Scenariusz lekcji "Podstaw przedsiębiorczości" w klasie III liceum ogólnokształcącego

Temat zajęć: Komunikacja interpersonalna (temat na dwie godziny lekcyjne)

Cele edukacyjne:
Uczeń potrafi:
a) rozróżnić komunikację werbalną od niewerbalnej,
b) scharakteryzować pojęcie aktywnego słuchania,
c) podać charakterystyczne dla mieszkańców Polski przykłady komunikacji niewerbalnej oraz porównać je z gestami, których używają inne narody,
d) wymienić bariery komunikacji interpersonalnej,
e) scharakteryzować rodzaje zachowań (agresywne, uległe, manipulacyjne, asertywne),
f) przeprowadzić w warunkach symulowanych rozmowę mającą na celu powiadomienie pracownika i jego zwolnieniu.

Stosowane metody nauczania:
a) słowne – pogadanka, mini-wykład,
b) aktywne – odgrywanie ról, ćwiczenia praktyczne
Pomoce dydaktyczne: opisy ról, instrukcje dla obserwatorów, folie lub prezentacja elektroniczna (pps)

Przebieg poszczególnych lekcji:
1. sprawy organizacyjne,
2. część zasadnicza,
3. wprowadzenie do tematyki omawianej na następnej lekcji,
4. przekazanie zadania domowego (pod koniec pierwszej lekcji z komunikacji)

Lekcja pierwsza:

Co to jest komunikacja interpersonalna?
Komunikacją jest proces, podczas którego ludzie w różny sposób przekazują sobie informacje.” Interpersonalna” oznacza po prostu „między ludźmi”.

Co niesie komunikat poza treścią? Jakich informacji może dostarczyć odbiorcy?
Może dostarczyć odbiorcy informacji o nadawcy, np. jego stosunku do przekazywanej informacji lub jego samopoczuciu. Stosunek ten może przejawiać się różnie w zależności od statusu odbiorcy informacji.

Ćwiczenie:
Proszę przekazać informację o tym, że się dostało jedynkę ze sprawdzianu mamie.
Proszę przekazać informację o tym, że się dostało jedynkę ze sprawdzianu koledze z podwórka.
Proszę porównać dobrane w powyższych sytuacjach słowa/gesty/ton głosu itp.

Jakie mamy rodzaje komunikacji?
a) werbalna,
b) niewerbalna (gesty, mimika)
Znaczenie komunikatu zależy w 7% od użytych słów, w 38% od brzmienia głosu i w 55% od innych form niewerbalnych (np. gestów, mimiki).
Drugi rodzaj komunikacji jest bardziej istotny, niż słowa przekazywane odbiorcy. Czasem może zastąpić słowa.

Ćwiczenie:
Proszę przedstawić kilka gestów charakterystycznych dla naszego kręgu kulturowego.
Pogadanka na temat różnicy w wyrażaniu niektórych informacji gestem w zależności od kultury danego kraju.
Ćwiczenie:
Proszę przedstawić miną następujące stany emocjonalne:
a) szczęście,
b) strach,
c) smutek,
d) złość,
e) zdziwienie

Zadanie domowe:
Proszę zastanowić się, czy jest tzw. aktywne słuchanie.
Proszę opisać, jakie skutki może mogą mieć dla procesu komunikacji następujące rodzaje zachowań:
a) agresywne,
b) uległe,
c) manipulacyjne,
d) asertywne.
Proszę scharakteryzować wymienione rodzaje zachowań.


Lekcja druga:

Czym jest według was aktywne słuchanie?
Jest to taki rodzaj słuchania, który daje naszemu rozmówcy do zrozumienia, że go słuchamy, że zależy nam, żeby go dobrze zrozumieć, że interesuje nas, co on mówi.
Jak dajemy rozmówcy poznać, że go aktywnie słuchamy?
Np. pytamy go, czy dobrze zrozumieliśmy jego wypowiedź, potakujemy głową na znak zrozumienia, zadajemy dodatkowe pytania.

Jakie mogą wystąpić bariery w procesie komunikacji interpersonalnej?
Np. niechęć odbiorcy do nadawcy lub do komunikowania się w określonym miejscu lub w określony sposób, szumy z otoczenia (np. hałas), niedostosowany język nadawcy do języka odbiorcy, niedostateczna wiedza odbiorcy o faktach opowiadanych przez nadawcę

Proszę krótko scharakteryzować rodzaje zachowań podane w zadaniu domowym i określić, które z nich sprzyjają komunikacji, a które nie.
Najbardziej sprzyja komunikacji postawa asertywna.

Proszę przedstawić scenkę, w której pracodawca zwalnia pracownika. Dwie osoby odgrywają wymienione role. Pozostali uczniowie oceniają umiejętności komunikacyjne przełożonego.

Rola przełożonego:
Trzeba zwolnić pana X, kierownika magazynu, który został już wielokrotnie upominany ze względu na skargi zgłaszane przez klientów. Zawsze obiecywał poprawę, ale bez skutku. Firma wysłała go na kurs z komunikacji interpersonalnej. Szkolenie nie przyniosło jednak żadnego efektu. Oto punkty, według których ma pan wykonać swoje zadanie:
1) telefoniczne umówienie się na spotkanie z panem X,
2) w trakcie spotkania - poinformowanie pana X o ostatecznej i nieodwołalnej decyzji o zwolnieniu (to jest jego ostatni dzień w pracy),
3) w ostateczności – zaproponowanie pomocy w znalezieniu innej pracy (oczywiście w innej firmie),
Zwolnienie nie powinno być dla niego zaskoczeniem. Może jednak wywołać u niego agresję.

Rola pracownika:
Pracujesz w firmie od 15 lat. Masz już na koncie 2 awanse (ostatni na kierownika magazynu – 5 lat temu), więc rozwinąłeś w trakcie pracy swoją wiedzę i umiejętności w danej branży. Twoje „złe” zachowanie nie wynika z braku umiejętności komunikacji, tylko faktu, że nie odpowiadasz za wszystkie skargi, które do Ciebie napływają od klientów firmy. Nie chcesz być zwolniony. Znasz trudna sytuację na rynku pracy. Masz rodzinę i trójkę dorastających dzieci – nie mogą zostać bez środków do życia. Nie przyjmiesz informacji o zwolnieniu i będziesz starała się przekonać przełożonego o daniu ci jeszcze jednej szansy w tej firmie..

Instrukcja dla obserwatora:
1) zanotuj poszczególne działania przełożonego,
2) czy informacja o zwolnieniu została jasno przekazana?,
3) co przeszkadzało w komunikacji przełożonego?,
4) czy przełożony osiągnął swój cel?
5) czy zrobił to grzecznie/niegrzecznie/dał sobą manipulować/był zbyt ostry w rozmowie?,
6) jakie uczucia wywołuje w tobie przełożony: sympatię/jej brak/inne?

Podsumowanie zajęć z komunikacji interpersonalnej.