Diagnoza środowiska rodzinnego

I. Podstawowe dane o rodzinie

Agnieszka – 6-letnia dziewczynka wychowuje się w pełnej rodzinie. Oboje rodzice maja wykształcenie zawodowe, matka (35 lat), obecnie na urlopie wychowawczym, ojciec (37 lat) pracuje w fabryce. Rodzeństwo Agnieszki to starsza siostra Angelika (11 lat) i młodsza (1,5 roku). Warunki bytowo – socjalne rodziny są trudne: mieszkanie w bloku, bez balkonu, dwa pokoje, wymagające remontu. Dziewczynki dzielą ze sobą jeden pokój, drugi zajmują rodzice z najmłodszym dzieckiem. Rodzina korzysta z pomocy opieki społecznej. Sytuacja ta wynika w dużej mierze z niezaradności życiowej rodziców, szczególnie matki, u której stwierdzono lekki niedorozwój umysłowy.

II. Formalna struktura rodziny

Rodzina Agnieszki jest pełna, naturalna. Członkowie rodziny to ojciec, matka oraz troje dzieci.

III. Nieformalna struktura rodziny

Więzi rodziców z dziećmi są bardzo silne. Tymczasem więzi starszych dziewczynek do matki są luźne – widać ich lekceważący stosunek do matki, przejawia się to zarówno sposobie komunikowania, jak i zachowaniu. Do ojca dziewczynki odnoszą się z szacunkiem. Angelika jest ruchliwa, gadatliwa, wręcz hałaśliwa, większość czasu spędza na podwórku ze swoimi koleżankami. Agnieszka jest dzieckiem nieśmiałym, cichym, w kontaktach z nowo poznanymi osobami wręcz zalęknionym. Sama nigdy nie inicjuje kontaktów z rówieśnikami. Bardzo cieszy się obiadami na stołówce szkolnej, które ma finansowane przez opiekę społeczną. Początkowo bardzo rzadko rozmawiała z kolegami, na zadane pytania odpowiadała pojedynczymi wyrazami, ale sytuacja stopniowo się poprawiała. Obowiązki domowe są dzielone między wszystkich członków rodziny, odpowiednio do ich możliwości. Między siostrami istnieje silna więź. Angelika pomaga młodszej siostrze nauce, ponieważ matka poświęca czas najmłodszemu dziecku. Niestety Angelika nie może liczyć na pomóc w odrabianiu lekcji. Rodzice, pomimo chęci z trudem radzą sobie z materiałem na tym poziomie edukacyjnym. Ważną rolę w życiu rodziny odgrywa babcia. Odbiera Agnieszkę z „zerówki”, dba o to, aby dziewczynki zabierały drugie śniadanie do szkoły.

IV. Styl wychowania rodziców

Oboje rodzice mają dobry kontakt emocjonalny z dziećmi, kochają je i akceptują. Niestety matka nie osiąga sukcesów wychowawczych, ponieważ stosując liberalny styl wychowania traktuje dziewczynki zbyt pobłażliwie. Tymczasem ojciec uczy je, aby przestrzegały zasad, wykonywały rzetelnie powierzone im obowiązki. Ojciec jest autorytetem dla dzieci, a jego styl wychowania wprowadza ład i dyscyplinę. Ojciec kontroluje dzieci, ale wynika to z jego troski o to, z kim spędzają czas. Ojciec stosuje zarówno kary, jak i nagrody, adekwatnie do zaistniałej sytuacji. Matka w tej kwestii nie zabiera głosu.

V. Sytuacja dziecka w szkole

W trakcie pobytu Agnieszki w oddziale zerowym prowadziłam obserwację, która pozwoliła mi na wysunięcie następujących wniosków.
Agnieszka jest dzieckiem spokojnym, w ogóle nie wykazuje inicjatywy w zabawie, podporządkowuje się innym. Chętnie bierze udział w zabawach i grach, nie wchodzi w konflikty z rówieśnikami. Okazuje zadowolenie, często się uśmiecha. Agnieszka nie umie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć, nie stosuje się do podawanych kolejno instrukcji i ma kłopoty z dokończeniem zdań. Zwykle ma trudności ze zorganizowaniem sobie pracy lub innych zajęć, często gubi rzeczy niezbędne do pracy. Lubi wszystkie zabawy ruchowe, chociaż niektórymi ma problemy. Od kiedy zaadaptowała się w „zerówce” chętnie uczęszcza do szkoły.

VI. Prognoza

Opisana tu rodzina dobrze rokuje na przyszłość. U dziewczynek widoczne są niewielkie, ale systematyczne postępy w nauce, tak, że bez większych przeszkód mogą skończyć szkołę podstawową. Niezbędne jest oczywiście zapewnienie odpowiednich warunków bytowych oraz pomoc ze strony środowiska szkolnego. Nie udzielenie pomocy pedagogicznej dzieciom spowoduje, że będą miały narastające braki w zdobywaniu wiedzy i nie osiągną minimum programowego. Ich funkcjonowanie w szkole pod względem społecznym i emocjonalnym będzie zaburzone. Natomiast prowadzenie skutecznej terapii pozwoli uzupełnić i utrwalić zdobytą wiedzę oraz wyrówna niedobory rozwojowe natury społecznej i emocjonalnej.

VII. Dalsze postępowanie (zalecenia)

1. Przekonanie rodziców do wizyty w Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w celu postawienia diagnozy i wskazania zaleceń do pracy z młodszym dzieckiem.
2. Wdrożenie oddziaływań mających na celu:
- wzrost samooceny dziecka;
- zwiększenie poczucia własnej wartości;
- osiągnięcie dobrych wyników w nauce, na miarę swoich możliwości;
- wyrobienie właściwego systemu wartości;
- poznanie swoich mocnych stron.
3. Ułożenie indywidualnego planu nauczania dla dziewczynki.