Analiza wypowiedzi dziecka 3 - letniego

Analiza wypowiedzi dziecka

Grażyna Komendacka
Studia podyplomowe
w zakresie logopedii
PWSZ Chełm

Karol lat 2,9
Karol wychowuje się w pełnej rodzinie, jest drugim dzieckiem. Siostra Karola (Natalka) jest od niego o rok starsza. Rodzeństwo uczęszcza do przedszkola. Są w jednej grupie przedszkolnej. Po powrocie z przedszkola dzieci są pod opieką jednego z rodziców lub dziadków. Dzieci są bardzo zżyte z sobą. Karol prawie we wszystkim naśladuje starszą siostrę. Mają sypialnię razem z rodzicami. Mama ma wyższe wykształcenie, jest nauczycielką w szkole specjalnej. Tata ma średnie wykształcenie, jest rolnikiem i pracuje też jako hydraulik. Rodzice poświęcają dzieciom dużo czasu. Czas wolny spędzają wspólnie poświęcając go na zabawy ruchowe, śpiewanie, wyjazdy na wieś, pracę w ogrodzie i sadzie. Pasją rodziny są wspólne wycieczki w nowe miejsca.

Wywiad przeprowadzono w domu rodzinnym Karola. Jest on moim synem. Podczas nagrywania rozmowy Karol oglądał bajkę w telewizji. Dziecko musiało podzielić swoją uwagę na oglądanie bajki i rozmowy ze mną.

(Karolku, co oglądasz?) bolka i lol′ka (A jaką bajkę lubisz najbardziej?) bolek i lol′ek (lubisz tą bajeczkę?)lub́e (a jeszcze jaką bajeczkę lubisz?) lekśo i maks i lub́i i maśa i ḿiś ( a smerfy lubisz?) tak, a to ćo! (pokazując na oglądaną w telewizji bajkę) to ńe kloćki, lub́e v pudeu̯ećku ńeb́eśko (są niebieskie klocki?) ńe ma ( co było dzisiaj w przedszkolu? śniadanko i kompoćik (chodziliście dzisiaj na spacerek?) tak a natalka xoʒ́iu̯a po kau̯uźi ( i pani nakrzyczała na Natalkę?) ńee, tylko muv́iu̯a i ṕotluś xlapau̯ i śpetḱi byu̯y mokle (a jak nazywa się ten Piotruś, jak ma na nazwisko?) Ṕotluś sfoi̯ei̯ mamy (mama przyszła po Piotrusia?) tak ṕexotou̯,ne ma on śamoxoda? (ma, może się dzisiaj zepsuł albo tata Piotrusia gdzieś pojechał, Karol pani mówiła, że byliście dzisiaj trochę niegrzeczni, kto porozrzucał zabawki?) to ṕotluś! (tylko Piotruś?) yxm ( a kto je pozbierał?) my i ańa ( a może pojedziemy do sklepu?)tak! tak! ( i co kupimy? Milczenie – zastanawia się, co się nam skończyło?) poḿidolḱi i kulḱi, i ćo i̯eśće? (może jakąś zabawkę? Co byś chciał?) źabafke (a jaką?) telefon mui̯, taḱi duźi b́au̯y (prawdziwy?) tak! plaf ʒ′ivy ( i co będziesz robił tym telefonem?) ʒ′wońiu̯ ( a do kogo będziesz dzwonił?) y yy do pańi, do pańi il′i ( do pani Lilii) źeby u̯ona poi̯exau̯a ( a gdzie żeby pojechała?) do źakupy ( po zakupy, tak?) tak ( a do Mateusza zadzwonimy? >Karol boi się narzeczonego swojej cioci Asi< ) ńe ( żeby przyjechał?) ńee! ( a do cioci Asi zadzwonimy, żeby przyjechała bez Mateusza?) tak, a ḱedy? ( może w sobotę?) taak i bende śe bav́iu̯ z ćoćo aśo ( a Mateusz gdzie ma pojechać? Do swojego domu?) ńe, do źakupy ( i co ma kupić?) noś! ( Nos?) noś ( a taką grę > w telewizji jest reklama gry z doklejanym nosem<) ale do naś? ( Tak? Do nas ma przyjechać?) tak, ale i̯a do mateuśa , źeby ḿi kuṕiu̯ ćuḱelḱi , yyy, ćekoladove i pui̯de śob́e ( i pójdziesz sobie? A dokąd?) do śfoi̯ego pokoi̯u ( A może w sobotę pojechalibyśmy do babci Kazi? Co?) taak ( I co będziesz tam robił?) baviu̯ śe ( Może pojeździsz traktorem?) ńe, takim duźim ʒ́ondilem ( A kto z tobą będzie jeździł?) Śtaśo ( wujek Stasio?) tak ( A kogo weźmiesz ze sobą?) natalke, tata i mamuśe ( I gdzie pojedziemy?) do źakupy ( Na zakupy John Deerem?) taak (oglądamy dalej bajkę – Karol patrz co te panie mają?) śmoćek, a ćemu? ( może chciałyby być jeszcze dziećmi , a to kto to jest?) pol′ićka. On ma gv́iźdak! ( I co robi?) gv́iźda do bolka, a ʒ́e dluǵi? (Lolek?) tak. glai̯o. Ćo to? (chłopcy grają w szachy) patś! pšyśu̯a pańi ( to Tola. Popatrz dobrze, to pani czy dziewczynka) ʒ́ećinka , mamo! Mamo! Patś, ńe vypada, v́iʒ́iś , ńe wypada ( Tak widzę, dobrze zakręciłeś. Zaczyna kaszleć – a co ty tak kaszlesz?) bol′i galdeu̯ko, tśeba l′iźaka ( A może pojedziemy do pani doktor) ńe, bende pu̯akau̯, pańi da kui̯ f pupe i benʒ́e boleć, ńe ćem.

ANALIZA WYPOWIEDZI DZIECKA:
1. Poziom fonologiczny:
* dziecko realizuje poprawnie wszystkie samogłoski ustne (z wyjątkiem jednej głoski „o” w nagłosie dwóch wyrazów: u̯ona, u̯okno – syn potrafi wyrazy te powtórzyć za mną z odpowiednią artykulacją głoski o);
* samogłoski nosowe nie są jeszcze prawidłowo realizowane:
- samogłoska ę realizowana jest w śródgłosie jako en, np.: bende
- samogłoska ǫ realizowana jest w śródgłosie jako on, np.:
- samogłoski nosowe w wygłosie nie są słyszalnie realizowane, np.: bende, aśo, glai̯o – tracą nosowość,
- w wygłosie samogłoska ę realizowana jest zgodnie z normą potoczną; np.: bende, pui̯de, natalke, mamuśe
* Dziecko potrafi poprawnie wypowiadać spółgłoski:
- dwuwargowe: p, pʹ, b, bʹ, m, mʹ
- wargowo-zębowe: f, fʹ, w, wʹ
- środkowojęzykowe: ś, ź, ć, ʒ́, ń, kʹ, gʹ
- tylnojęzykowe: k, g, h
- przedniojęzykowo-zębowe: t, d, n
- przedniojęzykowo-dziąsłowe: l
* 3 szeregi: szumiący, syczący i ciszący
- szereg ciszący (stabilizuje się do końca 3 roku życia) głoski ciszące zostały utrwalone:
poprawne użycie głoski ś – miś, śnadanko, aśo, aśa;
poprawne użycie głoski ź –
poprawne użycie głoski ć - ćoćo
poprawne użycie głoski ʒ́ - ʒ́ećinka, v́iʒ́iś, benʒ́e, plaf ʒ′ivy
poprawne użycie głoski ń – ńe, pańi,
- szereg syczący ( utrwala się do 4 roku życia)jest realizowany jeszcze niepoprawnie, głoski syczące zastępowane są głoskami ciszącymi, występują tu substytuty owych głosek:
zamiast s występuje ś, np: noś, do naś, mateuśa, śobie; śamoxoda
zamiast c występuje ć, np: ćuḱelḱi, pol′ićka
zamiast z występuje ź, np: źakupy, źeby, gv́iźdak, gv́iźda,
- szereg szumiący (gółski tego szeregu zaczynają pojawiać się najpóźniej do 5 – 6 roku życia); dziecko nie opanowało prawidłowej artykulacji głosek tego szeregu, występują substytucje:
zamiast š występuje ś, np. maśa, pšyśu̯a, śmoćek, a ćemu
zamiast č występuje ć, np. ćekoladove
zamiast ž występuje ź, np. kau̯uźi, duźim, źeby
zamiast ǯ występuje ʒ́, np. ʒ́ondilem
- głoska r nie jeszcze realizowana przez dziecko (powinna pojawić się do końca 4 roku życia, a nawet, jak podają inne źródła 5 – 6 roku życia; syn ma jeszcze czas na opanowanie tej głoski), głoskę r substytuje głoską l, np. lub́i, lekśo, ṕotluś, mokle, poḿidolḱi, ʒ́ondilem, dluǵi
* w wypowiedzi dziecka występują uproszczenia grup spólgłoskowych: paćś, patś

2. System morfologiczny.
* Fleksja czasownika
a) kategoria osoba:
Dziecko prawidłowo używa form osobowych czasownika.
- 1 osoba liczba pojedyncza: lub́e, ʒ′wońiu̯, bende śe bav́iu̯, i pui̯de śob́e, bende pu̯akau̯, ńe ćem.
- 2 osoba liczby pojedynczej: patś, v́iʒ́iś
- 3 osoba liczby pojedynczej: natalka xoʒ́iu̯a, muv́iu̯a i ṕotluś xlapau̯ i śpetḱi byu̯y mokle , poi̯exau̯a, , pańi da kui̯
liczba mnoga
- 1 osoba liczby mnogiej (my): kupʹilʹiśmy,
- 3 osoba l. mnogiej (oni, one): tak. glai̯o
b) kategoria liczby:
Dziecko prawidłowo używa form liczby: ale do naś?, kuṕiu̯ ćuḱelḱi, patś! pšyśu̯a pańi
c) kategoria rodzaju:
- rodzaj męski: ḿi kuṕiu̯, bende pu̯akau̯, bende śe bav́iu̯
- rodzaj żeński: pańi da kui̯, natalka xoʒ́iu̯a
d) kategoria trybu:
- tryb przypuszczający nie występuje,
- tryb oznajmujący: ńe, bende pu̯akau̯, pańi da kui̯ f pupe i benʒ́e boleć, ńe ćem
- tryb rozkazujący: patś,
e) kategoria czasu:
- dziecko używa czasowników w czasie teraźniejszym: ,ne ma on śamoxoda, , ńe vypada, v́iʒ́iś , ńe wypada, bol′i galdeu̯ko, pańi da kui̯
- dziecko używa czasowników w czasie przyszłym: ʒ′wońiu̯, i bende śe bav́iu̯, bende pu̯akau̯, benʒ́e boleć
f) kategoria strony: w wypowiedziach dziecka występuje strona czynna (ne ma on śamoxoda, , ńe vypada, v́iʒ́iś , ńe wypada, bol′i galdeu̯ko, pańi da kui̯) oraz strona zwrotna (bende śe bav́iu̯ z aśo) - w wypowiedziach występuje poprawnie realizowana liczba pojedyncza i liczba mnoga; lekśo, kau̯uźi, duźim, źakupy, ṕotluś, mokle, poḿidolḱi
- dziecko właściwie używa kategorii rodzaju gramatycznego
- w wypowiedziach dziecka widoczna jest już prawidłowa realizacja fleksyjna; po kau̯uźi, z aśo, do śfoi̯ego pokoi̯u, ʒ́ondilem ( zdarzają się pewne błędy w odmianie: , lub́e v pudeu̯ećku ńeb́eśko, ne ma on śamoxoda)
- dziecko najczęściej w wypowiedzi używa trybu oznajmującego: ńe, bende pu̯akau̯, pańi da kui̯ f pupe i beʒ́e boleć, ńe ćem
- występuje strona zwrotna wypowiedzi: taak i bende śe bav́iu̯ z aśo
- występuje prawidłowa realizacja form osobowych zarówno w liczbie pojedynczej jak i mnogiej
* dziecko używa spieszczeń i zdrobnień; galdeu̯ko, ʒ́ećinka, mamuśe

3. System leksykalny.
- dziecko ma już spory zasób słownictwa, nie zawsze odpowiada na pytania, zwykle wtedy stosuje wtrącenia lub wypowiedzi nie adekwatne do pytań.
- w wypowiedzi występują różne części mowy, przeważają jednak rzeczowniki i czasowniki
^ rzeczowniki: Ṕotluś, natalka, poḿidolḱi, ; galdeu̯ko, ʒ́ećinka, mamuśe
^czasowniki: bende śe bav́iu̯, bende pu̯akau̯, ńe wypada, bol′i,
^ przymiotniki: ńeb́eśko, duźi b́au̯y, plaf ʒ′ivy
^zaimki: to, ta on, ona, mi
^ przyimki: f (w), z, do - niewłaściwa realizacja przyimka: do źakupy ‘na zakupy’
- w wypowiedzi występuje liczebnik: dluǵi
- dziecko najczęściej używa spójnika i
- w wypowiedzi nie występują wykrzykniki
- twierdzenia bywają zastępowane przez :yyy, yhmm
- w wypowiedziach występuje poprawnie realizowana liczba pojedyncza i liczba mnoga; lekśo, kau̯uźi, duźim, źakupy, ṕotluś, mokle, poḿidolḱi
- dziecko właściwie używa kategorii rodzaju gramatycznego
- w wypowiedziach dziecka widoczna jest już prawidłowa realizacja fleksyjna; po kau̯uźi, z aśo, do śfoi̯ego pokoi̯u, ʒ́ondilem ( zdarzają się pewne błędy w odmianie: , lub́e v pudeu̯ećku ńeb́eśko, ne ma on śamoxoda)
- występuje prawidłowa realizacja form osobowych zarówno w liczbie pojedynczej jak i mnogiej
- w wypowiedzi występują różne części mowy, przeważają jednak rzeczowniki i czasowniki
- dziecko najczęściej w wypowiedzi używa trybu oznajmującego: ńe, bende pu̯akau̯, pańi da kui̯ f pupe i beʒ́e boleć, ńe ćem
- występuje strona zwrotna wypowiedzi: taak i bende śe bav́iu̯ z aśo
- w wypowiedzi występuje liczebnik: dluǵi
- dziecko najczęściej używa spójnika i
- w wypowiedzi nie występują wykrzykniki
- niewłaściwa realizacja przyimka: do źakupy ‘na zakupy’
- twierdzenia bywają zastępowane przez :yyy, yhmm
4. System składniowy.
- przeważają wypowiedzi jednowyrazowe i równoważniki zdań
- zaczynają się pojawiać zdania złożone: ńe, bende pu̯akau̯, pańi da kui̯ f pupe i beʒ́e boleć, ńe ćem
- występują głownie zdania oznajmujące i pytające.