespoły. Podaję zapisane na karteczkach tematy kalamburów. Przedstawiciele grup pokazują zagadkę bez używania słów, zaś przeciwnicy muszą odgadnąć hasło:
- Gdyby kózka nie skakała to by nóżki nie złamała.
- Kto pod kim dołki kopie ten sam w nie wpada.
- Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie.
- Do póty dzban wodę nosi, do póki ucho się nie urwie.
- Kto rano wstaje temu Pan Bóg daje.
- Czas to pieniądz.
- Syty głodnego nie zrozumie.
- Na pochyłe drzewo wszystkie kozy skaczą
- W marcu, jak w garncu.
Kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy trochę lata.

Plątania
Uczestnicy wstają, tworzą krąg. Łapią się za ręce. Należy ustalić, kto będzie początkiem ,,węża”. Krąg rozłącza się w jednym miejscu. Zadaniem osoby na początku jest poplątanie całego węża (przechodzenie między uczestnikami na różne dowolne sposoby). Ważne jest, aby żadne ogniwo nie pękło. Jak już wąż będzie splątany to uczestnicy będący na początku i na końcu węża łapią się za ręce. Zadaniem węża jest rozplątanie się bez rozłączania (jest to możliwe).

Zakończenie

Runda podsumowująca
Na zakończenie zajęć uczestnicy siadają w kręgu i dzielą się wrażeniami ze spotkania, swoimi odczuciami i wnioskami z grupą.

„Nauka radzenia sobie ze stresem, nauka relaksacji” -

scenariusz ćwiczeń relaksacyjnych, towarzyszących warsztatom integracyjnym

Cel główny: Odreagowanie napięć, ochrona układu nerwowego oraz nabycie umiejętności wyciszenia się i relaksacji.

Cele operacyjne:
- potrafi zapanować nad swoim ciałem,
- uczeń umie pracować nad swoją wyobraźnią,
- uczeń potrafi uspokoić się i wyciszyć.

Metody:
czynna – wykonywanie zadań i ćwiczeń relaksacyjnych
słowna – słuchanie opowiadania, muzyki

Formy:
grupowa
indywidualna

Pomoce dydaktyczne: świeczka z olejkiem zapachowym, szary papier, flamastry, płyty CD z muzyką taneczną i relaksacyjną, odtwarzacz CD, karimaty.


Przebieg zajęć:

1.Rozpoczęcie zajęć.
Zwierzę na dziś. Każdy z uczestników, włącznie z prowadzącą opisuje swój nastrój za pomocą jakiego zwierzątku, np. czuję się jak ospały niedźwiedź...

2.Muzyczna loteryjka – zabawa.
Uczestnicy tańczą dowolnie w rytm muzyki. W pewnej chwili prowadzący wyłącza muzykę, a ktoś z uczestników wyciąga z podanego pojemnika los i odczytuje go. Na losie napisane jest polecenie, według którego uczestnicy tańczą dalej po ponownym włączeniu muzyki. Przykładowe polecenia: tańczymy jak Indianie w kręgu, tańczymy jak pędzące słonie, tańczymy na palcach itp. Po przetańczeniu jednego polecenia muzyka zostaje wyłączona, wyciągany jest następny los.

3. Stres i jego symptomy.
Przed zajęciami na dużym arkuszu papieru rysujemy zarys sylwetki człowieka oraz przygotowujemy karteczki, na których są wypisane symptomy stresu. Każdy z uczniów dostaje minimum jedną karteczkę i jego zadaniem jest odczytać ją na głos, a następnie ulokować ją w wybranym przez siebie miejscu na naszym ludziku. Każdy z uczniów może własnymi słowami powiedzieć, co rozumie przez dane pojęcie. Najtrudniejsze pojęcia pomaga wyjaśnić prowadząca.
Przykładowe napisy na karteczkach: samotność, niepewność, problemy z koncentracją i pamięcią, nieodpowiadanie na telefony, zmęczenie i problemy ze snem, płacz i huśtawka nastrojów, niecierpliwość i drażliwość, nerwowość, obsesyjne rzucanie się w wir pracy/nauki, kompulsywne zachowania(irracjonalne: objadanie się, palenie papierosów, niepotrzebne zakupy, nadmierny wysiłek fizyczny), utrata apetytu, strach przed ciszą, obsesja na punkcie wyglądu.

4. Co mnie stresuje – burza mózgu.
Na tablicy zapisujemy na środku hasło: „co mnie stresuje”. Zadaniem uczniów jest podać przyczynę, źródło ich napięć. Każdy musi podać co najmniej jedno.

5. Trening autogenny przy muzyce.
Na początku ćwiczenia wyjaśniamy uczniom, na czy polegać będzie to zadanie i mówimy, że jest to jedna z metod radzenia sobie z napięciami. Do tego ćwiczenia możemy włączyć też elementy aromaterapii, czyli wprowadzamy jakiś miły relaksujący zapach (lawenda, róża, wanilia).
Połóż się na wznak, wygodnie i nieruchomo. Zdejmij uciskające cię przedmioty: pasek od spodni, zegarek, buty. W pomieszczeniu powinno być ciepło i cicho. Zamknij oczy. Skup uwagę na sobie, staraj się zapomnieć o otaczającym cię świecie. Zrób kilka głębokich, ale naturalnych oddechów. Wdychaj i wydychaj przez nos, obserwując wpływające i wypływające powietrze. Możesz sobie np. wyobrazić powiew łagodnego wiatru, który dociera przez nozdrza do twojej głowy lub poczuć jego chłód na czubku nosa. Jeśli twój umysł zacznie błądzić, nie zniechęcaj się, tylko spokojnie i delikatnie sprowadź go z powrotem do oddechu. Po kilku minutach rozpocznij trening.
W myślach wydawaj sobie następujące polecenia: "Czuję ogarniający mnie spokój. Zaczynam się rozluźniać. Skupiam uwagę na sobie, delektuję się ciszą. "Wewnętrznie" uśmiecham się". Przenieś uwagę na prawą rękę i powiedz sobie: "Moja prawa ręka jest przyjemnie ciężka. Staje się coraz cięższa, nie mogę już nią poruszać. Jest przyjemnie ciepła i rozluźniona". Sugestię możesz powtórzyć kilka razy, aż poczujesz, że ręka naprawdę jest rozluźniona i bezwładna. Staraj się formułować myśli przyjaźnie, ale stanowczo. Przenieś uwagę na lewą rękę i powtórz proces. W ten sposób rozluźniaj całe ciało: ręce, nogi, brzuch, kark, mięśnie twarzy, głowy, barków, miednicy. Gdy osiągniesz rozluźnienie wszystkich partii ciała, zajmij się uspokojeniem umysłu. Powiedz sobie: "Kiedy wdycham powietrze, napełnia mnie ciepło i radość. Kiedy wydycham otwieram serce i umysł, uczucia i myśli swobodnie przepływają, napełniają mnie wewnętrzna harmonia i ukojenie. Mój umysł jest spokojny i wyciszony, nie myślę o tym, co mnie otacza. Jestem w bezpiecznym porcie, ogarnia mnie przyjemne uczucie zawieszenia, ale nie muszę wkładać w to wysiłku, to dzieje się samo". Kiedy się rozluźnisz, poleż kilka minut, starając się o niczym nie myśleć, poczuj, że twoje ciało i umysł to jedność. Zapamiętaj to uczucie. Zanim otworzysz oczy, powiedz sobie: "Jestem wypoczęta(-y) i zregenerowana(-y). Czuję, jak życiowa energia zaczyna we mnie krążyć, przepływać przez ręce, ramiona, nogi, brzuch. Moje ciało jest ożywione, pełne wigoru, radosne. Czuję się pełna(-en) energii, jestem gotowa(-y) do działania". Przeciągnij się, leniwie porusz częściami ciała. Otwórz oczy i powoli wstań.

6. Co ciebie relaksuje?
Uczniowie w parach lub grupach dyskutują na temat sposobów na odprężenie, następnie każda z grup podaje na forum swoje pomysły.

7.Zakończenie zajęć.

Z czym kończę zajęcia. Rundka końcowa. Każdy z uczniów podsumowuje sobie króciutko zajęcia i dzieli się swoimi odczuciami i wnioskami z grupą. Jest to dobry sposób, aby zebrać informację zwrotną i móc wyciągnąć wnioski z przeprowadzonych zajęć.

Ewaluacja:

Na zakończenie cyklu zajęć adaptacyjno - integracyjnych uczniowie wypełniają ankietę ewaluacyjną, która jest dla mnie ważną informacją o tym, czy zajęcia spełniły zakładane cele, co powinnam modyfikować w przyszłości, nad czym jeszcze popracować.
ANKIETA EWALUACYJNA
BADANIE ZADOWOLENIA Z ZAJĘĆ
Proszę o ustosunkowanie się do poniższych stwierdzeń i zaznaczenie swojej odpowiedzi w kółeczko.

1. Zajęcia prowadzone są w zrozumiały sposób.
- zgadzam się - częściowo się zgadzam - nie zgadzam się
2. Zajęcia prowadzone są w ciekawy sposób.
- zgadzam się - częściowo się zgadzam - nie zgadzam się
3. Atmosfera na zajęciach jest dobra.
- zgadzam się - częściowo się zgadzam - nie zgadzam się
4. Na zajęcia chodzę z przyjemnością.
- zgadzam się - częściowo się zgadzam - nie zgadzam się
5. Prowadzący jest dla mnie miły i uprzejmy.
zgadzam się - częściowo się zgadzam - nie zgadzam się

Jeżeli miałbyś ocenić swoje zadowolenie ze sposobu przeprowadzania zajęć przez prowadzącą w skali 1 do 6, jaką przyznałbyś ocenę (zaznacz w kółeczko):
1 2 3 4 5 6

Jakie masz dodatkowe uwagi dotyczące prowadzenia zajęć ?
........................................
Jak czułeś/-aś się w czasie prowadzonych zajęć?
........................................
Czy łatwo Ci było komunikować się, prezentować siebie?
........................................
Co sprawiało Ci trudność?
........................................
Jak przebiegała współpraca w grupie? ........................................Czy zauważyłeś/-aś większą otwartość w relacjach z kolegami? ........................................

Serdecznie dziękuję za wypełnienie ankiety


Bibliografia:

1. Braun – Gałkowska M., W tę samą stronę, Warszawa 1994.
2. Goldstein A. P., McGinnis E., Kształtowanie młodego człowieka, Warszawa 2001.
3. Hamer H., Rozwój umiejętności prospołecznych, Warszawa 1999.
4. Ja i inni, red. B. Jakubowska, J. Jakubowski, A. Łypacewicz, H. Rylke, Warszawa 1987.
5. Jak żyć z ludźmi (umiejętności interpersonalne, program profilaktyczny dla młodzieży,ćwiczenia grupowe), oprac. A. Kobiałek, Warszawa 2002.
6. Poznaję, wybieram. Programy integracyjno - profilaktyczne dla uczniów gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych, red. R. Knez, W. Słonina, Rubikon 2003.
7. Trzy koła. Propozycje dla wychowawców klas, zeszyt 2, red. B.Wolniewicz - Grzelak, A. Nowakowska, Warszawa 2000.


Załączniki:
Załącznik do ćwiczenia „bezludna wyspa”
LISTA RZECZY DO WYBORU NA BEZLUDNĄ WYSPĘ
( WYBIERZ PROSZĘ 10 PRZEDMIOTÓW )
Miłość,
Rodzina: zdjęcie rodziny, pamiątka rodzinna, album ze zdjęciami, listy

Pieniądze: karta do bankomatu, książeczka oszczędnościowa, czeki pieniądze, sztabki złota, biżuteria

Nauka: atlas geograficzny, kompas, kamera, aparat fotograficzny,
książka, pt. „Jak przetrwać na bezludnej wyspie?”
książki do czytania, podręczniki szkolne, długopis, ołówek
kartki,

Wolność: łapka na muchy, lusterko, telefon, komputer, mapy, płaszcz przeciwdeszczowy, parasol, termos, koce, flaga Polski, radio, race świetlne, płótno,

Zdrowie : tabletki przeciwbólowe, antybiotyki tabletki na przeziębienie, płyn od owadów, bandaż, opatrunki, woda utleniona, wata, spirytus, krem od oparzeń słonecznych,

Praca: siekiera, drewno, sznurek zapałki, benzyna, nafta, lupa, wędka, siatka na ryby, młotek

Inne: mydło, szampon, czekolada, ziemniaki, ryż, makaron, puszki konserw, cukier cebula, sól chleb, suchary, papier toaletowy,
chusteczki higieniczne, batoniki, olejek do opalania, bielizna osobista, okulary przeciwsłoneczne


Załącznik do bajki:
Dawno, dawno temu
Królewna
Zły urok
Fioletowy
Służąca
Pomarańcza
Zamek
Podróż
Stwór o 6 głowach
Broń
Tolerancja
Tajny agent
Super moc
Krawat
Biała plama
Czarny charakter
Miłość
Matka
Więzienie
Tragedia
Łzy
Uroczystość
Uprzedzenie
Księżyc
Nagle
Łuk
Las
Ślub
Odwaga
Gitara
Pies
Syrena
Morze