Przeżycia uczą - drama na lekcji. Własny program edukacyjny

Jastrowie 2015

SPIS TREŚCI

1. Wstęp........................................3
2. Treści kształcenia........................................3
3. Założenia programu........................................4
4. Ogólne cele edukacyjne........................................4
5. Sposób realizacji programu........................................5
6. Cele szczegółowe........................................ 5
7. Tematyka zajęć........................................7
8. Osiągnięcia uczniów ........................................9
9. Wybrane techniki dramy ........................................9
10. Ćwiczenia i zabawy dramowe ........................................11
11. Ewaluacja programu........................................12
12. Załącznik 1........................................13
13.Bibliografia........................................31

WSTĘP

Program własny jest modyfikacją, uatrakcyjnieniem i wzbogaceniem programu nauczania. Obejmuje on różne obszary edukacji, a zmiany odnoszą się do stosowanych form, metod i zadań. Niniejszy program jest przeznaczony do realizacji nauczania funkcjonowania osobistego i społecznego w Szkole Przysposabiającej do pracy. Dotyczy zatem IV etapu edukacji. Przygotowany jest z myślą o specjalnych potrzebach uczniów z niepełnosprawnością umysłową w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi. Napisany został w oparciu o Podstawę Programową z dnia 23-go grudnia 2008r./Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009r. Nr 4, poz. 17.
Głównym celem pracy edukacyjno–wychowawczej z określoną powyżej grupą uczniów jest rozwijanie i wspieranie ich w osiąganiu maksymalnej niezależności w zakresie zaspokajania własnych potrzeb, zaradności w życiu codziennym oraz przygotowanie do pracy we własnym gospodarstwie domowym oraz w warunkach pracy chronionej.
Jako, że uczniowie z niepełnosprawnością umysłową najlepiej uczą się przez działanie i wielozmysłowe poznawanie, nauka z wykorzystaniem dramy przedstawia szeroki wachlarz możliwości do wykorzystania w pracy z tymi uczniami. Termin "drama" pochodzi od greckiego "drao" - działam, usiłuję. Trzeba podkreślić, iż w kontekście pracy pedagogicznej, drama nie oznacza gatunku scenicznego ani literackiego, lecz kreatywną metodę pedagogiczną, która polega na nauczaniu poprzez działanie w roli. Podstawą dramy jest fikcyjna, wyobrażeniowa sytuacja, która powstaje, gdy kilka osób we wspólnej przestrzeni przedstawia coś, co nie jest w danym czasie obecne, używając jako środka wyrazu swoich ciał i głosów. Drama wykorzystuje spontaniczną, właściwą naturze człowieka ekspresję aktorską oraz skłonność do naśladownictwa i zabawy. Może być zarówno metodą samodzielną, wychowawczą, służącą rozwijaniu osobowości dzieci i młodzieży, jak i pomocniczą, dydaktyczną. Drama uczy samodzielności myślenia i działania, aktywności i otwartości, rozwija emocje, wyobraźnię i fantazję, także elokwencję i plastykę ciała, wyrabia umiejętność współżycia i pracy w grupie. Dla dorastającego człowieka drama może być źródłem samowiedzy, rozumienia siebie i innych na poziomie emocji i uczuć.
TREŚCI KSZTAŁCENIA
Edukacja uczniów z niepełnosprawnością umysłową w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi w ramach funkcjonowania osobistego i społecznego ma charakter integralny i całościowy. Jej istotą jest dostosowanie do potrzeb edukacyjnych, ograniczeń i możliwości psychofizycznych uczniów. Jako taka obejmuje ona kształcenie ogólne umożliwiające utrwalenie i poszerzenie zakresu posiadanej wiedzy i nabywanie nowych umiejętności. Biorąc pod uwagę powyższe założenia, praca metodą dramy będzie w znacznej mierze angażowała nauczyciela jako głównego wykonawcę technik dramowych, które nie w każdym przypadku będą mogły być w pełni przyjęte i realizowane przez całą grupę. Wynika to z faktu wspomnianych różnych ograniczeń i deficytów osób niepełnosprawnych oraz z indywidualnych różnic wewnątrz grupy. Tym niemniej , nawet jeśli wyzwanie to nie zostanie podjęte przez członka grupy, atutem dramy jest fakt, że osoba ta, nie podejmując działania, korzysta z metody dramy, obserwując działania nauczyciela i innych uczniów.

ZAŁOŻENIA PROGRAMU

- uczenie i zapamiętywanie poprzez działanie
- rozwój sprawczości, wyobraźni i kreatywności
- kształtowanie umiejętności współdziałania w grupie
- wzbogacenie przeżyć i doświadczeń poprzez słowo i ruch
- kształtowanie świadomości własnej osoby i swojego ciała

OGÓLNE CELE EDUKACYJNE
Realizując niniejszy program należy pamiętać, iż każdy uczeń ma odmienne potrzeby edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne. Dlatego konieczne jest ustalenie hierarchii celów dla konkretnej osoby, która uczestniczy w zajęciach. Ponadto cele edukacyjne i treści nauczania można realizować wybiórczo, dobierając je indywidualnie do danego przypadku.

1. Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia.
2. Utrwalanie posiadanych przez uczniów wiadomości oraz umiejętności.
3. Kształtowanie zainteresowań, rozbudzanie postawy kreatywności.
4. Rozwijanie umiejętności dostrzegania związków funkcjonalnych, czasowych, przestrzennych oraz ich praktycznego wykorzystania.
5. Przygotowanie do uczestnictwa w życiu społecznym.
6. Osiągnięcie maksymalnej zaradności i niezależności na miarę indywidualnych możliwości ucznia.
7. Rozwijanie postawy ciekawości, otwartości, a także poszanowania innych osób.
8. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za samodzielnie dokonywane wybory oraz własne decyzje.
9. Poszerzenie wiedzy przydatnej w życiu codziennym z zakresu dziedzin takich jak: język polski, matematyka, przyroda, geografia.
10. Doskonalenie umiejętnego korzystania z różnych źródeł informacji.

SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU

Program realizowany będzie na zajęciach funkcjonowania osobistego i społecznego w oddziale C Szkoły Przysposabiającej do pracy, w wymiarze 8 godzin lekcyjnych tygodniowo. Do realizacji programu wykorzystywana będzie baza i wyposażenie klasy oraz pomoce na bieżąco gromadzone i przygotowywane przez nauczyciela zależnie od tematyki zajęć i zaplanowanych do realizacji tematyki lekcji technik dramowych:
- przedmioty będące wyposażeniem klasy
- realia przygotowywane przez nauczyciela (druki dokumentów do wypełnienia, sprzęty związane z daną profesją czy działaniem, ubiory, narzędzia do prac kuchennych czy rzemieślniczych, etc.)
- pomoc dydaktyczna „banknoty i monety”
- etykiety, plansze, podręczniki, karty pracy, odtwarzacz CD z płytami
W czasie pracy metodą dramy bardzo ważna jest ogólna atmosfera przyjaźni, zjednoczenia z grupą, odprężenia i pełnej akceptacji działań podejmowanych przez uczniów.

CELE SZCZEGÓŁOWE

1. Komunikowanie się z otoczeniem:
• rozwijanie i utrwalanie umiejętności pisania oraz czytania,
• formułowanie krótkich, poprawnych wypowiedzi słownych,
• umiejętnie prowadzenie dialogu,
• przekazywanie informacji w formach gramatycznych służących
do wyrażania teraźniejszości, przeszłości i przyszłości,
• tworzenie pism użytkowych i prawidłowe wypełnianie druków urzędowych,
• poszerzanie słownika biernego oraz czynnego ucznia.

2. Przetwarzanie i wykorzystywanie zdobytych informacji:
• przekazywanie, odbiór i wykorzystanie informacji zdobytych bezpośrednio lub pośrednio (za pomocą różnych środków technicznych: telefon, telewizor, radio, komputer),
• zauważanie stosunków przestrzennych, czasowych, ilościowych
oraz wielkościowych,
• doskonalenie umiejętności porównywania, segregowania, klasyfikowania na konkretach,
• usprawnianie posługiwania się pieniędzmi,
• wykonywanie prostych działań matematycznych, przydatnych w życiu codziennym.

3. Samoobsługa:
• kształtowanie i utrwalanie nawyków związanych z higieną osobistą,
• zachęcanie do dbania o własny wygląd zewnętrzny,
• umiejętne dbanie o swoje zdrowie – korzystanie z pomocy medycznej, unikanie zagrożeń.

4. Rozwój emocjonalno – społeczny.
• świadomość własnej tożsamości oraz akceptacja siebie,
• znajomość i rozumienie swoich praw obywatelskich,
• rozróżnianie koleżeństwa, przyjaźni, miłości oraz wolności osobistej,
• samodzielne podejmowanie decyzji, dokonywanie wyborów, przewidywanie konsekwencji własnych działań,
• określenie hierarchii potrzeb, a także celów, umiejętne rozplanowanie dnia,
• poczucie obowiązkowości,
• nawiązywanie pozytywnych relacji z ludźmi,
• posługiwanie się dokumentami,
• urządzanie miejsca zamieszkania oraz planowanie wydatków,
• korzystanie z usług pocztowych i bankowych,
• robienie zakupów,
• przygotowanie do pełnienia różnych ról społecznych (rodzina, praca, rozrywka),
• kształtowanie zdolności do empatii.

5. Procesy orientacyjno – poznawcze:
• usprawnianie spostrzegania – zwiększanie tempa i precyzyjności spostrzeżeń różnymi zmysłami,
• poprawianie zdolności koncentracji uwagi – wydłużanie czasu koncentracji uwagi na materiale konkretnym,
• doskonalenie pamięci – poszerzanie zakresu i polepszanie trwałości,
• ćwiczenie myślenia konkretno – obrazowego oraz rozumowania przyczynowo –skutkowego ( praca nad tempem, samodzielnością i elastycznością).

6. Sprawności manualne i grafomotoryczne:
• pisanie samodzielne, według wzoru, po śladzie (litery, krótkie wyrazy, proste zdania),
• obrysowywanie konturów i zamalowywanie powierzchni,

7. Otoczenie ucznia:
• poznawanie własnego regionu, jego kultury oraz tradycji,
• zaznajomienie z organizacjami i instytucjami działającymi na terenie miasta i regionu
• podstawowe zasady funkcjonowania państwa polskiego,
• rozeznanie w rodzajach profesji popularnych w regionie zamieszkania ucznia,
• kształtowanie postaw proekologicznych w kontaktach z przyrodą.

TEMATYKA ZAJĘĆ
Poniższa tematyka będzie realizowana w czasie trzyletniego IV etapu edukacyjnego, a tematyka opracowana na rok szkolny 2015/2016 będzie realizowana zgodnie z załączonym do niniejszego programu tygodniowym planem pracy.

Zmiany zachodzące w przyrodzie
1. Obserwacja zmian zachodzących w przyrodzie, kalendarz pogody.
2. Najbliższy krajobraz w różnych porach roku.
3. Ochrona przyrody.
4. Porządkowanie terenu, prace sezonowe zgodne z porą roku.
5. Życie człowieka w związku ze zmieniającymi się porami roku.
6. Dokładne poznanie różnych środowisk przyrodniczych i zmian zachodzących tam w różnych porach roku.
7. Odpowiednie zachowanie się podczas takich zjawisk atmosferycznych jak: burza, upał, śnieżyca, gołoledź.
8. Rozpoznawanie roślin po owocach i liściach.
9. Zasady hodowania roślin w doniczkach i na uprawach.
10. Dostosowywanie ubioru do pór roku i panujących warunków atmosferycznych.

Szkoła i bezpieczeństwo
1. Prawa i obowiązki ucznia w szkole i w grupach wychowawczych.
2. Statut szkoły, regulaminy, instrukcje.
3. Wdrażanie do pełnienia dyżurów przy określonych czynnościach.
4. Działalność uczniów w kołach zainteresowań.
5. Korzystanie z pomocy dydaktycznych, urządzeń szkolnych.
6. Bezpieczeństwo podczas zajęć w różnych pracowniach.
7. Znajomość adresu szkoły.
8. Znajomość zegara, ustawianie godzin.
9. Posługiwanie się komputerem.
10. Bezpieczne poruszanie się po drogach.
11. Elementy przepisów ruchu drogowego.
12. Żyć bezpiecznie

Dom rodzinny, mój region, kraj, ja w świecie
1. Znajomość własnej rodziny, dane osobowe (imiona i nazwiska, pełnione role społeczne), zajęcia domowe.
2. Znajomość adresu domowego, telefonu.
3. Pisanie i wysyłanie kartek i listów do domu.
4. Mieszkanie i funkcje pomieszczeń.
5. Techniczne wyposażenie mieszkania.
6. Umiejętność utrzymania porządku, posługiwanie się środkami czystości.
7. Zbieranie i wykorzystanie odpadów użytkowych.
8. Oszczędzanie w gospodarstwie domowym.
9. Zwyczaje kultywowane w rodzinie.
10. Uroczystości rodzinne.
11. Formy wspólnego spędzania wolnego czasu.
12. Rodzina bliższa i dalsza.
13. Znajomość i przestrzeganie norm współżycia w rodzinie.
14. Ochrona przed chorobami.
15. Główne zajęcia ludzi w miejscu zamieszkania, charakterystyczne zawody, przemysł, rolnictwo.
16. Ważniejsze urzędy i instytucje: urząd gminy lub urząd miasta, poczta, ośrodek zdrowia, apteka, policja, szpital, dworzec autobusowy, punkty usługowe, sklepy, kioski.
17. Charakterystyczne formy terenu, zabytki, miejsca Pamięci Narodowej.
18. Polska i świat, praca z mapą, najbliższe miejscowości.
19. Elementy problematyki dotyczącej Unii Europejskiej.
20. Istotne elementy z historii Polski.
21. Słynni ludzie w Polsce i na świecie

Aktualne wydarzenia
1. Tematyka okolicznościowa: kalendarz imprez i uroczystości szkolnych.
2. Aktualne wydarzenia z życia w środowisku ucznia.
3. Tradycje dotyczące świąt.
4. Zwyczaje i tradycje kultywowane w szkole.

OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Uczeń:
- na miarę swoich możliwości będzie zaradny, będzie potrafił współżyć w grupie rówieśniczej, rodzinie i społeczeństwie,
- będzie umiał poprawnie zachować się w miejscach publicznych,
- będzie potrafił porozumiewać się z otoczeniem,
- będzie przestrzegać zasad bezpieczeństwa w różnych sytuacjach życiowych,
- będzie korzystał z różnorodnych form kulturalnego spędzania wolnego czasu oraz na miarę swoich możliwości organizował czas wolny,
- będzie prezentował pozytywną postawę do pracy,
- będzie interesował się problemami z zakresu środowiska przyrodniczo – społecznego,
- będzie rozpoznawał zmiany zachodzące w przyrodzie w różnych porach roku,
- będzie umiał hodować rośliny w doniczkach i będzie znał polskie uprawy,
- będzie dostosowywał ubiór do pór roku i panujących warunków.

WYBRANE TECHNIKI DRAMY

Ze względu na różnorodność członków grupy i duże rozbieżności rozwojowe, nauczyciel będzie stosował różne techniki dramy, poczynając od prostych ćwiczeń i doświadczeń, poprzez ćwiczenia intonacyjne, ruchowe i mimiczne, ćwiczenia dramowe (sytuacja improwizowana, scenka), stop klatki, gry, rzeźby, obrazy aż do strategii związanych z wchodzeniem w role.

Użycie techniki będzie dostosowane do umiejętności i możliwości psychofizycznych ucznia i zależne od jego gotowości do podjęcia zadania w danej sytuacji i określonym czasie.

Rozmowa jest najprostszą formą bycia w roli. Uczy ona mówienia o doznaniach, słownego uzewnętrzniania uczuć i buduje zaufanie. Jest to dobry sposób na dotarcie do osoby zamkniętej w swoim własnym świecie, odsuniętej od reszty społeczności, o niskim poczuciu własnej wartości. Jest to też dobra metoda dla ucznia nie potrafiącego się bawić, łatwego do urażenia i nieśmiałego. Pozwala ona nawiązać kontakty w grupie, wzbudza zaufanie, radość z własnej aktywności, odpoczynek i poczucie wspólnoty.
Wywiad polega na rozmowie z jedną lub dwiema osobami. Kształci umiejętność zadawania pytań, a fikcyjna sytuacja rozwija fantazję i myślenie.
Ćwiczenia pantomimiczne polegają na przedstawieniu ciałem, mimiką i gestem określonego problemu lub tematu. Sprzyjają rozwijaniu plastyki ciała, koncentracji i fantazji. Są to dobre ćwiczenia dla nadmiernie aktywnych, hałaśliwych osób, które łatwo tracą panowanie nad sobą lub wciąż rywalizują.
Improwizacje czyli wchodzenie w rolę podczas odgrywania krótkich scenek, bez nastawienia na efekty artystyczne, a raczej na nawiązywanie kontaktu i radość ze swojej aktywności.
Rzeźba polega na przyjęciu określonej pozy i zastygnięciu w bezruchu, pokazania dramatycznego momentu sytuacji, przejścia dalej i znowu zastygnięcia w następnej pozie. Ćwiczenie przyczynia się do obniżenia pobudliwości ruchowej, doskonali współdziałanie, zwiększa umiejętność kierowania własną aktywnością i koncentrację uwagi.
Ćwiczenia głosowe polegają na naśladowaniu głosów naszego otoczenia (zwierząt, pojazdów, odgłosów wydawanych przez przedmioty, urządzenia, naśladowanie czyjegoś głosu). Doskonalą one rytm oddechowy, intonację i wyrazistą mowę. Są to ćwiczenia rozwijające wrażliwość słuchową i ruchową.
Gry dramowe rozwijające wrażliwość słuchową i ruchową, jednocześnie zmniejszają stan nadmiernej mobilizacji organizmu, a także powodują radość z własnej aktywności i z zabawy oraz poprawiają samoocenę i otwartość.

Drama ze względu na swoje walory, odwoływanie się do indywidualności ucznia i nieograniczone wprost możliwości, może pełnić kluczową rolę w kształceniu uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Trzeba jednak zaznaczyć, że dobrze przygotowany nauczyciel, elastyczny i spontaniczny w działaniu jest niezbędnym elementem skutecznej pracy tą metodą.


ĆWICZENIA I ZABAWY DRAMOWE
1. „lustra” – ćwiczenie polega na pracy w parze: uczeń -uczeń lub nauczyciel-uczeń. Jedna osoba jest sobą lub jakąś postacią, a druga jej lustrzanym odbiciem. Zadanie polega na naśladowaniu „jak w lustrze” ruchów lub słów drugiej osoby. może być wykorzystane do zapamiętania jakichś treści, aktywizacji, uczenia odczytywania intencji drugiej osoby, umiejętności wydawania instrukcji czy też podnoszenia świadomości własnego ciała. Może być używane w wersji głosowej lub pantomimicznej w zależności od potrzeb.
Przykładowa tematyka: prace domowe , formy spędzania wolnego czasu, tradycje dotyczące świąt, etc.

2. robot – zabawa w parach. Jedna osoba jest konstruktorem, druga jego robotem. Robot musi być absolutnie posłuszny wszystkim poleceniom wydawanym przez konstruktora. Uczy komunikacji, wydawania poleceń, orientacji przestrzennej, nabywaniu świadomości własnego ciała. Może być stosowana jako przerywnik w pracy lub aktywizacja uczniów.

3. co jest w środku?- uczniowie podają sobie tekturowe pudełko lub worek z przedmiotami w środku. Na znak nauczyciela (klaśnięcie, hasło) osoba, która akurat trzyma worek (pudełko) ma za zadanie bez patrzenia na przedmiot lub po obejrzeniu przedmiotu, opisać go. W zależności od możliwości uczniów będzie to opis mniej lub bardziej zaawansowany, wspierany pytaniami nauczyciela lub nie.
Przykładowa tematyka: narzędzia dotyczące różnych profesji, owoce różnych drzew, różne liście, miniatury słynnych zabytków, etc.

4. „Simon mówi...” - zabawa polega na powtarzaniu czynności lub słów wypowiadanych przez prowadzącego, ale tylko pod warunkiem, iż będzie ona poprzedzona zwrotem „Simon mówi...” Technika może być wykorzystana do zapamiętywania wiadomości, logicznego myślenia i ćwiczenia koncentracji oraz usprawniania koordynacji słuchowo-ruchowej.
Przykładowa tematyka: zapamiętanie nazw geograficznych, nazw własnych, zjawisk społecznych czy politycznych

5. „rzeźby w parku” – zabawa w parach. Jeden uczeń jest rzeźbiarzem, a drugi rzeźbioną przez niego rzeźbą, która przyjmuje pozy jakie to układa z niej rzeźbiarz. Uczy wyrażania emocji, przekazywania nastrojów, współpracy w zespole, dystansuje i odpręża.
Przykładowa tematyka: ilustracja dzieła artysty, obrazu, filmu, sztuki, może być wykorzystana w czasie nauki o emocjach, nastrojach.

6. improwizacje – są techniką dającą wiele satysfakcji uczniom i uczącą wielu sytuacji życiowych. Mogą być wykorzystane do symulowania wielu sytuacji życiowych, jak np. zakupy w sklepie, wizyta w urzędzie, wizyta u lekarza, uczenie udzielania pierwszej pomocy, etc.
7. ruch i pantomima – pomagają przekazać informacje, które nieraz nie mogą być przekazane drogą werbalną lub które dla celów edukacyjnych mają zostać przekazane tą właśnie techniką. Są wizualizacją wnętrza ucznia, jego podejścia do tematu.
Przykładowa tematyka: prace w obejściu, literatura i sztuka, profesje, różne rodzaje rozrywki
Wykorzystanie ćwiczeń dramowych w pracy z uczniami niepełnosprawnymi w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprężonymi jest bardzo ważne i przynosi bardzo dobre rezultaty. Funkcjonowania osobistego i społecznego osoby z tymi stopniami niepełnosprawności intelektualnej muszą uczyć się w konkretnych sytuacjach przez osobiste doświadczenie wielu zdarzeń i rzeczy. Treści edukacyjne należy wiązać z praktycznym działaniem. Należy uczyć tych młodych ludzi rzeczy potrzebnych, które przydadzą się im w późniejszym życiu. Ważne jest używanie aktywnych metod nauczania, by jak najczęściej mieli oni okazję rozwiązywać różne problemy, samodzielnie podejmować decyzję. Osoby te doskonale uczą się przez naśladownictwo. Wielokrotnie powtarzana czynność zostanie przez uczniów lepiej i na dłużej zapamiętana.

EWALUACJA PROGRAMU

Ewaluacja ma na celu pokazanie czy, i w jakim stopniu, w wyniku realizacji programu zostaną osiągnięte jego cele. Cele te staną się przedmiotem ewaluacji, która będzie przeprowadzona na bieżąco oraz pod koniec każdego cyklu programowego. Ponadto ewaluacja ma ocenić czy program tak skonstruowany jest możliwy do realizacji oraz jakie czynniki sprzyjają, a jakie utrudniają jego realizację. Wyniki ewaluacji zostaną zanalizowane i wykorzystane do modyfikacji programu.

ZAŁĄCZNIK 1

Plan pracy
Szkoła Przysposabiająca do Pracy

Zespół 3PPC

FUNKCJONOWANIE OSOBISTE I SPOŁECZNE

ROK SZKOLNY 2015/2016
SEMESTR I
SEMESTR II

SEMESTR I

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności
WRZESIEŃ 01-04

Wspomnienia z wakacji
- różnorodność krajobrazów
- letnie spotkania z przyrodą i zwierzętami
- mapa Europy
- kim jestem po wakacjach

- ćwiczenie wypowiedzi ustnej i pisemnej
- ćwiczenie dodawania i odejmowania na konkretach
- zasady dbania o przyrodę w czasie wypoczynku
- kraje europejskie i ich miasta
- utrwalenie umiejętności przekazywania informacji o samym sobie

07-11 Jestem uczniem
- przedmioty nauczania,
- bezpieczeństwo w drodze do szkoły i w czasie samodzielnego uczestniczenia w ruchu drogowym oraz poruszania się po mieście
- jestem bezpieczny w mojej szkole
- bezpieczeństwo pożarowe
- bezpieczeństwo moje i innych, a zasady zachowania się - czego się uczę, kto mnie uczy, plan lekcji, legitymacja szkolna
- poznanie zasad określających pierwszeństwo przejazdu, hierarchii sygnalizacji w ruchu drogowym - doskonalenie znajomości najważniejszych znaków drogowych,
- jazda rowerem
- czytanie tekstów
- figury geometryczne
- ćwiczenie dodawania oraz odejmowania sposobem pisemnym

14-18
Jesienna przyroda na polu i w lesie
- kiedy zaczynają się różne pory roku – cechy charakterystyczne pór roku
- rośliny i zwierzęta na polach
- polskie uprawy
- zapasy na zimę - polskie rośliny uprawne
- pogoda jesienna
- doskonalenie umiejętności czytania i rozumienia słyszanego tekstu
- ćwiczenie opowiadania na podany temat
- odczytywanie i zapis liczb w systemie rzymskim
21-25
Park i las jesienią
- opis drzewa i liści
- warstwy lasu
- obróbka drewna i wytwory z drewna
- różne ukształtowanie terenu, lasy, góry, zbiorniki wodne
- polskie lasy – rodzaje lasów
- jesienne dary lasów i pól oraz wytwory z nich (bukiety, zielniki, przetwory)

- rozróżnianie gatunków drzew
- określanie gatunków drzew i krzewów
- zwierzęta w różnych warstwach lasu
- wykopki i przetwory z leśnych owoców (ziemniaki, buraki, marchew, czarny bez, jeżyny)
- obliczanie dystansu do pokonania
- kalendarz – różne sposoby zapisywania dat
- zapis dat okolicznościowych

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności
PAŻDZIERNIK 28-02 Owoce sadów i ogrodów, owoce egzotyczne i polskie grzyby
- grzybobranie
- budowa drzewa i krzewu owocowego
- nazywanie części owocu
- gatunki i odmiany owoców - zasady zbierania grzybów
- grzyby jadalne i trujące
- ćwiczenie formowania wypowiedzi pisemnej wg podanych informacji
- rozpoznawanie gatunków drzew owocowych
- czytanie tekstu, rozumienie czytanego samodzielnie lub słyszanego tekstu
- obliczenia zegarowe
05-09
Zdrowe odżywianie a warzywa i owoce
- co jest zdrowe
- zasady zdrowego odżywiania
- przetwory z warzyw i owoców
- przepisy na domowe przetwory
- rodzaje witamin i ich wpływ na zdrowie człowieka
- rozróżnianie i umiejętność opisu owoców i warzyw
- ćwiczenia w pisaniu i czytaniu
- wypełnianie tekstu z lukami
- rozwiązywanie zadań tekstowych
- umiejętność przekazania w formie ustnej przepisu na przygotowywaną potrawę
12-16
Dzień Edukacji Narodowej
Spotkanie z książką
- funkcje i zadania różnych pracowników szkoły
- czytanie fragmentów utworów A. Mickiewicza, I. Krasickiego, braci Grimm, K. Makuszyńskiego - układanie życzeń dla nauczyciela i pracownika szkoły
- zaciekawienie książką, szukanie przyjemności w spędzaniu czasu z książką
- czytanie tekstów i odgrywanie scenek z podziałem na role
- opis postaci bohatera
- system dziesiątkowy, ćwiczenia w liczeniu pieniędzy
19-23
Woda – źródło życia czy groźny żywioł
- wody na kuli ziemskiej
- oszczędzanie wody
- braki wody
- kataklizmy związane z wodą
- zagrożenia powodziami
- śnieg, wróg czy przyjaciel

- opisywanie zjawisk i rzeczy, uzupełnienie opisu brakującymi określeniami
- zapisywania wyrazów określających cechy
- znajomość najważniejszych elementów opisu
- poznanie obiegu wody w przyrodzie
- ćwiczenie dodawania i odejmowania
26-30 Dzień Wszystkich Świętych czyli Listopadowa zaduma
- moi przodkowie, moja rodzina
- Zaduszki- pokłon tym, którzy odeszli
- Grób Nieznanego Żołnierza
- znane na świecie cmentarze i miejsca pamięci
- spotkanie z poezją (co to jest poezja?)
- radzenie sobie ze smutkiem i postępowanie w trudnych chwilach
- ćwiczenie czytania i rozumienia czytanego tekstu
- wyrażanie emocji (słowo, mimika, mowa ciała)
- rozróżnianie emocji: gniew, strach, radość, smutek
- ćwiczenie dodawania i odejmowania pisemnego

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności
LISTOPAD 02-06
Regiony Polski – mieszkańcy, zwyczaje, legendy
- Kraków, Śląsk, Podhale
- Poznańskie historie (Poznań, Gniezno i okolice)
- legendy związane z regionem świętokrzyskim
- polskie wybrzeże i legendy o nim (Gdańsk, Szczecin, Rozewie)
- poznanie ciekawych legend o różnych regionach naszego kraju
- ćwiczenia w pisaniu, uzupełnianie tekstu - ćwiczenia zegarowe, pory roku, miesiące, dodawanie tygodni i dni
- opowiadanie własnymi słowami usłyszanej historii
- wyszukiwanie informacji w tekście opowiadania
09-13
Dzieje Polski – 11 listopada
- o tym, co każdy powinien wiedzieć o swej ziemi i jej dziejach
- Warszawa- nasza stolica

-Mazurek Dąbrowskiego i inne ważne pieśni

- położenie Warszawy na mapie Polski– praca z mapą,
-omawianie treści ilustracji i widokówek,
-wysłuchanie i ustalenie kolejności zdarzeń w legendzie pt.: ”Wars i Sawa”,
- ćwiczenie poprawności pisma
- poznanie kilku ciekawych związków wyrazowych i ich znaczeń
- uczenie szanowania symboli narodowych i zachowań godnych Polaka i patrioty
16-20 Symbole narodowe
Mój kraj – Moje miasto
- mapa Polski
- mapa administracyjna Polski
- dawne stolice Polski
- kopalnia soli w Wieliczce
- kilka legend o naszym kraju - orientacja na mapie Polski
- poznanie krain i województw w kraju
- stara i nowa warszawa, ciekawe miejsca stolicy
- opis wydarzenia, użycie określeń i wyrażeń ubarwiających opis

23-27
Obywatel i uczeń
- polski obywatel – moje prawa i obowiązki w Konstytucji
- jestem uczniem – prawa i obowiązki
- wybory – mój głos tez jest ważny

- omówienie praw i obowiązków gwarantowanych obywatelom przez Konstytucję
- rozmowa na temat praw i obowiązków ucznia
- zaznajomienie z procedurą głosowania,
karty głosowania, ważność głosu
- czytanie fragmentów gazet i czasopism
- ćwiczenia w pisaniu
- utrwalanie cyfr rzymskich

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności
GRUDZIEŃ 30-04
Radzę sobie
- na zakupach
- na poczcie i w banku
- zwroty grzecznościowe
-liczymy wydatki świąteczne
(rozliczanie reszty)

- uwrażliwienie na stosowanie zwrotów grzecznościowych, przypomnienie zasad dobrego wychowania
-przygotowanie listy zakupów świątecznych
- planowanie zakupów, przygotowanie kosztorysu.
- wypełnianie przekazu pocztowego , pobieranie pieniędzy w banku
07-11
Co kraj to świąteczny obyczaj
-Świąteczne symbole
- zwyczaje świąteczne w Polsce i za granicą
-życzenia świąteczne
- baśnie H. Ch. Andersena
- święta w moim domu

- próby odczytywania życzeń,
odwzorowywanie życzeń, pisanie życzeń,
adresowanie koperty
- czytanie baśni i słuchanie świątecznych pieśni w różnych językach
- opowiadanie o tradycjach świątecznych w rodzinnym domu
14-18 Zima a magia Świąt Bożego Narodzenia
- zimowe zjawiska pogodowe
- potrawy wigilijne i tradycje Świąt Bożego Narodzenia
-moja ulubiona potrawa świąteczna – opis wykonania
-ozdoby choinkowe – przygotowanie instrukcji wykonania ozdoby choinkowej
- formułowanie zdań z podanych zwrotów, skomponowanie życzeń świątecznych
- ćwiczenie opisu osoby Świętego Mikołaja oraz opisu choinki
- formowanie odpowiedzi na pytania do tekstu
- liczenie i przeliczanie elementów do 100
-śpiewanie polskich kolęd

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności
STYCZEŃ 04-08
Rozpoczął się Nowy Rok
- zimowy czas
-Noworoczne przysłowia i powiedzenia dotyczące miesięcy)
- nazwy zegarów
- ćwiczenia kalendarzowe (miesiące różnych pór roku, odczytywanie dat)
- życzenia noworoczne
- zimowe słownictwo (gołoledź, szadź, szron)
- poznanie zimowisk zjawisk zachodzących w przyrodzie
- przygoda z przysłowiem i krzyżówką
- odczytywanie godzin na zegarze tarczowym
11-15
Bezpieczeństwo w czasie ferii zimowych
- zimowy czas
- zimowe opowiadania
- miejscowości wypoczynkowe w Polsce
- zasady bezpiecznego wypoczynku
- sporty zimowe - bezpieczeństwo w czasie uprawiania sportów zimowych
- dbam o swoje bezpieczeństwo, ale nie zostawiam innych bez pomocy w razie potrzeby
- ćwiczenia w czytaniu i wyszukiwaniu informacji w tekście
- znajomość zasad pomocy i alarmowania w razie niebezpieczeństwa i wypadku

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności
LUTY 01-05 Nie zapominam o moich bliskich
- Dzień Babci, Dzień Dziadka
- moja rodzina – kto jest kim dla kogo
- umiem składać życzenia
- ćwiczenie zapisu cyfr rzymskich i dopasowywanie ich do cyfr arabskich
- wyszukiwanie życzeń, zapis ich na kartkach,
- samodzielne układanie życzeń
08-12
Zimowe krainy
- poznajemy nowe kraje i ich mieszkańców (życie na biegunach)
- rodzaje transportu
- życie ludzi w krainach lodu
- ciepłe ubrania – produkty z wełny
- zimowa herbata - przepis
- nazywanie czynności, wypełnianie tekstu z lukami
- rozwiązywanie zadań z treścią, ćwiczenie logicznego myślenia
- ubraniowe sudoku
- układanie instrukcji i przepisu
15-19
Zdrowy tryb życia
- wirusom i bakteriom stop
- objawy choroby
- postępowanie w razie choroby
- leczenie siebie i bliskich
- szanuję swoje zdrowie - części ciała człowieka
- organy wewnętrzne człowieka i znajomość ich funkcji
- opis schematu ciała i umiejscowienie elementów na schemacie
- znajomość układu krążenia, oddechowego, nerwowego i kostnego
- ćwiczenie zapisu poznanych nazw i określeń
- uświadamianie sobie jak ważny jest zdrowy tryb życia, sen i ruch
22-26
Zwierzęta zimą
- ptaki pozostające na zimę w Polsce, odlatujące i przylatujące do naszego kraju
-zwierzęta zapadające w sen zimowy
- pomoc zwierzętom w przetrwaniu zimy
- umiejętność rozpoznawania gatunków ptaków (praca z ilustracjami)
- planowanie kolejnych działań podczas budowania karmnika, dokarmiania zwierząt, obserwacji zwierząt
- zwierzęta w moim regionie, a zwierzęta gór, mórz, jezior i pól

SEMESTR II

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności
MARZEC 29-04
Idzie wiosna
- Dzień Ziemi przez cały rok
- obserwowane zmiany w przyrodzie
- symbole wiosny
- polskie Tatry wiosną
- rozwiązywanie krzyżówek tematycznych o roślinach i zwierzętach
- porównywanie różnicowe – zadania
- pisownia trudnych wyrazów i pisownia dużymi literami

07-11
Ginący świat

- zanieczyszczenie powietrza, gleby, wody
- ochrona przyrody
-posługiwanie się pieniędzmi - zapoznanie ze sposobami walki z zanieczyszczeniem naszej planety
- postawa ekologa – wyjaśnienie pojęcia
- ćwiczenia ustalania równowartości monet
- planowanie zakupów, przygotowanie kosztorysu
- liczenie pieniędzy
- samodzielne robienie zakupów w sklepie samoobsługowym
14-18
Trochę historii...

- kilka faktów z dawnych dziejów Polski
- ciekawi władcy
- życie za panowania królów
- zamki, honor i rycerze - odszukanie wśród określeń cech opisywanej osoby
- uzupełnienie opisu brakujacymi określeniami
- zapisywania wyrazów określajacych wygląd opisywanej osoby
- znajomość najważniejszych elementów opisu postaci
- cechy szczególne postaci
21-25
Wielkanocne zwyczaje

- pisanki kraszanki
- góralska sztuka ludowa
- bogactwo kultur ludowych (Kaszuby, Śląsk, strój łowicki)

- przypominanie tradycji wielkanocnych
- techniki zdobienia jaj i stroiki swiąteczne
- uzupełnianie tekstu o świątecznych zwyczajach
- ćwiczenie wypowiadania się

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności

KWIECIEŃ 04-08
Gospodarstwo domowe

- jak sprzątać
- jak przygotowywać zbilansowane, zdrowe posiłki
- jak przechowywać żywność - znajomość przepisów bhp podczas pracy w gospodarstwie domowym
- rozpoznanie i właściwe stosowanie środków czyszczących (pasta, mleczko, płyn, proszek)
- rozpoznanie właściwych grup produktów spożywczych
- estetyka nakrywania i podawania do stołu (święta, imieniny, uroczystości rodzinne)
- sposoby przechowywania żywności na zimę (mrożenie, suszenie, pasteryzowanie, solenie)
11-15
Podróże po Europie

- ciepła Grecja i Hiszpania
- mroźna Rosja
- piękno Chorwacji - rozpoznawanie roślinności występującej w danej okolicy
- rozpoznawanie charakterystycznych cech krajobrazu dla danego regionu
- uwrażliwianie na piękno natury
- rozumienie znaczenia dbania o ład w przyrodzie
- rozpoznawanie gatunków roślin
- określanie wieku drzew
- porównanie drzew w lesie i na otwartej przestrzeni

18-22
Dbajmy o zdrowie

- zdrowy tryb życia
- uprawianie sportu
-zdrowie i bezpieczeństwo pracy - skutki uzależnień (nikotynizm, alkoholizm, narkomania)
- konieczność dbania o higienę osobistą
- właściwe dbanie o zęby, włosy, cerę,
- ochrona przed chorobami (właściwy ubiór, szczepionki, leczenie chorób, itp.)
- czas pracy
- normy pracy
- prace wzbronione i niebezpieczne
- ochrona pracy
25-29
Moja przyszła praca
- właściwa postawa wobec pracy
- szanowanie pracy innych - poznawanie siebie jako forma przygotowania do podjęcia pracy
- zainteresowania techniką, zamiłowania,
- szczególne cechy osobowości konieczne w wybranym zawodzie
- stosunki międzyludzkie w pracy i sposoby rozwiązywania wybranych problemów
- pisanie życiorysu i podania o pracę

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności
MAJ 02-06
Recykling – to się opłaca

- rozumienie pojęć: wysypisko, odpady, surowce wtórne, recykling
- rozumienie zagrożeń związanych z odpadami
- rozwijanie postawy racjonalnego korzystania z zasobów przyrody
09-13
Pierwsza pomoc

- ktoś potrzebuje pomocy
- ja mogę potrzebować pomocy - poznanie podztawowych czynnośc, które można wykonać pomagając poszkodowanym
- wyrabianie umiejętności postępowania w razie zauważenia wypadku oraz w razie uczestnictwa w nim (numery alarmowe)
- wzbudzenie wrażliwości na los osób poszkodowanychw wypadkach
- kształcenie umiejatności udzielania pierwszej pomocy

16-20 Wypadki na drogach

- rodzaje wypadków
- środki ostrożności - kształtowanie postawy odpowiedzialnego kulturalnego zachowania się uczestnika ruchu drogowego
- poznanie przyczyn wypadków drogowych powodowanych przez pieszych, rowerzystów, pasażerów
- kształtowanie prawidłowego zachowania się w środkach komunikacji na przystankach
- zapoznanie z czynnościami koniecznymi na miejscu wypadku drogowego, w którym są osoby ranne
- kształtowanie postaw współczucia i niesienia pomocy osobom poszkodowanym
23-27
Moi rodzice
- szacunek dla rodziców
- kłopoty dorosłych
- jak ważna jest rodzina – rozważania na podstawie opowiadania - doskonalenie umiejętności czytania
- doskonalenie pisania ze słuchu i przepisywania tekstu
- rozwiązywanie zadań tekstowych
- waga produktów – porównywanie ciężaru

M-c Data Tematyka Zadania / umiejętności
CZERWIEC 30-03
Planety na niebie

- co to jest kosmos?
- dlaczego pory roku?
- dlaczego dzień i noc?
- kto to był M. Kopernik?
- piękno Torunia

- poznanie ogólnych pojęć dotyczących tematu
- uzupełnianie tekstu z lukami
- ćwiczenia zegarowe
- dodawanie i odejmowanie czasu
- pisownia skrótów np. minut – min ,
-uzupełnianie zdań opisujących pory roku,
-odczytywanie czasu na podstawie zegarów,
- planety – co to takiego,
-określenie ruchu Ziemi i zmian dnia i nocy – praca z globusem,


06-10 Wielcy Polacy
- kompozytor
- malarz
-pisarz

- opis postaci wybitnych Polaków
- ćwiczenie pisemnej wypowiedzi
- opowiadanie o wielkich czynach słynnych ludzi
- działania na liczbach w zakresie 100
13-17

Korzystanie z informacji
- jestem skuteczny, potrafię zdobyć informacje
- pytam, czytam i obserwuję otoczenie - posługiwanie sie spisem treści i indeksem alfabetycznym
- korzystanie z książki telefonicznej
- poszukiwanie miejsca na planie miasta
- czytanie prostej instrukcji obsługi
- odczytywanie danych z planu i mapy na podstawie legendy
20-24
Bezpieczne wakacje

- sposoby spędzania letniego czasu
- najważniejsze bezpieczeństwo
- letnie sporty
- olimpiada i paraolimpiada
- wdrażanie do unikania niebezpiecznych zachowań
- uświadamianie niebezpieczeństw związanych ze spędzaniem wolnego czasu (nad wodą, w górach, w mieście)
- poznanie czynników wpływających na obniżenie sprawności psychomotorycznych
- korzyści płynące z czynnego wypoczynku.
- letnie krzyżówki

BIBLIOGRAFIA:

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008r.
Grupa bawi się i pracuje. Zbiór gier i ćwiczeń psychologicznych, Warszawa 1994, Unus.
J. Jastrząb, Gry i zabawy w terapii pedagogicznej, Warszawa 1990, COMPW - Z MEN.
K. Pankowska, Drama - zabawa i myślenie, Warszawa 1990, WSiP.
K. Pankowska, Edukacja przez dramę, Warszawa 1997, WSiP.
D. Ch. Weston, M. S. Weston, 365 gier i zabaw kształtujących charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka, Warszawa 1998, Prószyński i S - ka.