Trening pamięci i koncentracji uwagi dla uczniów klas VI SP - zajęcia wstępne

Zajęcia wstępne z zakresu rozwijania umiejętności koncentracji uwagi i usprawniania pamięci
Odbiorcy: uczniowie klas VI szkoły podstawowej

Cel zajęć:
- wzbudzenie motywacji do udziału w cyklu zajęć z zakresu usprawniania pamięci i rozwijania umiejętności koncentracji uwagi

Cele szczegółowe:
- zapoznanie uczniów z wybranymi zasadami wspomagania pamięci
- omówienie pojęcia pamięć, koncentracji uwagi oraz rodzajów pamięci
- pozyskanie informacji o potrzebach uczniów w zakresie treningu pamięci i koncentracji uwagi (ankiety)

Metody: pogadanka, burza mózgów, ćwiczenia papier-ołówek

Formy: zbiorowa, indywidualna

Środki dydaktyczne: karteczki papieru z tabelkami do wypełnienia, długopisy, tablica lub duży arkusz papieru, kreda lub mazak, ankiety.

Przebieg zajęć:
- krótkie omówienie celu zajęć (zajęcia wstępne z zakresu rozwijania umiejętności koncentracji uwagi i usprawniania pamięci; poprzedzające cykl 6 zajęć prowadzonych przez psychologa szkolnego dla chętnych uczniów klas VI – już w formie zajęć pozalekcyjnych; rodzicom przekazano informację dotyczącą tych zajęć na wrześniowych zebraniach);

- prośba o wypełnienie ankiet dotyczących koncentracji uwagi i pamięci (uwaga-ankiety nie są anonimowe; szczególnej analizie będą podlegać ankiety uczniów deklarujących później chęć udziału w całym cyklu zajęć); zwrócenie uwagi na wpisanie odpowiedzi otwartych;

- prowadzący zajęcia pyta uczniów co to według nich jest pamięć, do czego można ją porównać
i dlaczego; podawane przez uczniów odpowiedzi są zapisywane na tablicy/arkuszu papieru; najczęstsze odpowiedzi to magazyn, mózg, serce, komputer, twardy dysk, worek itd.; prowadzący stara się wyeksponować przy tej okazji różne funkcje pamięci i podsumować to ćwiczenie;

- prowadzący prosi uczniów o wykonanie ćwiczenia sprawdzającego spostrzegawczość, polegającego na znalezieniu różnic między dwoma tabelami (w niektórych okienkach tabeli są umieszczone pojedyncze litery; tabele w pewnych elementach różnią się); następnie uczniowie w parach wymieniają się swoimi tabelami i sprawdzają poprawność wykonania ćwiczenia; prowadzący podkreśla rolę koncentracji uwagi w wykonywaniu tego ćwiczenia, wyjaśniając znaczenie tego pojęcia (Koncentracja uwagi to proces aktywny – celowy i świadomy wysiłek skupienia się na danej informacji);

- prowadzący prosi uczniów o wymienienie rodzajów pamięci jakie znają; następnie w oparciu
o uzyskane odpowiedzi uzupełnia braki i rysuje uczniom schemat dotyczący rodzajów pamięci
(z uwzględnieniem czasu przechowywania informacji i jej drogi od pamięci sensorycznej do długotrwałej oraz ponownym podkreśleniem roli koncentracji uwagi)
Rodzaje pamięci
Pamięć sensoryczna (kilka sek.)pamięć krótkotrwała (ok. 30 sek) pamięć długotrwała

- prowadzący ponownie prosi uczniów o wykonanie ćwiczenia sprawdzającego spostrzegawczość, tym razem polegającego na uzupełnieniu pustej tabeli w taki sam sposób jak tabela wzorcowa – wypełniona w niektórych okienkach znakami graficznymi; następnie uczniowie w parach wymieniają się swoimi tabelami i sprawdzają poprawność wykonania ćwiczenia; prowadzący podkreśla rolę koncentracji uwagi w wykonywaniu tego ćwiczenia;
Uwaga jest koniecznym elementem by informacja przeszła z pamięci sensorycznej do krótkotrwałej (nie ma złej pamięci – jest tylko brak uwagi); przykład – zastanawianie się po wyjściu z domu czy się np. zamknęło drzwi lub wyłączyło jakiś sprzęt;
Problemy z koncentracją uwagi są jedną z najważniejszych przyczyn problemów z pamięcią.

- prowadzący wyjaśnia uczniom na czym polega ostatnie ćwiczenie; prowadzący, zachowując odpowiednie pauzy między wyrazami, odczytuje listę 30 rzeczowników (nie związanych tematycznie); zadaniem uczniów jest w ciszy i skupieniu wysłuchać listy wyrazów, a bezpośrednio po zakończeniu odczytywania przez prowadzącego przystąpić do zapisywania wyrazów, które udało się zapamiętać; podkreślenie, że w trakcie czytania wyrazów nie wolno nic zapisywać, każdy pracuje sam, kolejność odpamiętania wyrazów w tym ćwiczeniu nie ma znaczenia; następnie prowadzący pyta na forum ile osób zapisało np. do 10 wyrazów, do 15 itp.; uczniowie mają możliwość porównania swoich wyników;

- podsumowując ćwiczenie prowadzący pyta osób z najwyższymi wynikami w jaki sposób zapamiętywały; przy tym ma możliwość zapoznania uczniów z wybranymi zasadami wspomagania pamięci:
• powtarzanie jako wielokrotne odtwarzanie informacji, którą chcemy zapamiętać;
• uwzględnianie kolejności informacji - efekt pierwszeństwa – lepsze zapamiętywanie pierwszych informacji (poświęcamy im więcej czasu i uwagi i częściej powtarzamy); efekt świeżości – lepsze zapamiętywanie ostatnich informacji (są jeszcze w pamięci krótkotrwałej);
• wykorzystywanie wyobraźni - ilustracje zwiększają skuteczność zapamiętywania tekstów, bo pamięć funkcjonuje w wymiarze wizualnym i werbalnym (podwójne kodowanie); wyobraźnia wspomaga pamięć, bo ułatwia zapisywanie materiału werbalnego w kodzie wizualnym

- dziękując za uwagę i podsumowując całość zajęć prowadzący zachęca uczniów do udziału w całym cyklu zajęć pozalekcyjnych doskonalących pamięć i koncentrację uwagi, wyjaśniając ,że zajęcia w których właśnie wzięli udział są próbką tego co będzie na zajęciach dodatkowych

Literatura:
Święcicka Justyna – Trening koncentracji dla uczniów; wyd. Difin, 2009;
Bąbel Przemysław, Baran Agnieszka – Trening pamięci; wyd. Difin, 2011.