"Klub Przyjaciół Integracji" - program własny zajęć pozalekcyjnych dla klas I- III

“KLUB PRZYJACIÓŁ INTEGRACJI”

Program własny zajęć pozalekcyjnych
dla klas I-III

Renata Dziedzic
Agnieszka Skotnicka

Kraków 2014

Spis treści

1. Idea wiodąca programu........................................ 3
2. Cele........................................ 4
3. Warunki realizacji........................................ 5
4. Treści kształcenia i wychowania........................................ 6
5. Metody, formy realizacji programu........................................ 9
6. Ewaluacja........................................ 10
7. Bibliografia........................................ 11
8. Załączniki........................................ 13

„Przyjaciele przekształcają nasze ograniczenia we wspaniałe
możliwości i uzdalniają do pogodnego i szczęśliwego kroczenia w cieniu,
jaki rzuca nasza ułomność.”

Helen Keller

1. Idea wiodąca programu

Program zajęć pozalekcyjnych „Klub Przyjaciół Integracji” został napisany z myślą
o najmłodszych uczniach naszej szkoły, aby w przystępny dla nich sposób przybliżyć im zagadnienia związane z pojęciem niepełnosprawności.
Nadrzędnym celem zajęć jest uwrażliwienie dzieci na los drugiego człowieka, potrzeby osób niepełnosprawnych, przybliżenie ich codziennego życia, trudności z jakimi się borykają i ukazanie możliwości pomocy.
Założeniem programu jest przedstawienie osób z niepełnosprawnością, które w miarę swoich możliwości są niezależne i samodzielne. Akcent położono na kształtowanie właściwych postaw względem rówieśników, pokazując przy tym, że osoba
z niepełnosprawnością to nie tylko ktoś, komu trzeba pomagać. Wybrane zagadnienia programu służą podkreśleniu, że osoba z niepełnosprawnością może też nieść pomoc innym.
W trakcie spotkań Klubu Przyjaciół Integracji uczniowie będą mogli poprzez zabawę poznać siebie, swoje możliwości, a także rozwijać zdolności i zainteresowania. Dzięki wspólnym zajęciom dzieci będą miały okazję zintegrować się z innymi, jak również wczuć się w role osób, które funkcjonują w inny niż one sposób. Zapoznają się z różnymi sposobami komunikacji z ludźmi niepełnosprawnymi (np. językiem migowym, alfabetem Braill’a i alfabetem palcowym na dłoni).
Zamysłem programu jest także motywowanie uczniów do przełamywania barier przed kontaktem z osobami niepełnosprawnymi.
Ważnym celem programu jest ponadto budzenie wśród uczniów poczucia troski
o zdrowie i bezpieczeństwo w szkole i poza nią oraz przekazanie im elementarnej wiedzy
o człowieku i zdrowiu.

2. Cele

CELE OGÓLNE
- Integracja uczestników
- Szerzenie idei i integracji
- Opracowanie zasad i reguł obowiązujących podczas zajęć
- Poznanie podstawowych pojęć i terminów związanych z niepełnosprawnością
- Zdobycie wiedzy na temat codziennego życia osób niepełnosprawnych
- Poznanie wybranych form aktywności osób niepełnosprawnych
- Nauka sposobów komunikowania się z osobami niepełnosprawnymi
- Poznanie właściwych sposobów zachowania się w stosunku do osób niepełnosprawnych
- Zapoznanie z wybranymi instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych
- Kształtowanie pozytywnej postawy wobec innych
- Uwrażliwianie na los drugiego człowieka
- Kształtowanie gotowości do niesienia i przyjmowania pomocy
- Rozwijanie zdolności wczuwania się w sytuację drugiego człowieka
- Rozwijanie zainteresowań i zdolności
- Budzenie poczucia troski o zdrowie i bezpieczeństwo w szkole i poza nią

CELE OPERACYJNE
- Uczeń ma poczucie przynależności do grupy
- Uczeń czuje się bezpiecznie i ma zaufanie do innych
- Uczeń zna siebie i akceptuje odmienność innych
- Uczeń rozpoznaje potrzeby swoje i innych
- Uczeń angażuje się we wspólne działania i przestrzega ustalonych zasad i reguł
- Uczeń szanuje innych
- Ma poczucie odpowiedzialności za siebie i innych
- Rozumie pojęcie niepełnosprawności
- Zna różne rodzaje niepełnosprawności i wie czym się charakteryzują
- Uczeń wczuwa się w rolę osoby niepełnosprawnej
- Uczeń umie wskazać problemy z jakimi borykają się osoby niepełnosprawne
- Uczeń wie, jak się zachować przy spotkaniu z osobą niepełnosprawną
- Uczeń wie, że osoba z niepełnosprawnością to nie tylko ktoś, komu trzeba pomagać
- Uczeń poprawnie komunikuje się z innymi i zna alternatywne sposoby porozumiewania się z osobami niepełnosprawnymi (symbole Blissa, język migowy, fonogesty, alfabet Braille’a, alfabet palcowy)
- Uczeń wie, że są instytucje, które pomagają osobom niepełnosprawnym
i podaje ich przykłady
- Uczeń aktywnie i systematycznie uczestniczy w zajęciach
- Uczeń chętnie okazuje i korzysta z pomocy innych
- Uczeń zna zasady bezpiecznego zachowania się i unika sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu

3. Warunki realizacji

Program własny „Klub Przyjaciół Integracji” adresowany jest do uczniów klas I – III szkoły podstawowej. Problematyka zajęć została ujęta w dziewięciu blokach tematycznych, które realizowane będą w trakcie roku szkolnego, podczas cotygodniowych zajęć pozalekcyjnych.
Najmłodsi uczniowie, dzięki zabawie będą mieli szansę w sposób przyjazny i przystępny poznać kluczowe zagadnienia związane z pojęciem niepełnosprawności. Zajęcia urozmaicane będą prezentacjami multimedialnymi, słuchowiskami, filmami, zabawami, ciekawymi konkursami i atrakcyjnymi środkami dydaktycznymi. Nieodłączną częścią spotkań będą zabawy integracyjne.
Każdy członek Klubu Przyjaciół Integracji otrzyma legitymację, w której będzie zbierał punkty za systematyczne i aktywne uczestnictwo w zajęciach. Uczniowie posiadający największą ich ilość zostaną nagrodzeni.

4. Treści kształcenia i wychowania

I. POZNAJEMY SIĘ
1. Zabawy integrujące grupę mające na celu wzajemne poznanie się uczestników.
2. Zapoznanie z ogólną tematyką zajęć.
3. Stworzenie kodeksu Klubu Przyjaciół Integracji.
4. Wręczenie legitymacji klubu.
5. Wykonanie herbu klubu.

II. POJĘCIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI I JEJ RODZAJE
1. Przedstawienie uczestnikom na czym polega niepełnosprawność.
2. Zapoznanie z rodzajami niepełnosprawności.
3. Nauka właściwych sposobów zwracania się do osób niepełnosprawnych i mówienia
o nich.
4. Przedstawienie przez uczniów własnych doświadczeń związanych z kontaktami
z osobami niepełnosprawnymi.
5. Zabawy integrujące grupę.
6. Malowanka – „Mój niepełnosprawny kolega”.
7. Przedstawienie wybranych instytucji działających na rzecz osób niepełnosprawnych.

III. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ NARZĄDU WZROKU
1. Przedstawienie na czym polega niepełnosprawność narządu wzroku.
2. Wczuwanie się w rolę osoby niewidomej, a także rozpoznawanie przedmiotów
za pomocą zmysłów innych niż wzrok.
3. Odgrywanie scenek – „Osoba niewidoma z przewodnikiem”.
4. Słuchowisko „Okularnik”.
5. Bariery i utrudnienia, jakie napotykają osoby z niepełnosprawnością narządu wzroku (na podstawie przeprowadzonych ćwiczeń i wiedzy dzieci).
6. Projekcja filmu „N jak niewidomy”.
7. Wykonanie prac plastycznych dla osoby niewidomej.
8. Sposoby pomocy osobom z niepełnosprawnością narządu wzroku.
9. Przedstawienie alfabetu Braille’a.
10. Projekcja filmów przedstawiających codzienne życie osób niewidomych.
11. Przedstawienie sylwetek sławnych osób niewidomych.
12. Projekcja filmu z audiodeskrypcją.
13. Malowanie „oglądniętej” bajki.
14. Omówienie zasad bezpiecznego zachowania się w szkole i poza nią ze szczególnym uwzględnieniem higieny narządu wzroku.

IV. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ NARZĄDU SŁUCHU
1. Przedstawienie na czym polega niepełnosprawność narządu słuchu.
2. Trudności z jakimi borykają się osoby z wadą słuchu.
3. Wczuwanie się w sytuacje osób z uszkodzonym narządem słuchu.
4. Sposoby pomocy osobom niesłyszącym i słabosłyszącym.
5. Jak zachować się przy spotkaniu z niesłyszącym i słabosłyszącym.
6. Projekcja filmów przedstawiających codzienne życie osób z wadą słuchu.
7. Nauka języka migowego – alfabet, słowa, zdania, wierszyki i piosenki.
8. Zapoznanie z fonogestami.
9. Projekcja fragmentów serialu „Zobaczyć ciszę”.
10. Przygotowanie przedstawienia w języku migowym.
11. Omówienie zasad bezpiecznego zachowania się w szkole i poza nią ze szczególnym uwzględnieniem higieny narządu słuchu.

V. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ NARZĄDU RUCHU
1. Omówienie na czym polega niepełnosprawność narządu ruchu.
2. Wczuwanie się w rolę osoby niepełnosprawnej ruchowo.
3. Słuchowisko „Chłopiec na wózku”.
4. Bariery, jakie napotykają osoby niepełnosprawne ruchowo w codziennym życiu.
5. Jak mam się zachować przy spotkaniu z osobą niepełnosprawną ruchowo? – przygotowanie poradnika.
6. Projekcja filmów przedstawiających codzienne życie osób niepełnosprawnych ruchowo.
7. Wybrane formy aktywności osób z niepełnosprawnością narządu ruchu.
8. Paraolimpiada – ogólne założenia, przedstawienie dyscyplin.
9. Prezentacja prac wykonanych ustami i stopami.
10. Malowanie ustami.
11. Prezentacja sylwetek znanych osób niepełnosprawnych ruchowo.
12. Omówienie zasad bezpiecznego zachowania się w szkole i poza nią ze szczególnym uwzględnieniem higieny narządu ruchu.

VI. NIEPEŁNOSPRAWNOŚC INTELEKTUALNA
1. Omówienie specyfiki niepełnosprawności intelektualnej.
2. Słuchowisko „Inny”.
3. Jak osoby z niepełnosprawnością intelektualną radzą sobie w codziennym życiu?
4. Warsztaty Terapii Zajęciowej – przedstawienie założeń i działalności.
5. Projekcja filmów przedstawiających codzienne życie osób z niepełnosprawnością intelektualną.

VII. AUTYZM
1. Co to jest autyzm?
2. Postrzeganie świata przez autystyków.
3. Wskazówki przydatne w kontaktach z osobami z autyzmem.
4. Sławni autystycy.

VIII. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ SPRZĘŻONA
1. Omówienie na czym polega niepełnosprawność sprzężona.
2. Nauka alfabetu palcowego na dłoni.
3. Zapoznanie z symbolami Blissa.


IX. CZEGO SIĘ NAUCZYLIŚMY (Podsumowanie zajęć).
1. Stworzenie „Poradnika dla osób, które chcą pomóc” – rysunek + opis.
2. Quiz podsumowujący wiedzę na temat osób niepełnosprawnych.
3. Konkurs znajomości alternatywnych metod komunikacji.
4. Rozdanie dyplomów i nagród.

5. Metody, formy realizacji programu

METODY PRACY:
- praktyczne
- waloryzacyjne
- problemowe
- podające

FORMY PRACY:
- zbiorowa
- grupowa
- indywidualna jednolita

ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
- laptop, rzutnik, odtwarzacz CD, płyty CD, prezentacje multimedialne, farby, kredki, pastele, pędzle, kartki, brystol, skrawki materiałów o różnych fakturach, tapety, makaron, ryż, wata, sreberka, folie, patyczki, suszone kwiaty, bibuły, chusty, opakowania po lekach, alfabet Braille’a, znaki języka migowego + rysunki, symbole Blissa, alfabet palcowy na dłoni, tabliczka do Braille’a, przedmioty o różnej fakturze, słuchawki tłumiące hałas, rękawiczki, powiększalnik elektroniczny, zdjęcia, czasopisma.

6. Ewaluacja

Aby przekonać się, czy działania realizowane podczas zajęć „Klubu Przyjaciół Integracji” przynoszą zamierzone cele oraz czy program ma pożądany wpływ na uczniów, potrzebne jest przeprowadzenie ewaluacji.
Będzie ona polegała na obserwacji wzajemnych relacji pomiędzy uczniami, umiejętności dostrzegania problemów oraz gotowości niesienia pomocy. Taka systematyczna analiza pozwoli nam na dostosowywanie momentu wprowadzania danego tematu do aktualnych potrzeb grupy i na ewentualne zmiany treści programu.
W celu stwierdzenia, czy zajęcia podobały się uczestnikom oraz które formy aktywności przyniosły im najwięcej zadowolenia, zostanie wśród nich przeprowadzona ankieta. Polegać ona będzie na wyborze maksymalnie pięciu z proponowanych dwudziestu odpowiedzi (Załącznik nr 1).
Wiedzę uczniów dotyczącą zagadnień poruszanych podczas zajęć sprawdzimy również za pomocą konkursów organizowanych w trakcie roku szkolnego, a także quizu podsumowującego zajęcia przeprowadzonego po realizacji programu (Załącznik nr 2).
Kolejnym elementem ewaluacji będzie ankieta skierowana do wychowawców uczestników kółka (Załącznik nr 3). Przeprowadzona ona zostanie na końcu I i II semestru. Wyniki ankiet dostarczą informacji na temat wzajemnych relacji uczniów, zaangażowania
w akcje charytatywne oraz dadzą odpowiedź na pytanie, czy uczniowie dzielą się z innymi wiedzą zdobytą na zajęciach Klubu Przyjaciół Integracji.
Po analizie ankiet oraz wyników konkursów i quizów będziemy mogły ocenić swój program i nanieść ewentualne poprawki w doborze treści, metod lub form kształcenia, aby wszystkie cele mogły zostać zrealizowane.


7. Bibliografia

- Szczepańska M. Program autorski – jak go napisać?, IMAGE 1999r.
- Dydlak S. Wprowadzenie do konstruowania szkolnych programów nauczania, PWN, Warszawa 2000r.
- Komorowska H. Konstrukcja, realizacja i ewaluacja programów nauczania, WSiP, Warszawa 1995r.
- Sobańska-Bondaruk M. Zasady konstruowania programu nauczania,
[w] „Wiadomości Historyczne” 3/1996r.
- Sękowska Z. Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, WSPS, Warszawa 1998r.
- Gorajewska D. Razem w szkole podstawowej, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa 2008 r.
- Gorajewska D. Sprawni w pracy, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji,
Warszawa 2007 r.
- Tangja K. Z. (red.) Savoir-vivre wobec osób z niepełnosprawnością, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa 2012 r.
- Kozłowski G. - Alfabet punktowy do dłoni głuchoniewidomych; Broszura, Warszawa, 1995 r.
- „Symbole Blissa” Broszura, opracowanie: A. Lechowicz, T. Mierzwa, I. Muszyńska, P. Szczawiński, Warszawa 2001 r.
- Andrzejczuk B. – Opowiastki familijne. Konspekty pracy z dziećmi na podstawie nagrań audio dla przedszkoli i szkół podstawowych”, Dom wydawniczy „Rafael”, Kraków 2007r.
- Cohen J. Praktyczny poradnik savoir-vivre wobec osób niepełnosprawnych ze strony www.niepelnosprawni.umed.pl
- Amenta Ch. A. Krzyś jest wyjątkowy. Dla dzieci o autyzmie; GWP, Gdańsk 2010 r.
- www.onetTV
- www.sport-on.com
- vod.onet.pl
- www.synapsis.org
- www.zielonedrzwi.tvn.pl
- www.niepelnosprawni.pl
- www.slownik.effatha.pl
- www.kul.pl/art_23088.html
- www.zobaczyc-cisze.pl
- www.broszek.republika.pl/index.html

Załącznik nr 1

Ankieta dla uczniów


Które z elementów zajęć najbardziej Ci się podobały?

Proszę zaznacz maksymalnie 5 odpowiedzi.

1. Wykonywanie prac plastycznych.
2. Zdobywanie informacji na temat osób niepełnosprawnych przekazywanych przez nauczycieli.
3. Poznanie alfabetu Braille’a.
4. Nauka języka migowego i fonogestów.
5. Poznanie alfabetu palcowego na dłoni.
6. Nauka symboli Blissa.
7. Odgrywanie scenek np. wczuwanie się w rolę osoby niewidomej.
8. Oglądanie filmów.
9. Słuchowiska.
10. Oglądanie zdjęć.
11. Prezentacje multimedialne.
12. Zabawy integrujące.
13. Konkursy.
14. Wczuwanie się w role osób niepełnosprawnych np. rozpoznawanie przedmiotów
za pomocą dotyku.
15. Dzielenie się własnymi doświadczeniami związanymi z kontaktami z osobami niepełnosprawnymi.
16. Prezentacja pomocy, jakimi posługują się osoby niepełnosprawne.
17. Poznawanie wskazówek, jak zachować się w kontakcie z osobami niepełnosprawnymi
18. Poznawanie i utrwalenie zasad bezpiecznego zachowania się w szkole i poza nią.
19. Poznawanie sylwetek znanych osób niepełnosprawnych.
20. Poznawanie wybranych form aktywności osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami, np. taniec, śpiew.

Załącznik nr 2
Quiz

Wybierz jedną poprawną odpowiedź.

I. Kto korzysta z pomocy psa przewodnika?

A. Osoby z niepełnosprawnością ruchową
B. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną
C. Osoby niewidome

II. Czym posługują się osoby niewidome podczas czytania?

A. Alfabetem Morse’a
B. Alfabetem Braille’a
C. Pismem rysunkowym

III. Co powiesz, gdy osoba niewidoma zapyta Cię o drogę:

A. Skręć za zieloną półką.
B. Skręć w prawo przy półce z materiałami biurowymi.
C. Idź prosto do końca alejki, a potem skręć w prawo.

IV. Czy osoby niepełnosprawne są w stanie aktywnie brać udział w życiu kulturalnym? (Chodzić do kina, teatrów, muzeum...)

A. Tak
B. Nie
C. Nie wiem

V. Osoby niesłyszące nie mogą nauczyć się czytać.

A. Prawda
B. Fałsz
C. Czytają tylko proste wyrazy

VI. Co korzystnie wpływa na Twój słuch:

A. Słuchanie głośnej muzyki
B. Przebywanie w hałasie
C. Słuchanie odgłosów natury

VII. Na przejściu dla pieszych stoi osoba niewidoma (ma białą laskę). Jak się zachowasz?

A. Podejdziesz, chwycisz ją pod ramię i przeprowadzisz na drugą stronę ulicy.
B. Nie musisz nic robić, przecież ma białą laskę.
C. Podejdziesz i zapytasz, czy możesz pomóc jej przejść na drugą stronę ulicy. Jeśli się zgodzi to tak zrobisz.

VIII. W jaki sposób mówimy do osoby niesłyszącej?

A. Mówimy normalnym tempem, wyraźnie, nie odwracamy głowy podczas rozmowy.
B. Mówimy bardzo głośno, gestykulując przy tym.
C. Mówimy bardzo powoli przeciągając sylaby.

IX. Czy osoby niepełnosprawne modą uprawiać sport?

A. Tak, jest wiele dyscyplin sportu dostępnych dla osób niepełnosprawnych.
B. Nie, w ogóle nie mogą uprawiać sportu.
C. Tak, ale tylko koszykówkę, pływanie i taniec towarzyski.

X. Czy osoby z niepełnosprawnością mogą w dorosłym życiu podjąć pracę zawodową?

A. Tak
B. Nie
C. Nie wiem

XI. Co to jest język migowy:

A. Umowny system rysunków.
B. Umowny system znaków literowych i wyrazowych pokazywanych rękami.
C. Umowny system znaków graficznych.

XII. Jak nazywa się znana osoba niepełnosprawna prowadząca własną fundację?

A. Anna Dymna
B. Jan Mela
C. Jerzy Owsiak

XIII. Z czym mają problemy osoby z autyzmem?

A. Mają problemy z nawiązywaniem i podczytywaniem kontaktów z innymi.
B. Mają problemy z chodzeniem.
C. Mają problemy z jedzeniem.

XIV. Osoby z autyzmem:

A. inaczej niż my odbierają dźwięki, światło, obrazy, inaczej odczuwają dotyk, zapach, smak czy ból.
B. tak samo jak my odbierają dźwięki, światło, obrazy, dotyk, zapach, smak czy ból.

XV. Dzieci niepełnosprawne intelektualnie:

A. nie potrafią niczego się nauczyć.
B. uczą się, tylko nauka zajmuje im więcej czasu.
C. nikt nigdy nie próbował uczyć osób z niepełnosprawnością intelektualną.

XVI. Sytuacje, w których moje zdrowie jest szczególnie narażone na niebezpieczeństwo to:

A. spacery po parku.
B. przepychanie się i bieganie po korytarzu.
C. gra w szachy.

XVII. Do Warsztatów Terapii Zajęciowej uczęszczają osoby:

A. niesłyszące.
B. niewidome.
C. z niepełnosprawnością intelektualną.

XVIII. Czy byłbyś/abyś gotowy/a do pomocy osobie niepełnosprawnej, gdyby zaszła taka potrzeba?

A. Tak
B. Nie
C. Nie wiem

XIX. Czy masz koleżankę, kolegę, która jest osobą niepełnosprawną?

A. Tak
B. Nie
Jeśli nie, to czy zaprzyjaźniłbyś się z osobą niepełnosprawną?
A. Tak
B. Nie
C. Nie wiem

XX. Czy w Twojej szkole uczą się osoby niepełnosprawne?

A. Tak
B. Nie
C. Nie wiem


Załącznik nr 3

Ankieta dla wychowawców


Drogi wychowawco!

Prosimy o zaznaczenie odpowiedzi w skali 1 do 5 (5 oznacza bardzo duże zaangażowanie, a 1 brak zaangażowania). Ankieta dotyczy zaangażowania i wiedzy dzieci uczęszczających na zajęcia Klubu Przyjaciół Integracji. Posłuży nam do ewaluacji programu własnego realizowanego podczas tych zajęć.

Czy uczeń angażuje się w zbiórki i akcje charytatywne organizowane na terenie szkoły?
1 2 3 4 5

Czy uczeń pomaga swoim kolegom i koleżankom?
1 2 3 4 5

Czy jest otwarty na pomoc innych kolegów i koleżanek?
1 2 3 4 5

Czy w trakcie zajęć uczeń dzieli się swoją wiedzą na temat niepełnosprawności?
1 2 3 4 5

Czy uczeń zachęca innych do pomocy?
1 2 3 4 5

Czy uczeń dostrzega i reaguje na sytuacje, w których komuś dzieje się krzywda?
1 2 3 4 5

Czy rozumie, że obok niego uczą się dzieci, które potrzebują wsparcia?
1 2 3 4 5