Program socjoterapeutyczny dla uczniów w wieku gimnazjalnym

Wprowadzenie

Głównym zadaniem podczas spotkań jest stworzenie każdemu dziecku przyjaznej i bezpiecznej atmosfery. Tylko wtedy wychowanek będzie sobą
i towarzyszyć mu będą pozytywne emocje. Uczucia to przeżycia, które wpływają na przebieg i treść procesów poznawczych. Mają swoje źródła w konkretnych sytuacjach, przedmiotach, zdarzeniach i osobach z życia codziennego. Uczucia mają ogromne znaczenie w kształtowaniu osobowości człowieka. Program pokazuje, że można się nauczyć skutecznego i zdrowego ujawniania uczuć w różnych sytuacjach życiowych. Gdy dziecko pozna siebie, nauczy się rozpoznawać i wyrażać swoje uczucia, wtedy staje się bardziej otwarte w stosunku do otoczenia, któremu może zaufać.
Podczas zajęć dzieci będą uczyć się rozumieć własne potrzeby, regulować swój rytm pracy, zbierać siły, aktywizować się, koncentrować się, odprężać, wypoczywać, redukować napięcia emocjonalne.

Cele programu:

Działalność profilaktyczna w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi, zapewnienie opieki wychowawczej dla uczestników zajęć i wspieranie wszechstronnego rozwoju wychowanków poprzez wzmacnianie osobowości młodych ludzi, realizacja celów edukacyjnych, artystycznych i terapeutycznych.

Cele edukacyjne:

Pomoc uczniom w zakresie obowiązków szkolnych
- Pogłębienie wiedzy z zakresu wychowania komunikacyjnego, integracja grupy
- Zaproponowanie bezpiecznego spędzania wolnego czasu
- Zaproponowanie dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych alternatywnej formy spędzania wolnego czasu
- Pomoc w usamodzielnianiu się młodzieży
- Rozwijanie zainteresowań i uzdolnień
- Stworzenie warunków do rozwoju intelektualnego
- Rozwijanie zainteresowań młodzieży technologią informacyjną
- Pokazanie w jaki sposób komputer może być użyteczny w nauce i zabawie
- Uświadamianie zagrożeń środowiska przyrodniczego występujących
w miejscu zamieszkania wychowanków
- Uczenie się rozpoznawania własnych emocji
- Poznawanie mechanizmów uzależnień
- Uczenie się rozwiązywania konfliktów między ludźmi.

Kryteria naboru uczestników zajęć:

- Dzieci z rodzin z problemem alkoholowym
- Wychowankowie z zaburzeniami: zachowania, nadpobudliwości, zahamowań
- Wychowankowie z zaburzeniami emocjonalnymi
- Dzieci i młodzież zaniedbane wychowawczo i dydaktycznie
- Dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo.

Cele terapeutyczne:

- Zapewnienie każdemu dziecku poczucia bezpieczeństwa, akceptacji, życzliwości, przynależności do grupy
- Budzenie wiary we własne możliwości
- Wzmacnianie wiary we własne siły i możliwości osiągania sukcesów
- Kształtowanie pozytywnej motywacji do podejmowania zadań
- Rozbudzanie wrażliwości na drugiego człowieka
- Pobudzenie nieświadomych zasobów psychicznych
- Rozwijanie satysfakcjonujących więzi społecznych.

Kontrakt

- Uczestnictwo na zajęciach jest regularne
- Udział i stopień aktywności jest dobrowolny

- Każdy ma prawo do wyrażania i wypowiadania swojego zdania na każdy temat
- Nie obrażamy się i nie urażamy nawzajem swoich uczuć i godności
- Nie ośmieszamy się wzajemnie
- Każdy ma prawo powiedzieć „dość”, gdy czuje się zbyt naciskany
- Nie przerywamy sobie nawzajem
- Pomagamy słabszym i młodszym
- Wspólnie odpowiadamy na wygląd i czystość pomieszczeń, w których przebywamy (świetlica, sala gimnastyczna, jadalnia, pracownia komputerowa, toalety i korytarze).

Tematyka zajęć socjoterapeutycznych :

Wspólne problemy emocjonalne i zaburzenia w zachowaniu charakterystyczne dla dzieci wychowujących się w rodzinach z problemem alkoholowym skłoniły mnie do opracowania szczegółowej tematyki zajęć socjoterapeutycznych.
Charakterystyka każdego dziecka uczestniczącego w tych zajęciach została dokonana na podstawie analizy dokumentacji szkolnej, obserwacji zachowań wychowanka na terenie szkoły i naszej świetlicy, rozmów kierowanych z dziećmi, rozmów z rodzicami a w szczególnie trudnych przypadkach na podstawie badań psychologicznych.
Tematykę, formy i metody zajęć starano się dobrać tak, aby była dostosowana do potrzeb i możliwości rozwojowych grupy.
Wychodząc z założenia, że terapia dziecka powinna zachodzić „ od środka na zewnątrz – nie zaś z zewnątrz do środka”, jestem świadoma, że program z jego planem ogólnym, rutynowymi ćwiczeniami i celami powinien uwzględniać spontaniczne, wynikające z danej chwili potrzeby uczestników. Powinien być elastyczny i otwarty, a wychowawcy, pedagog szkolny, psycholog i socjoterapeuta powinni ze sobą ściśle współpracować przy realizowaniu wspólnych celów.

Tematyka zajęć:

Zajęcia integracyjne

1. Poznajemy się.
2. Ustalenie norm i reguł grupowych.
3. Autoprezentacja – postrzeganie siebie i rozumienie swoich uczuć.
4. Grupowe podejmowanie decyzji i zapobieganie niewłaściwym zachowaniom w grupie.
5. Moi najbliżsi.
6. Co lubię w innych ludziach.
7. Mój styl życia.

Edukacja o uczuciach

1. Ocena samego siebie.
2. Ćwiczenia budujące empatię.
3. Kiedy się śmieję.
4. Kiedy płaczę.
5. Kto na mnie wpływa.
6. Moje lęki i niepokoje.

Budowanie poczucia własnej wartości

1. Moje zalety i wady.
2. Prawa jednostki.
3. To co umiem najlepiej.
4. Gospodarowanie czasem.

Zasady dobrej komunikacji – umiejętności społeczne

1. Jak słuchać, żeby do nas mówiono – aktywne słuchanie.
2. Jak mówić, żeby nas słuchano.
3. Język ciała; komunikacja werbalna.
4. Bariery komunikacyjne – czego ci nie powiem.

Edukacja z zakresu problemów alkoholowych

1. Moja rodzina.
2. Każdy w rodzinie ma swoje obowiązki.
3. Mój tata, moja mama pije.
4. Zwracamy uwagę na uczucia innych w rodzinie.
5. Uzależnienie od alkoholu wpływają na całą rodzinę.
6. W rodzinie wzajemnie sobie pomagamy.
7. Alkoholizm, co to za choroba.
8. Dlaczego ludzie piją alkohol.
9. Jak sobie radzę, gdy jest mi trudno.
10. Czego się wstydzę. Jak sobie radzić ze wstydem.
11. Co to jest złość. Co robisz ze swoją złością.
12. Co to jest przemoc.

Sztuka odmawiania i decydowania – uczenie umiejętności społecznych

1. Namawianie.
2. Jak wyrazić swoje zdanie.
3. Uleganie presji grupy.
4. Co to znaczy być asertywnym – rozwijanie zachowań asertywnych.
5. Uczymy się odmawiać.
6. Jak przeżyć odtrącenie.
7. Jak podejmować decyzję.
8. Stawianie sobie celów.

Uczenie jak radzić sobie ze stresem

1. Co to jest stres, objawy stresu.
2. Sposoby radzenia sobie ze stresem. Co robię, gdy jestem zdenerwowany.
3. Obrona samego siebie.
4. Techniki relaksacji.

Zajęcia zamykające grupę

1. Czasami się kłócimy.
2. Jak podobieństwa i różnice wpływają na nasze wzajemne kontakty.
3. Konflikty są częścią naszego życia.
4. Sposoby rozwiązywania konfliktów.
5. Komu mogę zaufać.
6. Jak spotkać przyjaciół i życzliwych ludzi.
7. Już nie jestem sam – adresy, kontakty i inne potrzebne informacje.

Metody i techniki pracy z uczniami

1. gry i zabawy;
2. praca w małych grupach;
3. krótkie opowiadania;
4. praca indywidualna;
5. scenki dramowe;
6. burza mózgów;
7. niedokończone zdania;
8. mini wykład;
9. pogadanka;
10. swobodne wypowiedzi wychowanków;
11. metoda eksponująca;
12. eksperyment dydaktyczny.

Żaden z programów dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym nie będzie kompletny bez wykorzystania działalności twórczej. Aktywność twórcza stwarza możliwość rozładowania stłumionych emocji: gniewu, smutku, lęku, wstydu, wściekłości czy samotności. Daje również dzieciom poczucie siły i kontroli na d własnym życiem.
Program wzbogacają zajęcia taneczne i rekreacyjne. Bazując na dużej w tym wieku aktywności dziecka staram się ją ukierunkować na taniec i sport czy rekreację. Daję przy tym dzieciom dużą swobodę w wyborze ćwiczeń czy zajęć ruchowych. Chciałabym, aby tradycją świetlicy socjoterapeutycznej stały się wspólne wycieczki kończące się ogniskiem i piknikiem oraz wycieczki krajoznawcze i edukacyjne. Uważam, że właśnie wycieczki dają dziecku możliwość oderwania się od codzienności pełnej alkoholu, kłótni i łez. Wycieczki edukacyjne i krajoznawcze organizowane przez szkołę często dają wychowankom jedyną okazję, aby poznać nasz kraj, różnorodność regionów oraz ukierunkować działalność dziecka z rodziny zagrożonej alkoholizmem, aby uczyniło wszystko, żeby zmienić swoje przyszłe życie na lepsze.
Uczę też dzieci jak należy łagodzić własne napięcia poprzez odpowiedni zestaw ćwiczeń relaksacyjnych przy dźwiękach muzyki, wykorzystując do tego wyobraźnię.