Dziedzictwo kulturowe - Oskar Kolberg. Scenariusz uroczystości szkolnej

Imię i nazwisko: Ewa Radomska
Przedmiot: scenariusz uroczystości szkolnej
Klasa: zbiorowość szkolna
Liczba uczniów/dzieci: 135 osób
Czas trwania lekcji: 45 minut
Poziom kształcenia: szkoła ponadgimnazjalna specjalna
Miejsce prowadzenia zajęć: sala multimedialna

Temat: Dziedzictwo kulturowe- Oskar Kolberg
Cele ogólne:
- cele poznawcze:
• poznanie życia i twórczości Oskara Kolberga,
• poznanie zwyczajów i obrzędów ludowych,
• przyswojenie terminologii: etnografia, folklor muzyczny, dziedzictwo narodowe,

- cele kształcące:
• kształtowanie umiejętności rozpoznawania chorób,
• kształtowanie pozytywnych poglądów na temat własnego,
• kształtowanie postaw pozytywnego patriotyzmu lokalnego
- cele wychowawcze:
• kształtowanie więzi społecznej,
• szacunek dla symboli historycznych istniejących w wymiarze regionalnym,
• wychowanie do świadomego, aktywnego zaangażowania w sprawy lokalnej społeczności,
• kształtowanie pozytywnych zachowań społecznych.
Cele operacyjne:
uczeń/ uczennica
- umie poprawnie wypowiadać się,
- zna kulturę materialną i niematerialną naszych przodków,
- poznaje życia prostego ludu, zwyczajów i obrzędów ludowych,
- wskazuje związki między zwyczajami obserwowanymi współcześnie a dawnymi, pogańskimi wierzeniami i obrzędami,
- poznaje dzieje naszego regionu (pochodzenia, nazwy, położenia, podziału
terytorialnego i administracyjnego,
- interesuje się twórczością ludową.

Metody pracy:
- słowna
- oglądowa
- podająca
- drama

Formy pracy:
- indywidualna
- zbiorowa
Pomoce dydaktyczne:
- dekoracje,
- stroje ludowe, narzędzia ludowe, książki
- tablica multimedialna, komputer,
- rekwizyty(drabina, ziarno grochu, kubek, jajko
Literatura wykorzystana:
• Słownik Folkloru Polskiego, red. J. Krzyżanowski, Wiedza Powszechna,1965, hasło: Etnografia, Etnologia
• Słownik Folkloru Polskiego, red. J. Krzyżanowski, Wiedza Powszechna,1965, hasło: Kolberg Oskar
• Ryszard Górski, hasło: Kolberg, w :Literatura Polska. Przewodnik encyklopedyczny t.1, red. J. Krzyżanowski, Wydawnictwo Naukowe , Warszawa , s.456
• http://niematerialne.nid.pl/Dziedzictwo_niematerialne/
• https://www.youtube.com/watch?v=zjmtpKQwU30, ka dostępu:04.02.2016
• http://www.zytomirska.pl/schowek/kogutek.pdf, ścieżka dostępu:04.02.2016
• https://www.youtube.com/watch?v=F6ifyrGWV-0, ścieżka dostępu:04.02.2016


Przebieg uroczystości
W czasie uroczystości na tablicy multimedialnej prezentowane jest życie i twórczość Oskara Kolberga.

1. Powitanie zebranych.
2. Nawiązanie do tematu spotkania i wyjaśnienie haseł :
Uczeń I
Etnografia to nauka badająca folklor. Osoba, która bada (gromadzi, zapisuje, opisuje, nagrywa) wytwory kultury ludowej lub współczesnej kultury popularnej jednego (najczęściej własnego) narodu, to etnograf.
Uczeń II
Folklor muzyczny to muzyka ludu tworzona zbiorowo (anonimowo) i przekazywana tradycją ustną, charakterystyczna dla każdego kraju, regionu.
Uczeń III
Dziedzictwo kulturowe – zasób rzeczy nieruchomych i ruchomych wraz ze związanymi z nim wartościami duchowymi, zjawiskami historycznymi i obyczajowymi, uznawany za godny ochrony prawnej dla dobra społeczeństwa i jego rozwoju oraz przekazania następnym pokoleniom z uwagi na zrozumiałe i akceptowane wartości historyczne, patriotyczne, religijne, naukowe i artystyczne, mające znaczenie dla tożsamości i ciągłości rozwoju politycznego, społecznego i kulturalnego, dowodzenia prawd i upamiętniania wydarzeń historycznych, kultywowania poczucia piękna i wspólnoty cywilizacyjnej.

3. Prezentacja życia i twórczości Oskara Kolberga(plus prezentacja multimedialna)
Uczeń I
Oskar Kolberg pochodził z rodziny cudzoziemskiej. Jego ojciec Juliusz Kolberg, urodzony w Meklemburgi, był kartografem, geodetą, metrologiem, profesorem Uniwersytetu Warszawskiego. Matka pochodziła ze spolonizowanej rodziny emigrantów z Francji.
Uczeń II
W latach 1810-1817 Kolbergowie mieszkali w Przysusze, gdzie Juliusz pracował jako zarządca zakładów hutniczych. Po kilkuletnim pobycie w powiecie Opoczyńskim ojciec Kolberga został powołany na stanowisko profesora Katedry geodezji, miernictwa i topografii Uniwersytetu Warszawskiego. Rodzina na trwałe związała się ze środowiskiem Warszawy.
Uczeń III
W latach 1823-30 Oskar Kolberg uczęszczał do Liceum Warszawskiego. Równocześnie pobierał naukę gry na fortepianie u Franciszka Vettera . Po przymusowym zamknięciu Liceum w 1830, 16-letni Kolberg podjął pracę jako księgowy w kantorze bankowym. Jednocześnie kontynuował studia muzyczne. Początkowo wiązał swoją przyszłość z karierą kompozytorską, jednak jego debiut w 1836 przeszedł bez echa. Pod koniec lat 30. zaczął przejawiać zainteresowanie folklorem - od 1838, podczas wypraw w gronie przyjaciół notował pieśni i melodie ludowe w okolicach Warszawy, ok. 1840 miał już ich ponad 600.
Uczeń IV
W latach 1842-45 wydał w pięciu zeszytach swój pierwszy zbiór - "Pieśni ludu polskiego"; zawierał on 125 melodii ludowych. W latach 1846-47 opublikowało 90 kolejnych. Zbiór ten spotkał się jednak z krytyką za naruszenie prostoty melodii, niewłaściwe opracowanie harmoniczne i wprowadzanie przygrywek. Mimo głosów krytycznych Kolberg nadal opracowywał melodie ludowe na głos i fortepian oraz publikował je w ramach artykułów: "O pieśniach litewskich" oraz "Pieśni czeskie i słowackie„ , "Pieśni ludu weselne" , "Pieśni ludu obrzędowe”, Kogutek, gaik, okrężne".W 1873 Kolberg został członkiem-korespondentem Krakowskiej Akademii Umiejętności, a w 1874 przewodniczącym sekcji etnologicznej Komisji Antropologicznej Akademii.
4. Prezentacja utworów muzycznych Oskara Kolberga
- „Oblekę”- tradycyjny utwór ludowy opracowany przez Oskara Kolberga, w aranżacji i wykonaniu polsko-bułgarskiego zespołu Krzywa Grzywa. Utwór pochodzi z płyty: Krzywa Grzywa "Poszło dziewcze po ziele" .

5. Życiorys Oskara Kolberga – ciąg dalszy.
Uczeń I
W 1878 udał się na światową wystawę do Paryża. Za swoje wydawnictwa, eksponowane w dziale etnograficznym pawilonu austriackiego, otrzymał brązowy medal. Był jednym z patronów naukowych zorganizowanej w 1880 wystawy etnograficznej w Kołomyi.Jesienią 1884 opuścił Modlnicę i przeniósł się do Krakowa, gdzie żył i pracował w warunkach niezwykle skromnych.Świadomy upływu czasu, wydawał pośpiesznie kolejne tomy swojego dzieła. W 1885 ukazał się ton I nowej serii "Obrazy etnograficzne", którą prowadził równolegle do "Ludu...". W tym samym roku odbył ostatnią podróż badawczą w Sanockie i Przemyskie. 31 maja 1889 Kolberg obchodził jubileusz 50-lecia pracy, zorganizowany przez krakowskie środowisko naukowe i artystyczne. Z okazji jubileuszu otrzymał w 1889 członkostwo honorowe Cesarskiego Towarzystwa Miłośników Przyrody, Antropologii i Etnografii w Moskwie oraz członkostwo Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego i Warszawskiego Towarzystwa Śpiewaczego "Lutnia". W lipcu tego roku zamieszkał w domu swego przyjaciela, a później wykonawcy testamentu, Izydora Kopernickiego, który po śmierci Kolberga wydał II część "Chełmskiego" oraz "Przemyskie".
6. Prezentacja baśni w formie pantomimy( http://www.zytomirska.pl/schowek/kogutek.pdf, ścieżkadostępu:04.02.2016)
”O KOGUTKU, CO UMIAŁ DZIAŁAĆ DO SKUTKU”
ZAGADKA
Choć się nigdy nie czeszę, grzebyk noszę ze sobą,
ale tylko czerwony będzie moją ozdobą.
Ranny ze mnie ptaszek - w łóżku wcale nie leżę.
Umiem śpiewać tak głośno jak śpiewacy w operze!
Wlecę na najwyższy płot zwinniej niż niejeden kot.
kogut
Narrator
Uboga starka od chatki do chatki chodziła, o okruchy chleba cichutko prosiła. Czasem coś dostała,czasem nie dostała, nie jedną, nie dwie nocki o głodzie przespała. Pewnego dnia kobieta, co niewiele miała, malutkie ziarno grochu starce darowała.
Kobieta
- Podejdź do mnie starko, mam dla ciebie grochu ziarnko!
Starka(dziewczynka ubrana w strój ludowy z chustą na głowie)
- Jednym ziarnkiem się nie najem... Wiem! Posadzę je na wiosnę i zobaczę, czy wyrośnie.
Narrator
Tak zrobiła – ziarnko do ziemi włożyła. Mija lato, jesień, zima – jak nie było, tak nic nie ma.
Wreszcie kolejnej wiosny dwa strączki z ziemi wyrosły. A kiedy urosły jeszcze odrobinkę do samego nieba stworzyły drabinkę.
Starka
- Czy tam, na górze, są fiołki i róże? Trawa w niebieskim musi być kolorze! A Anioły anielskim puchem wyściełają łoże! A może listy pisują Anioły? W wolnych chwilach kwiatami ozdabiają stoły? Sama to sprawdzić i zobaczyć muszę, po drabinie do nieba od razu wyruszę. Takiej okazji przegapić nie mogę, nie czekam, nie zwlekam – udaję się w drogę.
Narrator
I nim kolejna minuta upłynie - już wspina się starka po groszkowej drabinie.
Pnie zieloną się drabiną, obok obłok i chmurka raz po raz przepłyną.
Pnie się tydzień, miesiąc cały, aż jej klapki pospadały. Pnie się rok, dwa lata, wreszcie...
Starka
- Hurraa! W obłoków jestem areszcie! Jestem w raju! Boskim raju! Gdzie nawet dzikie zwierzęta miło rozmawiają!
Święty Piotr(ubrany w albę )
- Jak się tu dostałaś? Skąd się tutaj wzięłaś? –( starzec z pękiem kluczy na starkę spoziera).
Starka
- To przez moją biedę i ziarenko grochu. Dzięki niemu do Nieba wspięłam się po trochu.
Święty Piotr
- Podaruję ci kubek. Twe żądanie spełni i każdym napojem szybko się napełni. Weź także jajeczko.
Staraj się go nie stłuc. Ten, kto w środku mieszka, może ci dopomóc.
Narrator
Starka długo dziękowała, kubek chwyciła, a jajeczko pod pachę schowała. Potem dłuuuuuugo wracała. Przynajmniej tyle trwało to schodzenie, co bardzo powolne do tysiąca liczenie. Kiedy już była przy: dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć - coś burczy, coś się kurczy, co to? Starka nie wie!!? A przecież pod pachą ciepluteńko było – z niebiańskiego jajka coś się wynurzyło...
Kogutek(w stroju z piór)
- Kukuryku! Kukuryku! Witaj Babciu! Witaj Babciu!
- Witaj, strojny koguciku!
- Kukuryku, kukuryku!
Narrator
To kogucik w jednym bucie i barwnym z piórek surducie. W chatce babcinej już robi porządek, dogląda kwiatów i warzywnych grządek. A o świcie wioskę budzi, żeby nikt w łóżeczku zbytnio nie marudził.
Kogutek
- Już słoneczko pięknie wschodzi! Wstawać starzy, wstawać młodzi!!
Kururykuuuu! Kukurykuuu!!
Narrator
Pewien chytry człowiek postanowił ukraśc cudowny kubek, wiec włamał się do chatki staruszki i zabrał kubek. Gdy kogutek dowiedział się o kradzieży postanowił odebrać przedmiot.
Głośne pukanie:
Kogutek
Kukuryku, kukuryku, oddaj kubek, rozbójniku!
Kukuryku, kukuryku, oddaj kubek, już!
Pan( ubrany w surdut)
Stój kogucie śmiały, stój! Pamiętaj –kubek jest mój!!
Żebyś, co do tego, nie miał wątpliwości, połknę cię teraz ze złości w całości!
Narrator
I za jednym razem Pan kogutka zjadł... Ale, choć wcale nie był z tego rad, słyszy, że ktoś w brzuchu niegłośno, lecz raźnie, śpiewa sobie piosenkę, słowa brzmią wyraźnie:
Głośne pukanie:
Kogutek
Kukuryku, kukuryku, oddaj kubek, rozbójniku,
Kukuryku, kukuryku, oddaj kubek, już!

Gdy Pan z kubka napić się próbuje, głos skrzekliwy z brzucha głośno mu wtóruje:
Głośne pukanie:
Kogutek
Kukuryku, kukuryku, oddaj kubek, rozbójniku,
Kukuryku, kukuryku, oddaj kubek, już!

I nawet, gdy pije tylko już przez sen, nadal słyszy wyraźnie wciąż refrenik ten:
Głośne pukanie:
Kogutek
Kukuryku, kukuryku, oddaj kubek, rozbójniku,
Kukuryku, kukuryku, oddaj kubek, już!
Pan
- Zwyciężyłeś, kogucie. Oddam kubek starce, przeproszę ją sam.
Narrator
Wyfrunął kogucik na te Pana słowa. I spełnienia przysięgi jeszcze dopilnował .

7. Prezentacja utworów muzycznych Oskara Kolberga
- „Prosił ją” – prezentacja multimedialna
Trio Krzywa Grzywa w tradycyjnej piosence ludowej "Prosił ci ją" z płyty "Poszło dziewcze po ziele".

8. Zaproszenie do obejrzenia ekspozycji związanych z życiem i twórczością Oskara Kolberga znajdującej się w Muzeum w Przysusze – prezentacja multimedialna.

9. Podsumowanie i podziękowanie za uwagę.