Metody i formy kształtowania koordynacji wzrokowo - ruchowej

Koordynacja wzrokowo- ruchowa jest zdolnością do zharmonizowania ruchów gałek ocznych z ruchami całego ciała lub z którejś z jego części.Koordynacja ta jest podstawą zdolności do każdej pracy i uczenia się. Brak koordynacji czynności jest jednym z podstawowych problemów dzieci niepełnosprawnych intelektualnie.Nawet jeśli dziecko ma dobrze rozwiniętą motorykę małą, jego możliwości koordynacji mogą być na niższym poziomie z powodu problemów z percepcją.Opanowanie koordynacji wzrokowo -ruchowej jest niezwykle trudne dla dziecka z głębszym stopniem upośledzenia umysłowego.Jak podaje J. Kielin" wymaga ona bowiem wcześniejszego opanowania innych umiejętności: do najważniejszych z nich należą duża sprawność percepcji wzrokowej i koncentracji uwagi dziecka, kontrola ruchów z zakresu dużej motoryki, zwłaszcza ruchów głowy i ręki, duże możliwości manipulacyjne dłoni oraz orientacja w schemacie własnego ciała".Samo pojęcie "koordynacja wzrokowo - ruchowa"sugeruje, iż chodzi o to, aby pod kontrolą wzroku przebiegały wszelkie czynności ruchowe.Dla nauki szkolnej istotne jest, aby ręka "słuchała" oka w wielu różnych czynnościach typu pisanie,rysowanie,manipulowanie.A zatem konieczne jest w tym zakresie osiągnięcie dobrego poziomu spostrzegania wzrokowego,prawidłowego rozwoju ruchowego i zharmonizowanego współdziałania funkcji wzrokowo- ruchowych.Dzieci ze słabo rozwiniętą koordynacją mają trudności z ubieraniem się,wycinaniem,naklejaniem, rysowaniem, pisaniem.
Kształtowanie koordynacji wzrokowo- ruchowej możemy rozpocząć już w pierwszym roku życia dziecka poprzez szereg ćwiczeń wstępnych tj.:umiejętność trzymania przedmiotu i upuszczania go nad celem, kontrolowane układanie przedmiotów, jeden po drugim.W drugim roku życia możemy doskonalić umiejętność kierowania przedmiotu na określony cel poprzez takie zabawy jak: umieszczanie kółek na paliku,ustawianie wieży z kilku klocków czy pierwsze próby kolorowania wewnątrz grubego konturu.U dziecka 3- letniego usprawniamy koordynację wzrokowo- ruchową np. poprzez nawlekanie kilku koralików na patyczek, na sznurowadło, przypinanie klamerek w wyznaczone miejsce, rysowanie palcem na piasku.Istotne jest, by stosować w ćwiczeniach stopniowanie trudności: rozpoczynać od ćwiczeń w posługiwaniu się przedmiotami dużymi i rysowania kształtów dużych, szeroką kreską, a następnie stopniowo zmniejszać wymiary pomocy i zabawek. Istotną rolę w usprawnianiu koordynacji wzrokowo- ruchowej odgrywają zajęcia plastyczne, szczególnie te, w których dziecko musi reprodukować wzory np. kalkowanie przez kalkę techniczną.W ćwiczeniach rozwijających koordynację należy uwzględnić cięcie nożyczkami,wyszywanie,stemplowanie, wydzieranie i malowanie wewnątrz konturów.Doskonałym narzędziem kształcenia percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo- ruchowej jest system ćwiczeń M.Frostig i D. Horn. Program Frostig zawiera aż 350 zadań zmierzających do kształcenia pięciu zdolności wzrokowo- percepcyjnych.