Edukacja spersonalizowana w polskiej szkole

Edukacja spersonalizowana to wysoko zindywidualizowany system kształcenia, optymalizowany i elastycznie dostosowywany do potrzeb konkretnego ucznia, z jego udziałem. Ten styl edukacji zakłada selekcję i dostosowywanie metod, technik oraz sposobów nauczania i wychowywania do natury konkretnej osoby oraz uwzględnia naturalne różnice między płciami. ONZ uznała, że edukacja zróżnicowana nie jest dyskryminacją płciową. Główne zasady edukacji spersonalizowanej zakładają, że to uczeń jest w centrum zainteresowania i posiada osobisty plan edukacyjny, który jest czymś więcej niż „indywidualizacją” nauczania, czyli istotna jest jednostkowość kształcenia, a w niej rozwój zgodny ze specyficznymi potrzebami i zdolnościami ucznia. Bardzo ważne są również: autonomia, a więc świadomość uczenia się ucznia i umożliwienie mu samodzielnego podejmowania działań; otwartość jako kształcenie kreatywne; system jakości - Praca Dobrze Wykonana, który zakłada czerpanie radości i satysfakcji z własnej aktywności, dzięki czemu uczeń jest zmotywowany do podejmowania dalszego wysiłku; efektywne komunikowanie się. Edukacja spersonalizowana dąży do odpowiedzialnego kształtowania całej rzeczywistości wychowanka i umożliwia mu osiągnięcie faktycznej integracji, ponieważ opiera się ona na realizmie wychowawczym.
W Polsce edukacja spersonalizowana reprezentowana jest m.in. przez sieć placówek wychowawczych, których założycielem jest Stowarzyszenie Wspierania Edukacji i Rodziny STERNIK. Rodzice zaangażowani w to dzieło, nawiązali kontakt z Institució Familiar d’Educació (IFE) w Barcelonie. Wypracowany tam model wychowawczy opiera się na założeniu, iż szkoła jest przedłużeniem rodziny. W modelu tym najważniejsi są rodzice, zaś nauczyciele mają rolę drugoplanową. Każda rodzina ma swojego opiekuna - tutora, z którym ustala plan osobistego rozwoju dziecka. Opiekun dobrze poznaje dziecko i pomaga mu w pełni rozwinąć swoje możliwości, ma inspirować, wspierać, zachęcać dziecko do pokonywania najróżniejszych trudności, pomagać
w zdobywaniu wiedzy i umiejętności, których ono potrzebuje, by móc funkcjonować w zgodzie z własną naturą. Istotnym elementem programu jest całoroczna praca nad sobą, aby przyswajać sobie porządek, hojność, wdzięczność, sprawiedliwość, solidarność, szczerość, radość, przyjaźń, itp. Pozwala to na rozwijanie pełni człowieczeństwa oraz pogłębienie relacji z innymi ludźmi i z Bogiem. W ciągu roku szkolnego rodzice regularnie spotykają się z opiekunem w celu omówienia postępów wychowawczo-edukacyjnych. Tutor pomaga również nauczycielom-wychowawcom w maksymalnym wykorzystaniu potencjału szkoły, do której jego wychowanek należy. Praca tutora powinna więc łączyć w sobie charakter dydaktyczny i praktyczno-moralny. Model Edukacji Spersonalizowanej i Zróżnicowanej przynosi dobre efekty tylko i wyłącznie wtedy, gdy tutor, rodzice i szkoła (nauczyciele, wychowawcy, dyrekcja) tworzą zgrany zespół, współpracujący dla dobra dziecka. Rodzice powinni być świadomi tego, że to oni są pierwszym autorytetem dla swojego dziecka i do nich należy ukształtowanie go
i wyedukowanie. Etap kształtowania osobowości, nabierania pewnych nawyków, wykształcenia cech ma miejsce zanim dziecko trafi do szkoły. Rodzice mają być niejako fachowcami z dziedziny wychowania, a rodzina ma stawać się ich pasją. W edukacji szkolnej ważne są nie tylko wysokie kompetencje merytoryczne nauczycieli, ale także to, kim oni są jako ludzie. Odpowiedzialnymi wychowawcami są jedynie ci, którzy w całościowy i realistyczny sposób rozumieją wychowanka (adekwatne przygotowanie antropologiczne), odróżniają to, co wychowanka rozwija od tego, co go krzywdzi (prawda i wrażliwość moralna) i kierują się rzeczywistą troską o jego dobro (miłość wychowawcza). Mają oni obowiązek pracować nad swoim charakterem, gdyż umożliwiają aktualizację potencjalnych możliwości tkwiących
w uczniu, a proces ten przebiega najbardziej skutecznie, gdy sam nauczyciel staje się wiarygodnym świadkiem tego, co głosi i ciesząc się wysokim autorytetem spełnia rolę mistrza. Wprowadzając ucznia w świat wartości, ukazując wzorce osobowe, jasne zasady postępowania czy kanony piękna, musi nauczyć go umiejętności oceny własnych poglądów i postępowania. Rolą nauczyciela-wychowawcy jest również tak prowadzić proces dydaktyczno-wychowawczy, aby umożliwić uczniowi głębokie przeżywanie pożądanych wartości, gdyż przeżycia przyczyniają się do umocnienia trwałych postaw życiowych.
System edukacji spersonalizowanej wychodzi zatem z założenia, że szkoła jest nie tylko po to, by uczyć przedmiotów, ale by nauczyć życia i nie tylko po to, by przekazywać wiedzę, ale też wychowywać. Dlatego nauczyciele-wychowawcy mają na celu także przygotowanie ucznia do odpowiedzialnego zachowania w różnych sytuacjach życiowych. Należy pomóc mu zrozumieć, iż dobrze ukształtowane sumienie i rzetelne wypełnianie obowiązków jest środkiem do osiągnięcia doskonałości w sensie ludzkim i duchowym. Wychowankowie takich szkół to kobiety i mężczyźni, którzy są w stanie w pełni rozwinąć swoje umiejętności, dać się porwać ideałom oraz rozwinąć w sobie ducha służby. Są odważni, znakomicie wykształceni i wychowani. Potrafią świetnie radzić sobie z codziennością. Szkołę zróżnicowaną skończyły Condoleesa Rice, Madeline Albright oraz Hilary Clinton, która często podkreśla zalety takiego modelu kształcenia.
Edukacja spersonalizowana funkcjonuje w Polsce także w szkołach prowadzonych przez Zgromadzenia zakonne męskie i żeńskie. Należą do nich, m.in. Prywatne Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące Sióstr Nazaretanek w Warszawie, Prywatne Żeńskie Gimnazjum i Liceum im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie, Męskie Liceum Ogólnokształcące św. Bernarda Ojców Cystersów w Krakowie, Zespół Szkół Zakonu Pijarów Matki Bożej Królowej Szkół Pobożnych w Katowicach, Zespół Szkół Sióstr Niepokalanek w Nowym Sączu i wiele innych.

Literatura:
Por. http://gosc.pl/doc/787836.Edukacyjna-wolnosc-zroznicowana/2 z dnia 26.11.2012r.
Por. http://www.mediaikultura.org/2011/04/11/edukacja-spersonalizowana/ z dnia 26.11.2012r.
Por.http://nowoczesne.enauczanie.com/metodyka/spersonalizowane z dnia 26.11.2012r.
Por. M. Dziewiecki, Osoba i wychowanie. Pedagogika personalistyczna w praktyce, Rubikon, Kraków 2003.
Por. http://www.sternik.edu.pl/nasze-zasady/personalizacja-ksztalcenia/edukacja-spersonalizowana-2 z dnia 26.11.2012r.
Por. B. Śliwerski, Współczesne teorie i nurty wychowania, Impuls, Kraków 2010.
Por. K. Wrońska, Karola Wojtyły personalistyczna filozofia wychowania, w: Wychowanie na rozdrożu, red. F. Adamski, Wyd. UJ, Kraków 1999.
Por. Wychowanie personalistyczne, red. F. Adamski, WAM, Kraków 2005.

Opracowała s.Sara Iwona Zdep