Sposoby motywowania uczniów mających trudności w nauce do aktywności na zajęciach lekcyjnych i pozalekcyjnych

NARZĘDZIA MOTYWACJI
Słowne zachęty i apele, życzliwy język, komunikaty niewerbalne, oddziaływanie psychologiczne, to ważne instrumenty wyzwalania aktywności i zaangażowania uczniów. Jednak dla wywołania pożądanych i zaplanowanych przez nauczyciela zachowań uczniów istotne jest zastosowanie konkretnych procedur tj.:
Komentarz do ocen
Nauczyciel opisujący wyniki pracy ucznia powinien pamiętać o stymulującej roli komentarza. Można ją realizować poprzez bardzo życzliwe poszukiwanie i wskazywanie mocnych stron ocenianego oraz równie życzliwe, jasne, konkretne formułowanie wskazówek dotyczących dalszej pracy.
Możliwość poprawy uzyskiwanych wyników
System oceniania powinien umożliwiać uczniom usuwanie lub niwelowanie błędów i niepowodzeń. W zależności od przedmiotu i formy oceniania wyniki można poprawić w sposób bezpośredni, gdy uczniowi zapewnia się prawo do odbycia ponownej próby uzyskania wyższego wyniku.
Eksponowanie sukcesów
Niezmiernie pomocne w motywowaniu uczniów do podejmowania wysiłku jest pozytywne wzmacnianie, osiągane m. in. poprzez:
- wydobywanie pozytywnych efektów działań niezależnie od ich zakresu i wagi (istotne jest wszystko, co może być pochwalone i uznane za sukces),
- dostrzeganie i docenianie chęci podjęcia działania nawet wtedy, gdy jego efekt jest niezadowalający (zrażenie i zniechęcenie ucznia może prowadzić do bierności i niewiary w siebie),
- wyróżnianie uczniów za osiągnięcia na różnych poziomach i w ramach różnych form aktywności,
- publiczne prezentowanie sukcesów jak największej liczby uczniów,
- stwarzanie możliwości działania,
- pochwały kierowane do rodziców w różnych momentach roku szkolnego i za różne sukcesy uczniów.
Stosowanie różnorodnych metod pracy
Każdy uczeń jest indywidualnym, jednostkowym podmiotem oddziaływań nauczyciela. Wykorzystywane formy i metody pracy powinny być dostosowane do jego preferencji intelektualnych, uaktywniać obie półkule mózgowe, wzmacniać naturalną aktywność, wykorzystywać metody przyspieszonego uczenia się.
Przydzielanie zadań wszystkim chętnym
Nauczyciel, przydzielając zadanie, szczególnie dodatkowe, ma skłonność do szufladkowania uczniów, co często prowadzi do pomijania lub wręcz lekceważenia niektórych z nich. Niepewność efektu, potrzeba wzmożonego nadzoru powodują, że zadania otrzymują najlepsi. Gdyby szansę dano słabszemu uczniowi, obdarzono go kredytem zaufania i wiarą w sukces, mogłoby się okazać, że i on potrafi. Wysiłek na pewno się opłaci.

WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
Trudno wyobrazić sobie właściwe współdziałanie nauczycieli i uczniów bez wsparcia rodziców, dla których rozwój i sukcesy ich dzieci są bardzo ważne. Mogą oni i coraz częściej chcą wspomagać szkołę w wypełnianiu zadań edukacyjnych.
Aby rodzice przyjęli na siebie współodpowiedzialność za efekty kształcenia należy:
- skutecznie zadbać o znajomość obowiązujących systemów oceniania,
- indywidualnie informować o postępach i trudnościach w nauce wraz z uwagami, komentarzami, wskazówkami, w takim czasie, gdy możliwe jest podjęte działań korygujących,
- przekazywać jak największą ilość różnorakich wytworów ucznia, powstających w trakcie zajęć dydaktycznych i wychowawczych,
- prowadzić indywidualne rozmowy z rodzicami uczniów mających trudności w nauce.
Rozmowy te wymagają od nauczyciela:
- niezmiernie rzetelnego zgromadzenia informacji i materiałów,
- starannego zaplanowania spotkania,
- przyjęcia pozycji osoby słuchającej i gotowej do przyjęcia uwag, także krytycznych, traktowania rodzica jako partnera,
- uzgodnienia wspólnego działania,
- przygotowania „programu naprawczego”.

Możemy również określić jaki powinien być nauczyciel wyzwalający wewnętrzną motywację u uczniów. Powinien to być człowiek:
- znający potrzeby wszystkich swoich uczniów
- konsekwentnie przestrzegający przedstawione reguły, zadania,
- widzący możliwość osiągania sukcesu wszystkich swoich uczniów,
- zainteresowany rozwojem każdego ucznia,
- okazujący szacunek dla osiągnięć swoich uczniów,
- szanujący starania i wysiłek w pracę swoich uczniów,
- dodający odwagę uczniom
- "ciepły",
- zrelaksowany,
- wesoły,
- z poczuciem humoru,
- odczuwający zadowolenie z pracy,
- potrafiący przebaczać,
- nie oczekujący doskonałości- tolerujący wady u swoich uczniów,
- nie poniżający uczniów,
- pamiętający o budowaniu poczucia bezpieczeństwa uczniów,
- nie powinien poddawać się w swoich dążeniach,

Każdy nauczyciel powinien pamiętać o znaczeniu zdrowia psychicznego i normalnego funkcjonowania. Działanie w warunkach silnego stresu powoduje zawodowe "spalanie się ", a kontakt z trudnymi uczniami sprawia nam przykrość. Niełatwo wtedy utrzymać pozytywne relacje to znaczy takie jakie konieczne są do wydobycia zdrowych aspektów osobowości wychowanków.

Formy pracy z uczniem słabym na zajęciach pozalekcyjnych:

Wielu nauczycieli stara się regularnie prowadzić społecznie zajęcia dodatkowe. Starają się na tych zajęciach choć częściowo wyrównywać braki i trudności uczniów zaniedbanych i słabych.
Brak podstaw w większości przedmiotów jest tragiczny w skutkach, gdyż nieumiejętność podstawowych pojęć, działań, zjawisk uniemożliwia opanowanie innych, dalszych partii materiału. Dlatego też konieczne jest prowadzenie takich zajęć ze wszystkich przedmiotów.

Na zajęciach dodatkowych utrwala się podstawy, nie wymaga się od uczniów słabych całych partii materiału. Można korzystać z kart, na których część materiału mają opracowaną w formie tabel, wykresów a potem drugą analogiczną do rozwiązania w domu (metoda podpowiedzi). Taka forma pracy pomaga uczniowi słabemu opanować podstawowe partie materiału. Wielu nauczycieli w swojej pracy z uczniem słabym wykorzystuje też komputer. Tego typu lekcje (zajęcia) są zawsze ciekawsze dla uczniów niż tradycyjne metody spotykane na normalnych zajęciach. Po takich zajęciach więcej "pozostaje uczniom w głowach", niż po tradycyjnych lekcjach.
Warto podkreślić, że umiejętne prowadzenie zajęć dodatkowych z uczniem słabym wymaga od nauczyciela doświadczenia, wiedzy ale przede wszystkich dużo chęci i zaangażowania.


Literatura:
"Motywowanie ucznia do nauki" - K. Sowa,
"Motywacja do nauki" - M. V. Covington i K. M. Teel
"Polubić szkołę", "Uczeń trudny jak skłonić go do nauki" - D. Pankowska
"Struktura i dynamika procesu wychowawczego" - A. Gurycka
"Czy naprawdę trudne dziecko?" Janina Dobrowolska
"Zanim będzie za późno" Stanton E., Samenow:
"Kształtowanie osobowości i pobudzanie wiary w siebie" referat, Wioletta
Grudzińska