Program nauczania do przedmiotu Podstawy kształcenia słuchu cykl czteroletni szkoły muzycznej I stopnia klasa I

Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia
im. I. J. Paderewskiego w Cieszynie filia w Wiśle

Program nauczania

do przedmiotu


Podstawy kształcenia słuchu

cykl czteroletni szkoły muzycznej I stopnia

klasa I

Opracowała
Ewa Wigezzi- Skałka

Cieszyn 2014r.

Spis treści


I WSTĘP........................................str.3

I 1. Podstawa prawna.................................str.3
I 2. Wprowadzenie....................................str.3
I 3. Efekty integralnego kształcenia po ukończeniu nauki
w szkole muzycznej I st. .........................str.4


II CELE NAUCZANIA...................................str.5

II 1. Ogólne cele nauczania..........................str.5
II 2. Szczegółowe cele nauczania.....................str.6


III MATERIAŁ NAUCZANIA...............................str.6

IV SPOSOBY REALIZACJI CELÓW KSZTAŁCENIA
I ZADAŃ EDUKACYJNYCH..............................str.7

V OPIS OSIĄGNIĘĆ UCZNIA..............................str.9

VI KRYTERIA OCENIANIA................................str.9

VII WARUNKI UMOŻLIWIAJĄCE REALIZACJĘ
PROGRAMU........................................str.11

VIII MATERIAŁY DYDAKTYCZNE...........................str.11

VIII 1. Pozycje wydawnicze i pomoce dydaktyczne......str.11
VIII 2. Serwisy internetowe..........................str.12


I WSTĘP

I 1. Podstawa prawna

a) Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach i placówkach artystycznych ( Dz. U. Poz. 1039 )

b) Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 25 lutego 2011 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkołach artystycznych programów nauczania oraz dopuszczania do użytku podręczników dla szkół artystycznych

I 2. Wprowadzenie

Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. im. I. J. Paderewskiego w Cieszynie filia w Wiśle w związku z wprowadzaną nową siatką godzin zaplanowaną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego dotyczącą reformy szkolnictwa artystycznego rozpoczyna nauczanie nowego przedmiotu Podstawy kształcenia słuchu. Koniecznym i zasadnym jest zatem opracowanie własnego programu nauczania, który określi cele, materiał nauczania i sposoby jego realizacji, warunki potrzebne do prowadzenia nowego przedmiotu oraz efekty nauczania po zakończeniu jego realizacji. Program oparty jest i zawiera cele zgodne z wymogami Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dla tego przedmiotu, prowadzi do wykształcenia skojarzeń słuchowych, zapoznania z podstawowymi wiadomościami teoretycznymi i umiejętności wykorzystania ich podczas lekcji oraz wprowadzenie do kolejnego etapu kształcenia.
Program nauczania do przedmiotu Podstawy kształcenia słuchu oparty jest o główne założenia zmian w szkolnictwie artystycznym, którymi są rozwijanie uniwersalnych kompetencji oraz dostosowanie kształcenia do potrzeb wynikających ze zmian społecznych i technologicznych. W dzisiejszym świecie przyszły sukces zawodowy zależy nie tylko od posiadanych umiejętności i wiedzy. Zależy raczej od stałego ich aktualizowania, kreatywności, elastyczności i zdolności współpracy. Należy więc wyjść naprzeciw oczekiwaniom uczniów i ich rodziców oraz stworzyć zadowalającą ofertę edukacyjną, lepiej odpowiadającą oczekiwaniom środowiska,w którym przyszło funkcjonować. Należy kłaść większy nacisk na możliwość lepszego dostosowania oferty szkół do realiów i potrzeb środowiska lokalnego a dostosowanie metod nauczania do współczesnej wiedzy pedagogicznej i psychologicznej oraz realiów technologicznych pozwoli w bardziej atrakcyjnej a co za tym idzie skuteczniejszej formie przekazywać uczniom wiedzę i umiejętności.

Korelacja przedmiotów ogólnomuzycznych umożliwi przekazywanie uczniom wiedzy i umiejętności w bardziej przystępnej formie i pozwoli na upraktycznienie treści tych zajęć poprzez nawiązanie do przedmiotu głównego.
Nie tylko dlatego, że część uczniów pragnie po zakończeniu szkoły muzycznej pierwszego stopnia kontynuować naukę, istotne jest umożliwienie indywidualizacji nauczania uwzględniającego poziom uzdolnień ucznia, wspieranie najzdolniejszych a przede wszystkim ważne jest szeroko rozumiane umuzykalnienie przez rozwijanie muzycznych uzdolnień i zainteresowań ucznia. Po zakończeniu przedmiotu Podstawy kształcenia słuchu uczniowie będą kontynuowali naukę na przedmiocie Kształcenie słuchu z audycjami muzycznymi. Celem połączenia tych wcześniej występujących osobno przedmiotów jest podkreślenie praktycznego zastosowania wiedzy stanowiącej treści nauczania Audycji muzycznych oraz ćwiczenie percepcji słuchowej w oparciu i w odniesieniu do literatury muzycznej, również tej wykonywanej przez ucznia.
Realizacja programu opartego o nową podstawę programową w połączeniu z wieloletnim doświadczeniem autorki w nauczaniu przedmiotów Kształcenie słuchu i Audycje muzyczne w czteroletnim cyklu szkoły muzycznej pierwszego stopnia rysują konieczność i pozwalają na odpowiednie dostosowanie zarówno ilości realizowanego materiału nauczania jak i form oraz tempa jego wprowadzania do poziomu grupy wynikającego z możliwości intelektualnych, osobistych uzdolnień muzycznych i metrykalnego wieku uczniów.
Przez cały czas realizacji przedmiotu jak i później nauczyciel służy radą i wsparciem zarówno uczniom jak i rodzicom pozostając otwartym na dialog, planując regularne kontakty z rodzicami udzielając pomocy merytorycznej oraz wsparcia psychologicznego poprzez zachęcanie do motywowania uczniów,by konstruktywnie pokonywali trudności i świadomie dbali o własny rozwój.
W trakcie wprowadzania programu nauczania nowego przedmiotu Podstawy kształcenia słuchu planowana jest jego ewaluacja.

I 3. Efekty integralnego kształcenia po ukończeniu nauki w szkole muzycznej I st.

Przedmiot Podstawy kształcenia słuchu realizowany jest według ramowych planów nauczania w klasie pierwszej cyklu czteroletniego szkoły muzycznej I st.
i prowadzić ma w połączeniu z realizacją przedmiotu głównego czyli nauką gry na instrumencie oraz innymi przedmiotami ogólnomuzycznymi w klasach następnych szkoły muzycznej pierwszego stopnia do określonych efektów po zakończeniu nauki, gdy uczeń m. in.:

1. szanuje dziedzictwo kulturowe swojego i innych narodów
2. przestrzega zasad kultury, etyki i prawa autorskiego
3. posiada wiedzę niezbędną do świadomego uczestnictwa w życiu muzycznym
4. rozwija pasję muzyczną w kreatywnym realizowaniu zadań
5. potrafi publicznie zaprezentować swoje dokonania
czyta nuty ze zrozumieniem, potrafi wykonać a ' vista
proste utwory muzyczne
6.wykorzystuje wiedzę ogólnomuzyczną oraz umiejętności do zrozumienia i wykonywania utworów
7. świadomie wykorzystuje słuch muzyczny w działaniach praktycznych
8. realizuje wskazówki praktyczne ze zrozumieniem
9. pracuje w zespole i bierze współodpowiedzialność za efekt pracy
10. integruje się i współpracuje z zespołem
11. wykazuje się aktywną postawą
12. potrafi zorganizować swoją indywidualną pracę
13. systematycznie rozwija swoje umiejętności
14. wykorzystuje technologię informacyjną
15. potrafi skutecznie radzić sobie ze stresem

II CELE NAUCZANIA

Program nauczania do przedmiotu Podstawy kształcenia słuchu powstał na bazie nowej podstawy programowej w ramach wprowadzanej w roku szkolnym 2014/ 2015 przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego reformy szkolnictwa artystycznego oraz wieloletnich doświadczeń autorki w nauczaniu przedmiotów teoretycznych. Przeznaczony jest dla uczniów klasy pierwszej cyklu czteroletniego i ma na celu wprowadzenie do słuchowego rozpoznawania i realizacji struktur melodyczno - rytmicznych oraz zapoznanie ucznia z podstawowymi wiadomościami teoretycznymi, tym samym przygotowanie do następnego etapu kształcenia
na lekcjach Kształcenia słuchu z audycjami muzycznymi.

II 1. Ogólne cele nauczania

1. kształcenie słuchu muzycznego
2. rozwijanie dyspozycji słuchowo- głosowych
3. przygotowanie do dalszego kształcenia poprzez opanowanie wiadomości
teoretycznych
4. budzenia świadomego postrzegania zjawisk i walorów artystycznych utworu muzycznego
5. rozwijanie ogólnomuzycznych zainteresowań i indywidualnych predyspozycji ucznia


II 2. Szczegółowe cele nauczania

1. kształcenie słuchu melodycznego i wysokościowego
2.kształcenie poczucia tonalnego i podstawowego słuchu harmonicznego
3.kształcenie umiejętności prawidłowego intonowania, wdrożenie do czytania nut głosem i prawidłowego śpiewu
4.wprowadzenie do słuchowego rozpoznawania elementarnych struktur melodycznych i rytmicznych
5.kształcenie poczucia rytmu oraz poczucia stałego tempa i jego zmian
6.zapoznanie z zasadami notacji muzycznej i podstawowymi wiadomościami teoretycznymi
7.kształcenie wyobraźni i pamięci muzycznej oraz budzenie inwencji twórczej
8.kształcenie wrażliwości na barwę dźwięku i umiejętności świadomego postrzegania zjawisk muzycznych w utworze muzycznym
9.wprowadzanie ucznia w świat muzyki, pomoc, w rozwijaniu indywidualnych predyspozycji i uzdolnień oraz muzycznych zainteresowań

III MATERIAŁ NAUCZANIA

1.Interwały proste ( 1, 2>, 2, 3>, 3, 4, 5, 8 )
2.Trójdźwięki w postaci zasadniczej ( +, O )
3.Gamy majorowe w odmianie naturalnej i minorowa w odmianie naturalnej i harmonicznej ( C, G, F, a ) wraz z triadą harmoniczną
4.Struktury metrorytmiczne- wartości rytmiczne nut i pauz od całej nuty do grup szesnastkowych, triola ósemkowa, synkopa, przedtakt i przedłużenie wartości
5.Zagadnienia teoretyczne- notacja w kluczu wiolinowym i basowym, symbole i zasada budowy interwałów i trójdźwięków, znaki przykluczowe i przygodne, solmizacyjne i literowe nazwy dźwięków, budowa gam
6.Elementy dzieła muzycznego

IV SPOSOBY REALIZACJI CELÓW KSZTAŁCENIA I ZADAŃ

EDUKACYJNYCH


1. Interwały ( 1, 2>, 2, 3>, 3, 4, 5, 8 )

. rozpoznawanie i zapisywanie interwałów za pomocą symbolu lub po usłyszeniu melodycznie lub harmonicznie na instrumencie lub z przykładu muzycznego
. zapisywanie interwałów na pięciolinii w kluczu wiolinowym i basowym( od drugiego półrocza ), również z wykorzystaniem znaków chromatycznych, w górę i w dół od podanego dźwięku
. śpiewanie interwałów w górę i w dół od podanego dźwięku na sylabie na, literowo oraz solmizacją


2. Trójdźwięki ( +, O )

. rozpoznawanie i zapisywanie trójdźwięków dur i moll melodycznych i harmonicznych w postaci zasadniczej za pomocą symbolu po wcześniejszym usłyszeniu melodycznie lub harmonicznie na instrumencie lub z przykładu muzycznego
. budowanie i zapisywanie trójdźwięków w postaci zasadniczej na pięciolinii w kluczu wiolinowym i basowym (od drugiego półrocza ), również z wykorzystaniem znaków chromatycznych, w górę i w dół od podanego dźwięku
. śpiewanie trójdźwięków w postaci zasadniczej w górę i w dół od podanego dźwięku na sylabie na, literowo i solmizacją


3. Gamy ( C, G, F, a )

. zapisywanie gam majorowych C- dur, G- dur i F- dur w odmianie naturalnej oraz gamy minorowej a- moll w odmianie naturalnej i harmonicznej wraz z triadą harmoniczną w kluczu wiolinowym i basowym( od drugiego półrocza)z uwzględnieniem charakterystycznych cech budowy ( stopnie, półtony, tetrachordy)
. rozpoznawanie i określanie gam wykonywanych na instrumencie i z przykładu muzycznego
. śpiewanie poznanych gam wraz z triadą harmoniczną w górę i w dół na sylabie na, literowo i solmizacją

4. Struktury metrorytmiczne ( 2/4, 3/ 4 , 4/4 )

. rozpoznawanie metrum po wysłuchaniu przykładu muzycznego
. znajomość wartości rytmicznych nut i pauz od całej nuty do grup szesnastkowych, trioli ósemkowej, synkopy, przedtaktu, przedłużenia wartości
. zapisywanie prostych schematów rytmicznych z uwzględnieniem prawidłowego grupowania wartości i grup rytmicznych i wykorzystaniem poznanych wartości i grup
. stukanie lub klaskanie prostych schematów rytmicznych
. zapisywanie z pamięci prostych schematów rytmicznych po wysłuchaniu przykładu muzycznego


5. Czytanie nut głosem

. wykonanie głosem nierytmizowanych następstw dźwięków różnej wysokości, prostych ćwiczeń melodyczno- rytmicznych w poznanych tonacjach z wykorzystaniem nazw literowych, solmizacyjnych lub na sylabie na
. próby czytania a ' vista prostych struktur melodyczno- rytmicznych w poznanych tonacjach
. śpiewanie jednogłosowych piosenek i pieśni z akompaniamentem i bez

6. Pisanie dyktand

. zapisywanie, korygowanie i uzupełnianie prostych dyktand rytmicznych
. interwałowych
. akordowych
. pamięciowych
. melodycznych
. melodyczno- rytmicznych


7. Zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu teorii
muzyki

. poznanie zasad budowy, określanie, nazywanie i świadome słyszenie zmian dynamicznych, artykulacyjnych w utworze muzycznym
. budzenie wrażliwości na barwę dźwięku
. kształtowanie umiejętności świadomego postrzegania zjawisk muzycznych w utworze

8. Rozwijanie i poszerzanie umiejętności,
wiadomości i zainteresowań

. korzystanie z serwisów internetowych dur- moll. pl oraz YouTube

V OPIS OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Uczeń po ukończeniu przedmiotu Podstawy kształcenia słuchu zdobywa następujące umiejętności i wiadomości:

1.Rozpoznaje, zapisuje za pomocą symbolu oraz nutami w kluczu wiolinowym i basowym; buduje, śpiewa na sylabie na, literowo i solmizacyjnie poznane interwały( 1, 2>, 2, 3>, 3, 4, 5, 8 ) w górę i w dół od podanego dźwięku
2.Rozpoznaje, zapisuje za pomocą symbolu oraz nutami w kluczu wiolinowym i basowym; buduje, śpiewa na sylabie na, literowo i solmizacyjnie poznane trójdźwięki ( +, O ) w górę i w dół od podanego dźwięku
3.Rozpoznaje, zapisuje w kluczu wiolinowym i basowym z uwzględnieniem charakterystycznych cech budowy i znaków przykluczowych, buduje i śpiewa w górę i w dół gamy ( C- dur, G- dur, F- dur, a- moll ) wraz z triadą harmoniczną
4.Rozumie pojęcie metrum, rozpoznaje i grupuje wartości rytmiczne w metrum 2/4, ¾ i 4/4, realizuje oraz zapisuje łatwe struktury rytmiczne
5.Wykonuje głosem łatwe ćwiczenia melodyczno- rytmiczne oraz piosenki i pieśni w poznanych tonacjach, również a' vista
6.Zapisuje proste dyktanda melodyczno- rytmiczne z zastosowaniem poznanych wartości i grup rytmicznych, interwałów, akordów oraz tonacji, również pamięciowe
7.Zna podstawowe określenia dotyczące elementów dzieła muzycznego
8.Posługuje się chętnie wskazanymi przez nauczyciela serwisami internetowymi dur- moll. pl oraz YouTube
9.Uczy się pokonywać trudności i panować nad tremą

VI KRYTERIA OCENIANIA

Podstawowymi kryteriami oceniania są:

1.Stopień rozwoju muzycznego i ogólnego
2.Rozwój uzdolnień muzycznych ( słuchu muzycznego, poczucia rytmu itd. )
3.Rozwój procesów poznawczych ( pamięci, inteligencji )
4. Rozwój cech osobowości ( pracowitości, wrażliwości, zaangażowania, odporności psychicznej )
5. Spełnienie wymagań programowych dla przedmiotu
6. Postępy w zdobywaniu wiedzy i umiejętności na przedmiocie ( przygotowanie do zajęć, przygotowanie do prac kontrolnych, samodzielna realizacja zadań na lekcji )
7. Aktywność, solidność, systematyczność i zaangażowanie ucznia w proces dydaktyczny

Na podstawie stopnia realizacji wymagań edukacyjnych ustala się oceny klasyfikacyjne w stopniach według skali punktowej zgodnej z wewnątrzszkolnym systemem oceniania:

1.Ocenę celującą ( 25 punktów ) - otrzymuje uczeń, który w stopniu wyczerpującym posiadł wszystkie treści i założenia programowe, charakteryzuje się zapałem i zaangażowaniem, angażuje się w artystyczne życie swojego środowiska oraz ewentualnie wziął udział w konkursach szkolnych lub pozaszkolnych
2.Ocenę bardzo dobrą ( 21 – 24 punkty ) - otrzymuje uczeń, który opanował wszystkie założenia programowe i rokuje bardzo dobrze na kolejne lata edukacji muzycznej
3.Ocenę dobrą ( 16 – 20 punktów ) - otrzymuje uczeń, który nie spełnił
w całości wymagań edukacyjnych, jednak nie można przewidzieć problemów w dalszej edukacji muzycznej
4.Ocenę dostateczną ( 13 – 15 punktów ) - otrzymuje uczeń, który spełnił jedynie podstawowe wymagania edukacyjne a jego dalszy rozwój może być utrudniony
5.Ocenę dopuszczającą ( 11 – 12 punktów ) - otrzymuje uczeń, który posiadł wiedzę i umiejętności w stopniu minimalnym, co uniemożliwia jego dalsze kształcenie
6.Ocenę niedostateczną ( do 10 punktów) – otrzymuje uczeń, który nie spełnił wymagań edukacyjnych, co uniemożliwia kontynuowanie nauki

VII WARUNKI UMOŻLIWIAJĄCE REALIZACJĘ PROGRAMU

Zajęcia prowadzone są w grupach do 12 uczniów ( za zgodą organu sprawującego nadzór pedagogiczny zajęcia mogą być prowadzone w grupach do 16 uczniów ) w sali, gdzie powinny znajdować się:

. ławki lub stoliki umożliwiające wygodny zapisywanie
. instrument klawiszowy ( pianino, fortepian, ewentualnie klawiszowy instrument elektroniczny )
. tablica z pięciolinią
. sprzęt umożliwiający odtwarzanie nagrań
. płytoteka
. tablice ścienne z informacjami z zakresu zasad muzyki
. biblioteka pozycji książkowych
. komputer

VIII MATERIAŁY DYDAKTYCZNE

VIII 1. Pozycje wydawnicze i pomoce dydaktyczne

. M. Wacholc, Solfeż elementarny. Podręcznik dla klasy 1 szkoły muzycznej I st. Wydawnictwo Muzyczne Triangel, Warszawa 2000
. M. Wacholc, Solfeż elementarny. Podręcznik dla klasy 2 szkoły muzycznej I st. Wydawnictwo Muzyczne Triangel, Warszawa 2001
. M. Ćwiklińska, M. Rogozińska, Dyktanda elementarne dla klasy 1 szkoły muzycznej I st. Wydawnictwo Triangel, Warszawa 2005
. M. Ćwiklińska, M. Rogozińska, Dyktanda elementarne dla klasy 2 szkoły muzycznej I st. Wydawnictwo Muzyczne Triangel, Warszawa 2005
. J. K. Lasocki, Mały solfeż PWM Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2008
. płyty CD z nagraniami muzyki klasycznej, filmy biograficzne, nagrania archiwalne z konkursów muzycznych i koncertów, przykładowe nuty, partytury

VIII 2. Serwisy internetowe

. Serwis internetowy dur- moll. pl dostępny dla tych wszystkich uczniów, którzy pragną sprawdzić i doskonalić umiejętności słuchowe i elementy wiedzy teoretycznej, stanowiące niezbędne minimum dla każdego ucznia szkoły muzycznej pierwszego stopnia. Są to nowoczesne, łatwe w użyciu i ogólnodostępne pomoce dydaktyczne jako uzupełnienie tradycyjnych form i metod kształcenia
. Serwis internetowy YouTube umożliwiający wysłuchanie, obejrzenie i porównanie wykonań wielu różnorodnych dzieł literatury muzycznej wszystkich epok, również w wybitnych wykonaniach