Dlaczego dzieci kłamią?

Często zadajemy sobie pytanie ,,Dlaczego dzieci kłamią? Jakie są przyczyny stosowania kłamstw u dzieci. Szukając odpowiedzi obserwujemy w jakich sytuacjach dochodzi do ,,kłamstwa” i szukamy rozwiązań. Najmłodsze dzieci kłamią tylko dlatego, że nie dostrzegają granicy między fantazją, a rzeczywistością. Kłamstwo jest ściśle powiązane ze sferą moralną. Jedne nas gorszą, inne uważamy za usprawiedliwione. Kłamanie to świadome wprowadzanie w błąd innych osób nieprawdziwymi wydarzeniami. Wg stadiów Piageta w rozwoju moralnym możemy wyodrębnić cztery podstawowe stadia. W okresie wczesnego dzieciństwa dziecko nie jest w stanie zrozumieć zasad panujących w grupie społecznej. Nawet jeśli zachowuje się zgodnie z zasadami moralnymi, to jego postępowanie nie jest konsekwencją rozumowania moralnego. W tym okresie zjawisko kłamstwa jest czymś naturalnym i wynika z egocentrycznego podejścia do życia. Kolejne stadium rozwoju moralnego dotyczy dzieci w wieku 5- 7 lat . Podejście dziecka do wszelkiego rodzaju reguł i norm zewnętrznych poważnie się zmienia. Chętnie je poznaje i staje się wyznacznikiem sposobu postępowania. Okres ten charakteryzuje się realizmem moralnym. Dzieci w wieku wczesnoszkolnym wchodzą w stadium relatywizmu moralnego, doskonale rozumieją umowny charakter reguł. Ostatnie stadium nosi nazwę autonomii moralnej i oznacza umiejętność interioryzacji reguł i norm moralnych.
Dzieci kłamią, bo uczą się tego przez naśladownictwo. Dorośli niejednokrotnie nie doceniają zdolności obserwacyjnych swoich pociech. Mówiąc dziecku nie kłam, bo brzydko, tak nie wolno, częstokroć swoim zachowaniem przeczą tym słowem. W rezultacie mamy do czynienia ze swoistym dylematem moralnym u dziecka: w istocie nie chce ono postępować źle, lecz jednocześnie pragnie naśladować i wciąż podziwiać swój wzór. Dość częstym sposobem uczenia dzieci oszukiwania jest niespełnianie obietnic przez dorosłych. Kłamstwo dziecka jest zazwyczaj wynikiem moralnych przekonań oraz oznaką braku wiary w siebie. Kłamstwo jawi się wówczas jako jedyna ucieczka od okropności życia.
Psychologowie uważają, że u podstaw dziecięcego kłamstwa leży zaburzone poczucie wartości i brak we własne siły. Maluchy, które kłamią, mają przekonanie, że są nie wiele warte i gdyby nie kłamstwo, byłyby niedostatecznie kochane i akceptowane za to, kim są w rzeczywistości. Kłamstwo jest reakcją obronną, głownie wtedy gdy króluje strach. Motywacją do mówienia nie prawdy jest chęć uniknięcia kary w myśl zasady. Istotnym motywem jest chęć zwrócenia na siebie uwagi. Powodem opowiadania kłamstw szkolnym kolegom okazuje się lęk przed odrzuceniem , wykluczeniem z grupy rówieśniczej.
Problem dziecięcego kłamstwa często jest trywializowany zarówno przez rodziców, jak i wychowawców. Dziecko, które kłamie staje się automatycznie podejrzane. Generalizując głównym powodem mówienia nie prawdy przez dzieci są dorośli.
Trzeba, więc pielęgnować u dzieci poczucie szczerości i dążenia do prawdy, dzięki temu będą mogły żyć w lepszym świecie, w którym nie kłamstwo jest wartością, lecz prawda, szczerość i uczciwość

Bibliografia:
1.Życie Szkoły, Edukacja wczesnoszkolna, czasopismo dla nauczycieli, nr 7, lipiec/sierpień 2013.
2. H. Muszyński i H. Malewska, ,,Kłamstwo u dzieci”

Krystyna Klimek
Przedszkole Nr 21 w Koszalinie