Holokaust w filmowym ujęciu - "Pociąg życia" Radu Mihaileanu

Zajęcia z filmem R. Mihaileanu "Pociąg życia" proponuję uczniom klas trzecich gimnazjum. Młodzież zna już teksty literackie dotyczące Holokaustu (np. I. Fink, "Zabawa w klucz" lub E.E. Schmitt, "Dziecko Noego").

Lekcje zaczynam od pytania o filmy, w których podjęto tematykę Zagłady. Najczęściej przywoływane są: "W ciemności" A. Holland, "Pianista" R. Polańskiego, "Lista Schindlera" S. Spielberga.

Przed projekcją wyjaśniam, że film, który młodzież zobaczy jest trochę inny od wcześniej poznanych obrazów. Nakręcił go młody, tragicznie zmarły reżyser, który temat znał z opowieści i świadectw, ale właśnie dlatego obraz ten jest ciekawy. W filmie są elementy humorystyczne, zastanówcie się, czy zmieniają coś w odbiorze?

Właściwy odbiór filmu będzie możliwy, kiedy poznamy pewne pojęcia związane z kulturą i historia Żydów, dlatego ważne jest ich odczytanie przed projekcją. Pojęcia znajdują się na karcie pracy, którą otrzymuje każdy uczeń.(W przygotowaniu karty pracy korzystałam z gry edukacyjnej przygotowanej przez POLIN)
Uczniowie podczas projekcji notują momenty, w których pojawia się pojęcie z karty pracy. Dodatkowo zalecam również zwrócenie uwagi na bohatera filmu, Szlomo (Kim jest? Jak się zachowuje? Jak traktują go inni?)

Po projekcji wybrani uczniowie odczytują karty pracy. Ważne, aby wszyscy zauważyli, że reżyser opowiada również o kulturze narodu, który kiedyś zamieszkiwał również Polskę, Europę, więc jest to obraz uniwersalny. Obraz ten zabarwiony jest szczyptą humoru, który na pewno rozładowuje napięcie związane z trudnym tematem. Warta uwagi jest scena, w której listonosz odkrywa ucieczkę Żydów. Ujęcie pustego placu z synagogą, porzuconymi przedmiotami, zmusza do refleksji. Warto pochylić się nad tym kadrem.

Następnie dyskutujemy o zakończeniu filmu, które zawsze przyjmowane jest ze sporym zaskoczeniem. Do jakich refleksji zmusza zakończenie tej historii?

Na końcu analizujemy postać Szlomo, odpowiadając na pytania z karty pracy (Szlomo nie jest tylko wiejskim głupkiem, ma również cechy filozofa, opowiada również historię swojego sztetla). Praca domowa to napisanie listu inspirowanego filmem do Szlomo.

KARTA PRACY

Rabin - pracujący na rzecz danej społeczności czy synagogi, zwykle prowadzi systematyczne nauczanie judaizmu w formie kazań, lekcji, wykładów czy konsultacji.
........................................
Koszerny - w judaizmie oznacza, że produkt jest zdatny do użytku z religijnego punktu widzenia, wywodzi się z Tory. Ważne jest np. rozdzielenie produktów mlecznych i mięsnych w potrawach oraz przez używanie osobnych naczyń.
........................................
........................................
Tora - Pięcioksiąg Mojżesza, podstawowa cześć hebrajskiego kanonu Pisma Świętego.
........................................
Mykwa - akwen z wodą bieżącą, deszczową, która służy do rytualnego oczyszczania ludzi (kobiety) i przedmiotów znajdujących się z różnych względów w stanie nieczystości rytualnej.
........................................
Tałes - rodzaj kamizelki, koszulki, na której czterech rogach przyszyte są frędzle. Ozdabiają go poprzeczne niebieskie lub czarne pasy.
........................................
Menora - siedmioramienny świecznik.
........................................
Mezuza - niewielki futerał przymocowany do framugi drzwi w żydowskich domach. W jego wnętrzu umieszcza się zwinięty pergamin z zapisanymi wersetami z Tory.
........................................
Aron ha-kodesz - szafa, w której przechowuje się zwoje Tory.
........................................
Szabat (hebr. 'odpoczynek', 'zaprzestanie') - najważniejsze święto obchodzone w każdy siódmy dzień tygodnia, od piątkowego wieczoru do sobotniego zmierzchu.
........................................
........................................
Purim - najradośniejsze święto w obrzędowym roku żydowskim. W tym czasie wręcza się prezenty, uczcie purimowej towarzysza zabawy, tańce i przedstawienia.
........................................

Szlomo
Kim jest?
........................................
Jak mówi?
........................................
Jak się zachowuje?
........................................
........................................
........................................
Jak traktują go inni?
........................................
........................................
........................................
........................................Praca domowa:
Napisz list do Szlomo, wykorzystaj film oraz wnioski z lekcji.