Korekta pararotacyzmu u dziecka 10 - letniego

Diagnoza logopedyczna: Parasygmatyzm
Cel główny:
-Usunięcie wadliwie artykułowanych głosek i wytworzenie w ich miejsce nowych, prawidłowo brzmiących
-Utrwalenie i automatyzacja ruchów narządów mowy podczas artykulacji nowo nauczonych głosek
Cele szczegółowe:
-poprawa sprawności narządów artykulacyjnych
-Kształtowanie prawidłowej mowy poprzez korygowanie zaburzeń w zakresie strony fonetycznej, leksykalnej, gramatycznej
-Doskonalenie wymowy już ukształtowanej
-Wdrażanie do praktycznego wykorzystania nawyków poprawnej wymowy przyswojonej w toku ćwiczeń
PROPOZYCJA ĆWICZEŃ
Etap przygotowawczy do wywołania głoski [r]:
Celem tego etapu jest przygotowanie narządów i funkcji biorących udział w artykulacji do jego prawidłowego wykonania poprzez ćwiczenia usprawniające oddychanie oraz ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne.
Ćwiczenia słuchu fonemowego:
Celem tych ćwiczeń jest ukształtowanie umiejętności różnicowania dźwięków mowy.
-rozpoznawanie i naśladowanie dźwięków z otoczenia np. zwierząt, instrumentów
-wyodrębnianie głosek na początku, w środku i na końcu wyrazu
-reagowanie na głoskę [r] w wyrazach
-rozróżnianie wyrazów różniących się tylko jedną głoską
-wyszukiwanie i nazywanie obrazków, które zawierają głoskę [r]
-ćwiczenia różnicowania głosek r – l
Ćwiczenia oddechowe przygotowujące do prawidłowej artykulacji głoski [r]
dmuchanie na piórka
dmuchanie na płomień świecy
puszczanie baniek mydlanych
dmuchanie na piłeczki
dmuchanie balonika
liczenie na jednym wydechu
unoszenie słomką np. wacików, chrupek
wydmuchiwanie powietrza przez słomkę
parskanie wargami: prr..., brr...
Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne:
ćwiczenia języka (mające na celu doprowadzenie do wibracji czubka języka)
masaż – nagryzanie brzegów języka zębami
przeciskanie języka przez zbliżone do siebie zęby
wysuwanie języka z buzi nie dotykając zębów
szybkie wypowiadanie głoski [l] dotykając czubkiem języka o górny wałek dziąsłowy
kilkakrotne, szybkie uderzanie językiem o górną wargę wypowiadając [ly]
wypowiadanie różnych sylab, poruszając tylko językiem przy szeroko otwartych ustach:
[la la la]
[lo lo lo]
[le le le]
[lu lu lu]
[ly ly ly]
wolne, a następnie szybkie wielokrotne wypowiadanie [ttt], [ddd], [td], [tdn] dotykając czubkiem języka o górny wałek dziąsłowy
Ćwiczenia warg:
cmokanie
parskanie
naśladowanie warkotu motoru
nadymanie policzków przy zwartych wargach
wciąganie policzków do jamy ustnej
robienie pyszczka
Ćwiczenia
podniebienia miękkiego:
ziewanie
naśladowanie chrapania
naśladowanie kasłania
głębokie oddychanie
wymawianie głosek [g], [k] z samogłoskami [ga], [ge]
Ćwiczenia żuchwy:
opuszczanie i unoszenie żuchwy
przesuwanie dolnej szczęki w prawo i lewo
chwytanie dolnymi zębami górnej wargi
szerokie otwieranie ust
wykonywanie ruchów żuchwą w różnym kierunku
Etap wywołania głoski [r]
Celem tego etapu jest uzyskanie właściwie brzmiącej artykulacji.
Na tym etapie proponuję wykorzystać metodę przekształceń.
Punktem wyjścia tej metody jest dźwięk pomocniczy, którym jest prawidłowo artykułowana głoska.
ćwiczenia wymowy głoski [d d d d d ]
łączenie [td td td td ]
wprowadzenie modyfikacji w postaci [te de tu du]
ćwiczenia wymawiania układu [tdn tdn tdn]
wymawianie [tdda, tdde]
gdy pojawi się dźwięk bliski [r], należy wprowadzić go do wyrazów typu trawa, troje, troska
podobne ćwiczenia należy prowadzić z wykorzystaniem innych głosek [ddda], [pdda], [fdda]
po uzyskaniu dobrego i stabilnego dźwięku należy wprowadzić go do innych pozycji w wyrazie (w nagłosie, śródgłosie, wygłosie)
należy włączyć otoczenie dziecka w kontrolowanie jego wypowiedzi
Etap utrwalenia głoski [r]
Celem tego etapu jest nauczenie dziecka posługiwania się
nauczonym dźwiękiem.
Przykładowe ćwiczenia:
powtarzanie sylab:
tra, tro, tre, tru, try
dra, dro, dre, dru, dry
atra, atro, atre, atru, atryotra, otro, otre, otru, otryetra, etre, etru, etryutra, utro, utru, utryytra, ytro, ytre, ytry
dra, dro, dru, dre, dryadra, adro, adru, adryodra, odro, odre, odru, odryedra, edre, edro, edru, edryudra, udro, udre, udryydra, ydro, ydre, ydru, ydry
pra, pro, pre, pru, pryapra, apro, apre, apru, apryopra, opro, opre, opru, opryepra, epro, epre, epru, epryupra, upro, upre, upru, upryypra, ypro, ypre, ypru, yprybra, bro, bre, bru, bryabra, abro, abre, abru, abryobra, obro, obre, obru, obryebra, ebro, ebre, ebru, ebryubra, ubro, ubre, ubru, ubryybra, ybro, ybre, ybru, ybry
kra, kro, kre, kru, kryakra, akro, akre, akru, akryekra, ekro, ekre, ekru, ekryukra, ukro, ukre, ukru, ukryykra, ykro, ykre, ykru, ykrygra, gro, gre, gru, gryagra, agro, agre, agru, agryegra, egro, egre, egru, egryugra, ugro, ugre, ugru, ugryygra, ygro, ygre, ygru, ygryfra, fro, fre, fru, fryafra, afro, afre, afru, afryefra, efro, efre, efru, efryufra, ufro, ufre, ufru, ufryyfra, yfro, yfre, yfru, yfry
ćwiczenia wypowiadania głoski [r]
w nagłosie: ra, ro, re, ru, ry
w śródgłosie:
ara, aro, are, aru, ary
ora, oro, ore, oru, ory
era, ero, ere, eru, ery
ura, uro, ure, uru, ury
yra, yro, yre, yru, yry
w wygłosie:ar, or, er, ur, yr
Różnicowanie głoski [r] i [l] w sylabach:
ra – lo, ro – lo, re – le, ru – lu, ry – ly
ara – Ala, aro – alo, are – ale, aru – alu, ary – aly
ora – Ola, oro – olo, ore – ole, oru – olu, ory – oly
era – Ela, ero – elo, ere – ele, eru – elu, ery – ely
ura – ula, uro – ulo, ure – ule, uru – ulu, ury – uly
yra – yla, yro – ylo, yre – yle, yru – ylu, yry – yly
ar – al, Or – Ol, er – El, ur – ul, yr – yl
Ćwiczenia w wyrazach, w których głoski występują oddzielnie:

Przykładowe ćwiczenia:
Wstaw głoskę [r] lub [l] i odczytaj powstałe wyrazy:
b uzka, k awat, cukie ek, bu ak, ampa, g och, cyt yna, k ocki
Przeczytaj pary wyrazów:

rak – lak rampa – lampa
rama – lama erka – Elka
rok – lok rada – lada
era – Ela ara – Ala
orka – Olka bar – bal

Prognoza logopedyczna:
Chłopiec chętnie podejmie współpracę z logopedą. Będzie systematycznie brał udział w zajęciach. Pierwsze pojawienie się efektów terapii spowoduje wzrost motywacji dziecka do dalszego wysiłku i systematyczności ćwiczeń. Dziecko osiągnie sukces jeśli rodzice będą współpracować z logopedą i wspólnie z dzieckiem będą wykonywać ćwiczenia artykulacyjne oraz ćwiczenia z głoską w domu. Kacper nauczy się stosować prawidłowy dźwięk w mowie potocznej.
Brak prawidłowych wzorców i pracy z terapeutą może doprowadzić do utrwalenia nawyku nieprawidłowego wymawiania głoski [r]. Dziecko może ograniczać swoje wypowiedzi ze względu na brak zrozumienia jego mowy przez otoczenie. Istnieje zagrożenie, że Kacperek zacznie uświadamiać sobie swoją wadę, co może spowodować, że będzie izolował się od rówieśników i unikał sytuacji, kiedy będzie musiał się wypowiedzieć. Taka sytuacja mogłaby doprowadzić do zamknięcia się przed otoczeniem i poczucia niższej wartości.
Bibliografia:
Czaplewska Ewa, Milewski Stanisław, Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki, Sopot 2012.
Demel Genowefa, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 1978.
Michalak – Widera Iwona, Miłe uszom dźwięki. Usprawnianie narządów mowy i ćwiczenia prawidłowego wymawiania głosek, Katowice 2003.
Skorek Ewa Małgorzata, Oblicza wad wymowy, Warszawa 2001.
Skrzek Jakub, Radosne r. Ćwiczenia wspomagające wywołanie głoski r i ją utrwalające, Gdańsk 2011.
Sołtys – Chmielowicz Anna, Zaburzenia artykulacyjne, Kraków 2008.
Tarkowski Zbigniew, Przesiewowy Test Logopedyczny, Lublin 2002.
Wójtowiczowa Janina, Logopedyczny zbiór wyrazów, Warszawa 1993.