Problem negatywnych relacji interpersonalnych w zespole klasowym

Opis i analiza
Problem negatywnych relacji interpersonalnych w zespole klasowym
1. Identyfikacja problemu:
Opisywany problem dotyczy relacji uczniowskich w klasie II Zasadniczej Szkoły Zawodowej w zawodzie kucharz. Relacje dotyczą sytuacji przybycia rok wcześniej do klasy (wówczas do klasy I) nowego ucznia P.. Wcześniej P. uczęszczał do Gimnazjum w innym mieście. P. był uczniem lubianym przez kolegę i koleżanki w klasie. Był sympatyczny, a także ambitny. Problem zaistniał, gdy pojawiły się sytuacje agresywnych zachowań (dokuczanie, wyzywanie, bójki) ze strony kolegi oraz koleżanek skierowanych w stronę ucznia. Agresywne zachowania występowały jeszcze w klasie III (ze strony kolegi). Koleżanki w klasie poprawiły swoje zachowanie względem P.. W związku z tym postanowiłam pomóc uczniowi.
2. Geneza i dynamika zjawiska
Zjawisko zaczęło pojawiać się już w klasie I. Uczniowie bardzo często zwracali P. uwagę, na to że:
- ma brudne ubranie;
- ma brudne ręce;
- ma nieuczesane włosy.
Obserwując poszczególne zachowania uczniów w klasie dostrzegłam stopniowy wzrost agresji skierowanej w stronę ucznia P.. Największe jej nasilenie miało miejsce w klasie II. Wówczas agresja objawiała się napięciem, konfliktami w klasie w postaci sprzeczek uczniowskich, a nawet bójki. W klasie III zaobserwowałam dokuczanie P. ze strony kolegi w klasie. Dziewczęta poprawiły swoje zachowanie wobec P..
Rozwiązując istniejący problem prowadziłam często rozmowy z wychowawcą klasy oraz z innymi nauczycielami uczącymi P.. Przeprowadzono również rozmowę wychowawczą w klasie, którą prowadziła pani dyrektor oraz wychowawca klasy. Moje działanie sprowadzało się do bardzo częstych upomnień słownych ucznia, który dokuczał P. jeszcze w klasie III. Uczeń ten stopniowo, w coraz mniejszym stopniu kierował obraźliwe słowa w stronę P..
Stwierdzam, że takie zachowania należy automatycznie i systematycznie zwalczać, a przede wszystkim najpierw je dostrzegać i na nie reagować. Rolą nauczyciela jest poprawianie relacji uczniowskich w zespole klasowym. P. coraz częściej zaczął opuszczać zajęcia w szkole. Mówił mi, że „ma dosyć tej szkoły” i że tylko czeka, aby jak najszybciej ją skończyć. Mogłoby przecież dojść do jakiejkolwiek tragedii życiowej ucznia spowodowanej brakiem reakcji ze strony nauczyciela i nie udzieleniem pomocy uczniowi.
3. Znaczenie problemu
Problem dręczenia, agresji, czyli tzw. bullying może być powszechny w każdej szkole. Bullying to inaczej „szkolne prześladowanie”, które nie zwalczane może doprowadzić do obniżenia samooceny dręczonego ucznia, zwiększenia poziomu lęku, zwiększenia ryzyka wystąpienia depresji i zaburzeń emocjonalnych czy nawet psychicznych. Może również doprowadzić do tragedii życiowych. Co więcej występowanie agresji skierowanej do jednego z uczniów w zespole klasowym pogarsza warunki nauczania, utrudnia nauczycielowi prowadzenie lekcji, a w rezultacie utrudnia lub wręcz uniemożliwia osiągnięcie zamierzonych celów lekcji. Prześladowany uczeń może osiągać niższe wyniki w nauce.
4. Prognoza
Postawiłam dwie prognozy, co do skuteczności podjętych oddziaływań:
- prognoza negatywna: Brak zainteresowania nauczyciela zaistniałą sytuacją, obojętność szkoły i nie podjęcie jakichkolwiek działań zmierzających do rozwiązania problemu może doprowadzić do wystąpienia opisanych w punkcie 3. skutków.
- prognoza pozytywna: Zainteresowanie nauczyciela zaistniałą sytuacją, reakcja ze strony szkoły i innych nauczycieli oraz podjęcie jakichkolwiek działań zmierzających do rozwiązania problemu może doprowadzić do zniwelowania negatywnych skutków.
5. Propozycje rozwiązań:
1. Poszukiwanie skutecznych rozwiązań poprzez rozmowy wychowawcze z uczniami w przypadku każdej zaistniałej sytuacji na bieżąco, upomnienia słowne kierowane do uczniów przejawiających negatywne zachowania w stosunku do P..


6. Wdrażanie oddziaływań:
Praca wychowawcza w omawianym zespole klasowym polegała na rozmowach, pogadankach z udziałem uczniów oraz pani vicedyrektor i wychowawcy klasy. Będąc świadkiem nieprawidłowych zachoweń skierowanych w stronę P. nieprzerwanie ingerowałam i przeprowadzałam rozmowy dyscyplinujące z uczniami w tej klasie. Przeprowadziłam również wiele rozmów z innymi nauczycielami oraz wychowawcami w szkole, którzy znali sytuację P. i również dostrzegali oznaki bullyingu. Za każdym razem starałam utwierdzić się w przekonaniu, że nie mylę się co do podejrzeń takich negatywnych zachowań w klasie. Ponadto za każdym razem, kiedy pojawiały się negatywne relacje interpersonalne w klasie, informowałam wychowawcę klasy o zaistniałym fakcie.
7. Efekty oddziaływań:
Zaobserwowałam stopniowy spadek przypadków dręczenia i nękania P.. W nowym roku szkolnym uczniowie zmienili nastawienie do nowego kolegi w klasie. Tylko sporadycznie uczeń – drugi chłopiec w klasie zwracał się do P. w sposób wskazujący na próby bullyingu. Wobec zastanej sytuacji na bieżąco reagowałam i starałam się obronić i wesprzeć poszkodowanego ucznia. P. zawsze mówił mi o swoich problemach od początku jego pobytu w nowej szkole. W pierwszym roku szkoły ponadgimnazjalnej zaobserwowoałam jego bardzo częstą obecność przy mnie, na przykład w czasie wycieczki szkolnej.
LITERATURA:
„Psychologia w szkole”
Niemierko „Wychowanie w klasie szkolnej”
„Psychologia w szkole” - współpraca z rodzicami w praktyce

Opracowała: Anna Bąk