Rozwój fizyczny dziecka w wieku 3-5 lat

Pojęcie „rozwój fizyczny” jest bardzo obszerne, obejmuje całokształt procesów biologicznych, biochemicznych i biofizycznych, zachodzących w organizmie ludzkim.
W rozwoju fizycznym zachodzą istotne zmiany ilościowe i jakościowe. Dotyczą one wzrastania i różnicowania oraz dojrzewania poszczególnych układów i narządów. Bardzo charakterystyczne zmiany proporcji zachodzą w obrębie tułowia. Budowa ciała jest w dalszym ciągu nieproporcjonalna. Kończyny dziecka są krótkie, głowa i tułów stosunkowo długie. Szerokość barkowa i biodrowa wyraźnie inaczej kształtuje się u dziewcząt i chłopców. To zróżnicowanie się od płci typowe jest dla przedszkolaka. W dalszym rozwoju fizycznym powstaje cały szereg nowych punktów kostnienia. Znajdujemy je w obrębie kości ramieniowej i przedramienia, palców, nadgarstka, stopy, kości udowej i podudzia. Przejawem poprawnie przebiegających procesów kostnienia jest wymiana zębów mlecznych na zęby stałe. Około 4-5 roku życia następuje silny rozrost stopy, która wydłuża się, poszerza i podwyższa. Dziewczynki są bardziej dojrzałe szkieletowo, aniżeli chłopcy w tym samym wieku. Równolegle z rozwojem kośćca równie intensywnie rozwija się układ mięśniowy. Do około 4 - 5 roku życia formują się rozgałęzienia zakończeń nerwowych poszczególnych włókien mięśniowych, a w wieku 5-6 lat proces ten niemal się kończy. Jednak mięśnie zawierają więcej wody, a mniej białka i substancji stałych niż mięśnie dorosłego człowieka i dlatego są delikatne i wiotkie. Na początku wieku przedszkolnego kościec dziecka również jest wrażliwy i giętki, a krzywizny kręgosłupa nie są jeszcze ustalone. Stawy cechuje duża ruchomość, wiązadła stawowe są słabe i rozciągliwe. Z tych rozważań wynika, że im dziecko jest młodsze to jego cały układ mięśniowo – nerwowo – kostny jest słabszy i fizjologicznie bardziej podatny na zmęczenie i wszelkiego rodzaju skrzywienia. Jednak ruchy stają się bardziej precyzyjne, ekonomiczne i celowe. Każdy rok przynosi różnicę w poziomie takich czynności jak: skoki i biegi, dzieci wykazują ogromną potrzebę ruchu. A. Jaczewski słusznie nazwał ten okres ”głodem ruchu”. Można go zaspokoić różnymi zabawami ruchowymi indywidualnymi czy zbiorowymi. Najlepiej organizować je na świeżym powietrzu w terenie bezpiecznym i wygodnym. Zabawy te spełnią również funkcję prozdrowotną obok edukacyjnej i wychowawczej. Dziecko 5-letnie wkracza pod względem sprawności ruchowych w tak zwany „złoty wiek”. W tym okresie należy uczyć poprawności wykonywanych ruchów i działań, wzbogacać zainteresowania zabawami ruchowymi przez odpowiedni sprzęt, odpowiednią organizację zajęć i wyposażenie terenu. Dziecko w wieku przedszkolnym może osiągnąć wysoki poziom sprawności ruchowej, jeśli będzie poddawane systematycznym ćwiczeniom odpowiednim dla jego rozwoju, potrzeb i zainteresowań. W okresie tym również usprawnia się dłoń 5-latków, które dzięki temu coraz lepiej rysują i manipulują drobnymi przedmiotami i narzędziami, co daje im lepsze przygotowanie do podjęcia nauki w szkole. 5-latki potrafią nawlekać igłę, zapinać i rozpinać guziki, rysują bardziej szczegółowo z pamięci, niż młodsze dzieci. W tym okresie życia zarysowują się również różnice w upodobaniach ruchowych dziewczynek i chłopców. Tych drugich cechuje pobudliwość ruchowa, dlatego też preferują zabawy w wyścigi, skoki. Dziewczynki natomiast chętnie biorą udział w rytmice i zajęciach tanecznych. Rozwój narządów wewnętrznych w tym okresie polega zarówno na rozwoju samych narządów, jak też synchronizacji pomiędzy ich wielkością, a wielkością i masą całego ciała. Serce i płuca pracują wydajnie, a szybkie tętno i oddech wyrównują ich początkowo małą pojemność. Im dziecko starsze, tym mniejsza liczba oddechów na minutę. Dopiero około 5 roku życia wskutek rozrostu masy ciała i dużych grup mięśniowych, pojemność płuc wzrasta i oddech staje się głębszy. Poziom hemoglobiny, liczba krwinek czerwonych i białych zbliża się do normy człowieka dojrzałego. Niewielki jest natomiast nadal przekrój tchawicy i jamy nosowej. Układ nerwowy w wieku przedszkolnym cechuje dalszy rozwój, choć dynamika tego rozwoju jest wolniejsza niż w pierwszych trzech latach życia dziecka. Jego funkcja i budowa doskonali się.
Z rozwojem fizycznym związany jest rozwój psychiczny dziecka, ponieważ aktywność jest wyznacznikiem tego rozwoju. Aktywność jest charakterystycznym stanem i podstawową cechą każdego organizmu, która sprawia iż reguluje on czynnie swoje stosunki ze światem zewnętrznym.