Budowa atomów różnych pierwiastków. Konspekt lekcji chemii dla klasy 1 gimnazjum

Od 9 lat pracuję w Zespole Szkół Integracyjnych jako nauczyciel wspomagający na zajęciach chemii i fizyki. W swojej pracy spotykam się z dziećmi z różnymi dysfunkcjami rozwojowymi: m.in. upośledzeniem umysłowym, dysfunkcją ruchu czy dziećmi niedosłyszącymi. Od tego roku szkolnego prowadzę też zajęcia z chemii jako nauczyciel wiodący, w klasach pierwszych gimnazjum.
Poniżej przedstawiam konspekt z przeprowadzonych zajęć w jednej z tych klas

KONSPEKT LEKCJI CHEMII DLA KLASY 1 GIMNAZJUM

Nauczyciel wiodący:
Nauczyciel wspomagający:

Informacje ogólne o klasie

Klasa liczy 17 osób, w tym czworo niepełnosprawnych. Zespół klasowy jest zróżnicowany pod względem sprawności intelektualnej ( od inteligencji bardzo wysokiej do niższej niż przeciętna). Tempo pracy uczniów jest zmienne, jak również różna jest koncentracja uwagi uczniów. Wymagają stosowania metod stale mobilizujących do wysiłku umysłowego i nie pozwalających na pozostawienie im swobody działania.
Piotr to chłopiec z głęboką prelingwalną wada słuchu, zaopatrzony jest w aparat. Porozumiewa się językiem mówionym, który systematycznie rozwija się.
Mocne strony Piotra to dobra spostrzegawczość wzrokowa i szybkie tempo uczenia się wzrokowo-ruchowego. Jego problemem jest jednak wciąż mały zasób słownictwa i poważne braki w językowych wiadomościach ogólnych. Chłopiec chętnie wysiłek związany z pracą na lekcji, wymaga jednak stałej kontroli pracy przez nauczycieli.
Karol to drugi uczeń niedosłyszący z obustronnym niedosłuchem znacznego stopnia. Chłopiec także nosi aparaty. Dysponuje przeciętnymi możliwościami intelektualnymi. Realizowane przez niego treści programowe są modyfikowane i dostosowywane do jego możliwości. W czasie pracy wykonuje polecenia nauczycieli i chętnie współpracuje. Czasami jest mało uważny, więc wymaga kontroli podczas wykonywania zadań. Przy zadaniach wymagających dłuższego czasu łatwo się rozprasza i przy napotkanych trudnościach szybko się zniechęca.
W grupie uczniów niepełnosprawnych znajduje się Agnieszka, która w wyniku poważnego wypadku komunikacyjnego ma niedowład połowiczy lewostronny. Wykazuje niższy niż przeciętny poziom funkcjonowania intelektualnego. Realizuje treści programowe dostosowane do jej możliwości. Wymaga stałej kontroli pracy, każde bowiem niepowodzenie powoduje rezygnację i niechęć do dalszego wysiłku. Wykazuje duże trudności z koncentracją uwagi, jest mało aktywna na zajęciach.
Dagmara to uczennica niepełnosprawna ruchowo, poruszająca się na wózku inwalidzkim, Dysponuje przeciętnym poziomem rozwoju intelektualnego. Dziewczynka jest bardzo chętna do współpracy, zmotywowana zadaniowo, zaangażowana w to co robi. Podczas samodzielnego wykonywania zadań dobrze koncentruje uwagę, potrzebuje jedynie dyskretnej mobilizacji do bardziej wnikliwej analizy zadań. Jest niezbyt pewna siebie i sowich możliwości, wymaga więc wsparcia i pozytywnego wzmacniania. Dagmara jest uczennicą systematyczną, obowiązkową i odpowiedzialną.
Mimo dużego zróżnicowania klasa stanowi zespół dość dobrze zintegrowany.
W klasie kształtują się pozytywne relacje między uczniami pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi.
Na zajęciach klasa wymaga ciągłego skupiania uwagi na temacie zajęć i przestrzegania dyscypliny. Należy więc dbać, aby zajęcia były prowadzone w sposób atrakcyjny i ciekawy dla uczniów.

Temat: Budowa atomów różnych pierwiastków.

Cel ogólny zajęć: Zapoznanie uczniów z budową atomów różnych pierwiastków i rysowanie
ich modeli.

Cele operacyjne:

1. Uczeń wie:,
· co to są elektrony walencyjne,
· co to jest liczba atomowa Z,
· co to jest liczba masowa A,
· w jaki sposób zapisuje się liczby: atomową i masową przy symbolu pierwiastka,
· jaki jest związek między liczbą protonów i elektronów w atomie danego pierwiastka,
· jaka jest maksymalna ilość elektronów na poszczególnych powłokach elektronowych.

2. Uczeń umie:
· określić liczbę protonów, neutronów i elektronów, gdy znane są liczby atomowa i masowa,
· narysować model atomu wybranego pierwiastka.

Cele wychowawcze:
· kształcenie poczucia ważności i przydatności każdego ucznia,
· uaktywnianie i ośmielanie uczniów „wycofujących się”,

Cele rewalidacyjne:
· wzbogacanie słownika ucznia o nazwy właściwe dla tematu prowadzonych zajęć,
· utrwalanie pojęć znanych z poprzednich zajęć,
· doskonalenie artykulacyjnej strony wypowiedzi,
· kształtowanie wypowiedzi słownej oraz jej tempa,
· doskonalenie umiejętności koncentracji uwagi na danym problemie,
· stymulowanie do zachowań adekwatnych do sytuacji.

Metody pracy:
· słowna opis z pokazem modeli atomów,
· zajęć praktycznych – ćwiczenia uczniowskie,
· ilustracyjna – praca z układem okresowym pierwiastków.

Formy pracy: indywidualna i grupowa.

Środki dydaktyczne: podręcznik „Chemia Nowej Ery”, tabele układu okresowego pierwiastków, plansze ze schematami modeli budowy atomów.

Przebieg lekcji
1. Przypomnienie budowy atomu i cząstek elementarnych wchodzących w skład atomu.

Nauczyciel wspomagający zachęca uczniów niepełnosprawnych do aktywności, stosuje pytania naprowadzające.
2. Podanie i zapisanie tematu lekcji.

3. Wprowadzenie i wyjaśnienie znaczenia pojęć:
a). liczba atomowa Z – to liczba protonów w jądrze i elektronów na powłokach danego atomu
b). liczba masowa A – to liczba protonów i neutronów w jądrze, masa atomowa zaokrąglona do całości,

Przypomnienie sposobu zaokrąglania licz do całości, ćwiczenia w zaokrąglaniu do całości mas atomowych wybranych pierwiastków.

c). ćwiczenia w odczytywaniu z układu okresowego pierwiastków liczb atomowych i masowych atomów różnych pierwiastków.

4. Przedstawienie symbolicznego zapisu liczby masowej i atomowej danego pierwiastka.
E - symbol pierwiastka
A - liczba masowa = liczba protonów + liczba neutronów w jądrze
Z - liczba atomowa= liczba protonów = liczba elektronów

5. Wprowadzenie i wyjaśnienie pojęcia elektrony walencyjne.
Elektrony walencyjne to elektrony najbardziej oddalone od jądra atomu.

6. Omówienie sposobu rysowania uproszczonych modeli atomów pierwiastków.
a) informacje potrzebne do narysowania modelu atomu,

Nauczyciel wspomagający rozdaje uczniom karteczki z informacjami, uczniowie wklejają karteczki do zeszytu.

Informacje potrzebne do narysowania modelu atomu

1. liczba protonów w jądrze = liczba atomowa (liczba porządkowa)
2. liczba neutronów w jądrze = liczba masowa – liczba atomowa
3. liczba elektronów na powłokach = liczba atomowa = liczba protonów w jądrze
4. liczba powłok elektronowych = numer poziomu (rzędu), w którym leży dany pierwiastek
5. liczba elektronów walencyjnych (na ostatniej powłoce)=numer pionu (kolumny), w której leży dany pierwiastek
uwaga! jeżeli numer ten jest dwucyfrowy, to odejmujemy od niego 10
6. powłoki oznaczone są kolejno literami K, L, M, N, O, P, Q (zaczynając od powłoki znajdującej się najbliżej jądra)
7. maksymalną liczbę elektronów na kolejnych powłokach obliczamy wg. wzoru 2n2 , gdzie n oznacza numer kolejnej powłoki

b) omówienie instrukcji – ćwiczenia w określaniu liczby cząstek elementarnych, ilości powłok elektronowych i ilości elektronów walencyjnych,

Uczniowie wklejają do zeszytu przygotowane przez nauczycieli tabele.

Wspólne uzupełnienie informacji dotyczących potasu, informacje dotyczące kolejnych trzech pierwiastków uczniowie uzupełniają samodzielnie. Nauczyciel kontrolują pracę, pomagają
w razie potrzeby. Wyniki pracy przedstawiają wskazani przez nauczycieli uczniowie, by mieli oni szansę wystąpienia na forum klasy. Pozostałe pierwiastki opisują uczniowie w domu.

c) ćwiczenia w obliczaniu maksymalnych ilości elektronów na poszczególnych powłokach – zastosowanie poznanego wyrażenia.

Nauczyciele objaśniają schemat obliczania, uczniowie wykonują obliczenia dla kolejnych powłok, zapisują wyniki na tablicy.

7. Omówienie schematu rysowania uproszczonych modeli atomów na przykładzie:
a) modelu atomu tlenu:

- liczba protonów: 8
- liczba neutronów: 16 - 8 = 8
- liczba elektronów: 8
- liczba powłok elektronowych: 2
- liczba elektronów walencyjnych: 6

b) modelu atomu sodu:

- liczba protonów: 11
- liczba neutronów: 23 - 11 = 12
- liczba elektronów: 11
- liczba powłok elektronowych: 3
- liczba elektronów walencyjnych: 1
7. Podsumowanie zajęć.
8. Zadanie pracy domowej.
Ćw. 88, 89, 90, 91, 92 str.52-53 (uczniowie niepełnosprawni nie wykonują ćw. 90,91)

Nauczyciele pomagają w zrozumieniu treści zadań zawartych w pracy domowej