Pomocy, zgubiłem się! scenariusze zajęć dla klasy II -III

Wstęp

W ciągu roku w Polsce ginie bez wieści około 200 dzieci poniżej siódmego roku życia i ponad 1300 dzieci w wieku 7- 13 lat. Często zadajemy sobie pytanie dlaczego tak się dzieje? Odpowiedzi jest wiele: bo się źle nimi opiekujemy, bo dzieci podczas beztroskich zabaw nie potrafią przewidzieć czyhających na nie niebezpieczeństw, a ponieważ są ciekawe świata łatwo tracą z oczu swych opiekunów i nie umieją ich odnaleźć. Nie potrafią wrócić do domu bo nie przewidują, nie uświadamiają sobie zagrożeń, gdy wybierają się na spacer, wsiadają do autobusu, wyruszają w nieznane, np. do lasu.
W codziennej pracy z dziećmi musimy więc przygotować je, aby nie ulegało pokusie oddalania się bez opieki. Jeżeli jednak mu się to przydarzy, powinniśmy nauczyć je postępować tak, aby skutki swojej ciekawości nie przypłaciło utratą zdrowia, a w najgorszym przypadku nawet życia.
W opracowanym przeze mnie bloku tematycznym POMOCY, ZGUBIŁEM SIĘ! Poruszam właśnie problem zagubienia się dziecka.
Blok składa się z trzech dni aktywności: dwa z nich realizowanych w sali szkolnej, jeden poświęcony praktycznemu zastosowaniu „złotych zasad” zaplanowany jest w lesie.

BLOK TEMATYCZNY: POMOCY, ZGUBIŁEM SIĘ!
SCENARIUSZE ZAJĘĆ DLA KLASY II -III

DZIEŃ PIERWSZY

Temat: Jak to było z Jasiem i Małgosią...- nasze obawy i lęki w sytuacji zgubienia się.

Cel ogólny: Uświadomienie uczniom lęków i obaw, które towarzyszą zagubionemu dziecku oraz sposobów, jak można sobie pomóc
w tej trudnej sytuacji.

Cele szczegółowe:
Uczeń:
- potrafi wypowiedzieć się na temat wysłuchanego tekstu,
- potrafi wyrazić swoje uczucia i emocje;
- wie jakie niebezpieczeństwa grożą zagubionemu dziecku;
- zna zasady, według których powinno się zachowywać zagubione dziecko.

Metody nauczania;
praca z tekstem, pogadanka, rozmowa kierowana, met. praktyczne,

Formy pracy:
zbiorowa, grupowa, indywidualna

Środki dydaktyczne: fragment baśni „Jaś i Małgosia”, płyta z odgłosami lasu, opaski na oczy, rozsypanki zdaniowe, napisy ze „złotymi zasadami”.


Przebieg zajęć:

1. Powitanie.

2. Słuchanie bajki czytanej przez nauczyciela .

„ Dawno, dawno temu żyli sobie Jaś i Małgosia. Mieli bardzo ubogich rodziców
i mieszkali w brzydkim, starym domku na skraju gęstej puszczy. Od świtu do nocy musieli ciężko pracować wraz z ojcem, który był drwalem. Często wracali do domu tak zmęczeni , że nie mieli nawet dość siły, by zjeść kolację. Zdarzało się zresztą, że kolacji, niestety, po prostu nie było i cała rodzina kładła się spać z pustymi brzuchami.
-Małgosiu- mówił czasem Jaś, kiedy leżeli głodni w ciemnym pokoju. –Mam straszną ochotę na czekoladowy piernik.
- Śpij Jasiu- odpowiadała Małgosia, która była rozsądniejsza od brata.
-Och jaką mam straszną ochotę na wielki, czekoladowy piernik z mnóstwem rodzynek!- wzdychał głośno Jaś.
Ale czekoladowe pierniki z rodzynkami nie rosły na drzewach, a rodzice Jasia i Małgosi nie mieli pieniędzy, żeby pojechać do miasta i kupić dzieciom ich ulubione smakołyki.
Tylko niedziele były radosnymi dniami. Jaś i Małgosia brali od mamy koszyki
i wyruszali do lasu na jagody albo na grzyby.
- Nie odchodźcie za daleko- przypominała mama.
-Nic im się nie stanie- uspokajał ją tata drwal. – Znają każde drzewo w tej okolicy.
Pewnej niedzieli dzieci, zajęte zbieraniem jagód, nie zauważyły, że zbliża się wieczór. Kiedy słońce skryło się za ciemnoszarymi chmurami, a gałęzie świerków zaszumiały groźnie, dzieci rozejrzały się wokół z przestrachem. Las nie był już przyjazny i znajomy.
- Co się stało, moja Małgosiu?- zapytał szeptem Jaś.
- nie wiem- odparła Małgosia-Chyba się zgubiliśmy.
Wielkie, nieznane drzewa przypominały milczące, dziwne olbrzymy o potężnych ramionach. W gęstwinie błyskały groźne ślepia.
- Boję się Małgosiu- szepnął Jaś.
W lesie zapanowała ciemność. Drżące z zimna dzieci przytuliły się do siebie. Gdzieś
w pobliżu pohukiwała groźnie sowa. W oddali słychać było wycie głodnego wilka....”

( „Jaś i Małgosia” Ch. Perrault)
3. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat tekstu, ukierunkowane pytaniami nauczyciela:
- O kim opowiada przeczytany fragment bajki?
- Gdzie zgubiły się dzieci?
- Co dzieci czuły kiedy zgubiły się w lesie?
- Jaki wydał im się las?

4. Słuchanie odgłosów lasu. (Dzieci siedzą wygodnie na dywanie, nauczyciel zaciąga rolety, aby w klasie panował półmrok, dzieci mogą mieć opaski na oczach).

Wyobraź sobie, że jesteś w lesie. Zbierałeś grzyby i zgubiłeś się w gęstwinie drzew. Jesteś sam, zupełnie sam... Jest ciemno..... (nauczyciel włącza płytę z odgłosami lasu.)

5. Rozmowa na temat odczuć i fantazji uczniów podczas wczuwania się
w rolę zagubionego dziecka.

- Co czuliście podczas słuchania płyty?
- Co sobie wyobrażaliście słysząc różne odgłosy?
- Czego się baliście ?

6. Praca w grupach. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy.

I grupa: Z rozsypanki zdaniowej wybierz, jakie skutki dla dziecka niesie za sobą jego zaginięcie.
Uczniowie z różnych propozycji wybierają:
• Brak pokarmu
• Brak wody
• Wyziębienie organizmu
• Strach, panika
• Obawa przed konsekwencjami tego, że samo oddaliło się
• Mogą zostać ofiarą przestępstwa (może ktoś je porwać, skrzywdzić, wpaść pod samochód).

II grupa Z rozsypanki zdaniowej wybierz, jak powinno zachować się zagubione dziecko?
Uczniowie wybierają:
- Nie muszę chować się i odezwę się , gdy będą mnie wołać.
- Nie fantazjuje, nie wyobrażam sobie czarownic i potworów, bo wiem,
że one nie istnieją.
-Znajdę drzewo- swojego przyjaciela i przytulę się do niego. Jeśli pozostanę w jednym miejscu, szybciej mnie odnajdą.
- Pomogę innym znaleźć drogę do siebie ( co jakiś czas zagwiżdże, krzyknę, zrobię ślad na ścieżce, ubiorę drzewko w niepotrzebne rzeczy).
- Będę ciągle dawał znaki i sprawdzał, czy są już blisko ci, którzy mnie szukają.
- Nie będę się rozbierał, kładł na ziemi, ani siedział na kamieniu lub śniegu . - Wybuduję sobie szałas i ułożę w nim wysoką, miękką podłogę.

7. Odczytywanie odpowiedzi na pytania przez przedstawicieli grup.

8. Nauczyciel podsumowując wypowiedzi uczniów umieszcza na tablicy „złote zasady”.

NIE FANTAZJUJ!
PRZYTUL SIĘ DO DRZEWA!
STARAJ SIĘ, BY CIĘ BYŁO WIDAĆ I SŁYCHAĆ!
UTRZYMUJ CIEPŁO!

9. Uczniowie w parach układają dalszy ciąg opowiadania do fragmentu baśni „Jaś i Małgosia” wykorzystując treść poznanych złotych zasad.

10. Odczytywanie wymyślonego przez uczniów zakończenia bajki.

11. Pożegnanie.
-

DZIEŃ DRUGI

Temat: Odnajdujemy zagubionych- wycieczka do lasu.

Cel ogólny: Wykorzystanie w praktyce poznanych „złotych zasad”.

Cele szczegółowe:
Uczeń:
- czyta i rozumie instrukcję;
- zna i stosuje: „złote zasady”;
- potrafi pozostawić po sobie ślady w celu ułatwienia poszukiwań;
- odczytuje znaki jakie pozostawiła osoba zagubiona,
- potrafi zbudować szałas;
- wie, jak należy zachować się w lesie.

Metody:
pogadanka, instrukcja, met. praktyczna

Formy:
zbiorowa, grupowa, indywidualna

Środki dydaktyczne:
polecenia napisane przez nauczyciela i umieszczone w różnych miejscach lasu, flora i fauna leśna.

Przebieg zajęć:
1. Pogadanka przypominająca treść wcześniej poznanych „złotych zasad”
Nauczyciel zadaje pytania naprowadzające.
-Kto powie o czym rozmawialiśmy na wcześniejszym zajęciach?
-Kto zgubił się w lesie w przytoczonej przez nauczyciela bajce?
-Co czuły dzieci, kiedy zgubiły się w lesie?
-Jakimi zasadami należy się kierować, kiedy ktoś się zgubi?

2. Wspólne słuchanie i odgadywanie odgłosów lasu.

3. Zabawa w „odnajdujemy zagubionych”

Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy.
I i II to grupy zagubionych.
II i III to grupy szukających.
Dwie pierwsze z nich mają za zadanie dojść do celu kierując się instrukcją, którą wcześniej nauczyciel pozostawił w różnych miejscach lasu. I i II grupa idą każda inną trasą, ale docierają do wspólnego celu. Kiedy grupy wyruszają każda w inną stronę, odnajdują na swojej drodze instrukcje np. idź dwadzieścia kroków prosto, a następnie skręć w prawo i maszeruj 30 kroków. Po lewej stronie , na starym dębie odnajdziesz kolejną instrukcję.
Oprócz dojścia do celu według poleceń, uczniowie mają za zadanie pozostawiać po sobie znaki, tak , aby szukające ich osoby z pozostałych dwóch grup mogły ich odnaleźć. Muszą oni pamiętać o „złotych zasadach” i je wykorzystywać w praktyce. Po dojściu na wyznaczone miejsce grupy zagubionych muszą wykazać się umiejętnością budowania szałasu, pamiętając o tym by miał on wysoką, miękką podłogę.
Pozostałe dwie grupy III i IV wyruszają w trasę po około 20 minutach. Ich zadaniem jest kierując się znakami pozostawionymi przez grupę zagubionych, odnaleźć ich szałasy.
Ze względów bezpieczeństwa zaleca się, aby z poszczególnymi grupami wyruszał opiekun dorosły.

4. Podsumowanie zajęć. Rozmowa na temat trudności, jakie napotykały poszczególne grupy podczas wykonywania zadania.
- Czy wędrując po lesie napotkały jakieś niebezpieczeństwa?
- Czy towarzyszył im strach i obawa przed nieznanym?

5. Piknik w lesie- wspólne spożywanie przywiezionego ze sobą posiłku.


DZIEŃ TRZECI

Temat: Zagubiony w miejskim gwarze.

Cel ogólny: Uświadomienie uczniom niebezpieczeństw wynikających ze zagubienia się w mieście i ustalenie zasad postępowania.

Metody : praca z tekstem, rozmowa kierowana, zajęcia praktyczne

Formy: zbiorowa, indywidualna

Środki dydaktyczne: tekst opowiadania, napisy z „radami dla zagubionych”, karta pracy z numerami alarmowymi, papier kolorowy, nożyczki, kredki, flamastry.


Przebieg zajęć:
1. Powitanie

2. Nauczyciel czyta lub opowiada tekst.

„Pewnego popołudnia mama powiedziała:- Dzisiaj pojedziemy do wielkiego sklepu na zakupy. Będzie tam dużo ludzi, uważaj, abyś się nie zgubił! Kamil bardzo się ucieszył, bo już od pewnego czasu marzył o nowych rolkach.
Kiedy dojechali na miejsce chłopiec nie mógł uwierzyć własnym oczom. Ile pięknych, kolorowych zabawek i innych przeróżnych towarów znajduje się w tym sklepie! Wprawdzie mama mówiła, aby nie oddalał się od niej, a najlepiej cały czas trzymał ją za łokieć, ale Kamil podczas oglądania sprzętu sportowego zupełnie zapomniał o prośbach mamy. Jakie piękne rowery można kupić w tym sklepie, a jakie deskorolki..... Chłopiec stracił chyba poczucie czasu, bo kiedy rozejrzał się dokoła mamy nigdzie nie było. Wokół otaczał go tłum ludzi, ale nigdzie nie mógł dostrzec znajomej sylwetki.
Przestraszony myślał przez chwilę- co robić w tej sytuacji – i postanowił sam odszukać mamę.
Chodził po całym sklepie, od stoiska, do stoiska. Na kolorowe, ciekawe towary przestał już zwracać uwagę, już go rozbolały nogi, ale mamy nigdzie nie było. Co robić? Kamil był przerażony. Już nie podobał mu się ten ogromny sklep i ci wszyscy ludzie pochłonięci zakupami, którzy nie zwracali na niego najmniejszej uwagi. Chłopiec postanowił wyjść na zewnątrz budynku, ale tam wcale nie było lepiej. Sklep otaczała ruchliwa ulica. Kamil przyjechał tu z mamą autobusem. –Może poczekam na przystanku? -myślał. Ale jak tu przejść na drugą stronę ulicy, kiedy samochody mkną tak szybko? Chłopiec przez dłuższą chwilę stał na chodniku i patrzył na przystanek znajdujący się po przeciwnej stronie, do którego co chwila podjeżdżały autobusy. Przechodnie mijali dziewięciolatka; a to przeszedł pan w kapeluszu, zaraz za nim pani
z dzieckiem. Jedni obrzucali go obojętnym spojrzeniem, inni mówili –Zejdź Mały! Co tak stoisz na środku chodnika? Chłopiec podszedł bliżej do budki telefonicznej, aby już nie stać na drodze tym wszystkim śpieszącym się ludziom.-Co robić?- myślał Kamil. Był coraz bardziej przerażony i łzy wielkie jak grochy spływały mu po policzkach. Żeby tylko mama odnalazła mnie, to już zawsze będę słuchał jej próśb-myślał.
Wtem z daleka spostrzegł idącego w jego kierunku pana policjanta. Może on mi pomoże-pomyślał z nadzieją chłopiec...”


3. Swobodne wypowiedzi uczniów na temat opowiadania.
Rozmowa z uczniami. Nauczyciel zadaje pytania naprowadzające:
- Co powinien zrobić Kamil, gdy spostrzegł, że w pobliżu nie ma mamy?
- Kogo mógł w sklepie poprosić o pomoc?
- Czy dobrze postąpił wychodząc ze sklepu?
- Jakie niebezpieczeństwa groziły mu na ulicy?
- Kogo mógł poprosić o pomoc stojąc na chodniku?
- Czy mógł skorzystać z telefonu automatycznego?
- Pod jaki numer mógł zadzwonić?

Dzieci podczas udzielania odpowiedzi na pytania nauczyciela wybierają odpowiedni napis i przyczepiają do tablicy.
W ten sposób układają RADY DLA ZAGUBIONYCH.

•POZOSTAŃ W JEDNYM MIEJSCU, WTEDY SZYBCIEJ CIĘ ODNAJDĄ!
•POPROŚ O POMOC PRACOWNIKA SKLEPU!
•NIE WYCHODŻ NA ULICĘ, BO TAM MOŻE BYĆ NIEBEZPIECZNIE!
•POPROŚ O POMOC DOROSŁEGO, KTÓRY BUDZI ZAUFANIE NP. PANIĄ Z DZIECKIEM!
•ZADZWOŃ POD NUMER ALARMOWY! (ROZMOWA JEST BEZPŁATNA)

4. Przypomnienie numerów alarmowych.
Uczniowie łączą numer telefonu z odpowiednią nazwą placówki(karta pracy).

pogotowie ratunkowe 997 999


policja 998

112

straż pożarna numer alarmowy z telefonu komórkowego

5. Uczniowie proponują własne zakończenie opowiadania. Odpowiadają na pytanie: Czy policjant pomógł Kamilowi? W jaki sposób mógł to zrobić?

np. Kamil poprosił policjanta o pomoc. Na szczęście znał swój dokładny adres zamieszkania. Pan policjant odwiózł go do domu.

6. Nauczyciel przypomina, że bardzo ważna jest znajomość swoich danych personalnych i swojego adresu, jak również numeru telefonu do rodziców.

7. Uczniowie projektują i wykonują swoją wizytówkę, która zawiera imię
i nazwisko dziecka, dokładny adres oraz numer kontaktowy do rodziców.

8. Uczniowie prezentują swoje prace.

9. Pożegnanie


BIBLIOGRAFIA
1. Ch. Perrault „Jaś i Małgosia”, PUBLICAT 2004;
2. referat Izabeli Sekuły „Dziecko w sytuacji trudnej- kształcenie umiejętności radzenia sobie w chwili zagrożenia życia, zdrowia, bezpieczeństwa” www. sod.ids.czest.pl/publikacje2/1071/1071