Wychowanie plastyczne w przedszkolu

W przedszkolu wychowanie plastyczne pełni szczególną rolę. Za pośrednictwem ekspresji twórczej dziecko gromadzi doświadczenia zarówno poznawcze jak i twórcze. Bogdan Suchodolski pisze, iż: „wychowanie estetyczne to kształtowanie postawy estetycznej, jako wyrobionego smaku, umiejętności kontaktowania się z dziełami sztuki ze względu na ich walor estetyczny.”
Mówiąc o wychowaniu plastycznym, należy wyjaśnić, czym w ogóle jest sztuka. Zatem Irena Wojnar uważa, że: „sztuka jest środkiem wychowania, ponieważ kształtuje postawy człowieka, ale również jest środkiem nauczania, ponieważ wzbogaca zasób wiedzy i mechanizmy poznawcze; rozbija nie tylko schemat podziału na dziedziny anatomiczne, ale także schemat przeciwstawiający wychowanie – nauczanie, akcentując tym samym jedność i niepodzielność procesu formowania osobowości”.
Przez wychowanie plastyczne rozumiemy działanie pedagogiczne podjęte przez nauczyciela w celu:
- uwrażliwienia dziecka na piękno przyrody i dzieł sztuk plastycznych,
- nabywania przeżyć estetycznych w kontakcie z przyrodą i wytworami człowieka, a przede wszystkim dziełami sztuk plastycznych,
- rozwój wyobraźni, kreatywności i aktywności twórczej w dziedzinie jaką jest plastyka,
- kształtowanie umiejętności posługiwania się środkami wyrazu plastyki,
- dostarczanie dziecku wiadomości o sztuce.
Termin „wychowanie przez sztukę” został użyty po raz pierwszy w 1943r. przez Herberta Reada. Według tegoż autora „ekspresja jest wrodzoną każdej jednostce potrzebą komunikowania innym ludziom swoich myśli, uczuć, przeżyć, a także jest to dążenie
do utrwalania własnych wrażeń zmysłowych i rozwijanie swej wiedzy pamięciowej.
Poprzez formy ekspresji dziecko nawiązuje kontakt z bliskimi mu osobami i przekazuje im to, co jest dla niego ważne. Każdy akt twórczy jest dla dziecka niezwykle cenny, gdyż wzbogaca je, wyraża jego osobowość, jak również pozwala mu niejako odkrywać świat na nowo, dokonywać własnych odkryć, rozwijając przy tym pamięć i wyobraźnię. Przystępując do tworzenia, dziecko odwołuje się do swoich doświadczeń, a więc tego, co już zna, jak również stanów emocjonalnych, które odnawiają się podczas pracy plastycznej. Należy dbać o bogactwo twórczości plastycznej dzieci, czyli umożliwiać mu kontakt z różnymi przedmiotami i zjawiskami, dlatego też bardzo ważne jest by stworzyć możliwość do uzewnętrzniania tego, co dziecko chciałoby wyrazić poprzez sztukę. Takim koniecznym warunkiem dla rozwoju twórczości plastycznej jest ciągłe motywowanie dziecka, pobudzanie jego wrażliwości, zachęcanie do czynnego udziału w zajęciach plastycznych oraz posługiwania się różnymi materiałami plastycznymi, a także zachęcanie dziecka do indywidualnego przedstawiania treści danego tematu. Należy również dawać dziecku możliwość korzystania z różnych technik plastycznych. Ważne jest również to, by dzieci miały czas na swobodną, niczym nieskrępowaną ekspresję. Czas ten potrzebny jest na odkrywanie i eksperymentowanie w zakresie używanych materiałów, technik plastycznych czy treści przedstawianego tematu. Nauczyciel nie powinien narzucać dzieciom swojego punktu widzenia co do wykonywanego przez nie rysunku, sposobu malowania czy kolorów. Sugerowanie przez dorosłych sposobu malowania czy rysowania spowodować może zniechęcenie się dziecka do działalności plastycznej. Każdej ekspresji plastycznej dziecka powinna sprzyjać twórcza atmosfera. Przyjazny, życzliwy stosunek nauczyciela do przedszkolaków stworzy klimat porozumienia i zapewni nieskrępowaną pracę twórczą, a pozytywne przeżycia podczas rysunku stać się mogą motywacją do ponownego podejmowania wysiłku, doskonalenia swych zdolności czy powtarzania osiągniętego sukcesu
Zadaniem wychowania plastycznego jest nie tylko kształtowanie wrażliwości na piękno sztuki, rozwijania zdolności estetycznego postrzegania, ale także rozszerzanie i pogłębianie świadomości istnienia czy celu działalności człowieka. Obecnie zwraca się również uwagę na doniosłą rolę sztuki w kształtowaniu osobowości dziecka. Lowenfeld, znawca sztuki plastycznej dziecka, uważa, że należy kształtować w małej istocie postawę twórczą już od jego najmłodszych lat. Wychowanie plastyczne jest główną formą wychowania estetycznego. Zajęcia plastyczne kształtują i rozwijają wrażliwość na piękno kształtów, barw otaczającej rzeczywistości oraz wyrabia gust artystyczny poprzez obcowanie z dziełami sztuki. Równocześnie pobudza i rozwija umiejętność wypowiadania się, wyrażania sądów odnośnie swojej osoby i świata, a tym samym pobudza aktywność intelektualną dziecka, jego wyobraźnię czy uczucia. Przyczynia się ono również do przygotowania przedszkolaka do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym.
Główne zadania wychowania plastycznego w przedszkolu to:
- rozwijanie swobody w posługiwaniu się linią i plamą, kształtem i barwą na płaszczyźnie i w przestrzeni poprzez różne techniki plastyczne,
- uwrażliwienie dzieci na otaczającą je rzeczywistość, zapoczątkowanie kontaktów z przyrodą i sztuką,
Zadania te równocześnie spełniają określone funkcje:
- rozwijanie postawy twórczej,
- rozwijanie myślenia i spostrzegania,
- pobudzanie i pogłębianie uczuć i przeżyć,
- kształtowanie zdolności emocjonalnego przeżywania wartości estetycznych,
- harmonijny i wszechstronny rozwój osobowości,
- kształtowanie indywidualnych zainteresowań dziecka,
- przestrzeganie norm i zasad współżycia w grupie społecznej,
- wdrażanie do stosowania zasad estetyki w swym środowisku.
Do wyżej wymienionych funkcji wychowania plastycznego dodać jeszcze należy zadanie terapeutyczne rysunku. Usuwa on bowiem zahamowania i poczucie niepewności dziecka, uczy wiary we własne możliwości twórcze, tym samym przywracając równowagę psychiczną dzieci. Wychowanie plastyczne ponad to pobudza przedszkolaków do wyrażania swych myśli, uczuć, wyzwala napięcia wewnętrzne, którego dziecko nie jest w stanie wyrazić słowami, a także daje mu poczucie radości oraz uczy współistnienia
w społeczeństwie.