Uzasadnienie etyki biblijnej jako drogowskaz do słusznego postępowania

Wstęp

Współcześnie wymogi etyczne Biblii traktuje się jako przestarzałe i niemodne. Za pierwszym przemawiają argumenty mówiące o tym, że Biblia zwiera zbiór zasad i norm, które nie wpisują się w życie współczesnego i postępowego człowieka. Za drugim, że normy postępowania zmieniają się na skutek informatyzacji, sekularyzacji i kosmopolityzacji społeczeństwa. To prawda - tylko często zapominamy, że wymogi etyczne Biblii są swojego rodzaju wzorem do którego człowiek powinien dążyć. Niezależnie od tego jakie nurty będą się pojawiać na świecie - etyka ksiąg S.T. i N.T. powinna być odczytywana pod kątem rozumowym, praktycznym, mądrościowym i zgodnym z naturą.

I. Uzasadnienie rozumowe i praktyczne etyki biblijnej.

Przestrzeganie etyki biblijnej można uzasadnić rozumowo, praktycznie, zdroworozsądkowo i doświadczalnie. Tego typu argumenty znajdujemy w księgach dydaktycznych: Prz, Syr, Hi, Koh, Pnp, niektóre Ps.

1. Argumenty racjonalne
Według wczesnej, klasycznej mądrości izraelskiej dobro już tu na ziemi prowadzi do powodzenia, a zło ściąga nieszczęście:

Prz 10,2 „Bez pożytku złem nabyte bogactwa, a prawość ocala od śmierci”
Syr 21, 3 „Kto pod kim dołki kopie, ten sam w nie wpada”
Koh 10,2 „ Serce mędrca zwraca się ku prawej stronie, serce głupca ku lewej”
Koh 8, 11 „Ponieważ kara nie następuje od razu, człowiek skory jest do grzechu”

Wniosek: Uzasadnienie etyki polega głównie na powiązaniu przyczyny ze skutkiem. Sprawiedliwość generalnie prowadzi do życia, szacunku i pomyślności natomiast występki przynoszą korzyść ale tylko czasową i ogólnie prowadzą do śmierci.

2. Argumenty mądrościowe
Źródłem prawdy moralnej są, według ksiąg dydaktycznych, przede wszystkim mądrość, a także inne walory umysłu.

Prz 1,7 „Podstawą wiedzy jest bojaźń Pańska”
Mdr 6, 12-21 „Mądrość rozsiewa blask i nigdy nie traci świeżości.
Tym, którzy ją kochają, objawia swoje piękno,
tym, którzy jej szukają, łatwo daje się znaleźć,
a do tych, którzy jej pragną, przybywa nim ją rozpoznają...
Rozmyślanie o niej to szczyt roztropności,
a kto dla niej czuwa do późna, wkrótce pozbędzie się pragnień
Ona sama krąży, szukając tych, którzy byliby jej godni...
Wierność jej prawom daje pewność nieśmiertelności,
nieśmiertelność w końcu daje dostęp do Boga...
i prowadzi do prawdziwego królowania”
Ef 5,17 „ Nie bądźcie bezmyślni, ale starajcie się zrozumieć, co jest wolą Pana”
Ps 119 „Naucz mnie zrozumienia i umiejętności, bo ufam twoim przykazaniom”
Ps 111, Hi 28,28, Ps 27,11

Wniosek: Bóg jest gwarantem dobra i sprawiedliwości oraz ścisłej odpłaty. Autentyczna mądrość ludzka pochodzi od Boga jako jej źródła. Kto przestrzega Prawo w S.T. ten jest mądry zaś ten kto je łamie jest głupcem analogicznie kto grzeszy popełnia głupotę.


II. Uzasadnienie odwołujące się do natury i sumienia
Natura (17 razy w N.T. gr fysis) i sumienie (30 razy w N.T. gr. syneidesis) mogą wskazać drogę poznania prawd moralnych nawet tym, którzy nie znają objawienia (jak pisze św. Paweł poganom, Rz 2,14-15 „dlatego gdy poganie, idąc za naturą, spełniają wymagania Prawa, choć prawa nie znają, sami dla siebie są prawem, okazując w ten sposób, że wymogi Prawa zostały wypisane w ich sercach, świadczy o tym także ich sumienie, czyli myśli na przemian oskarżające i uniewinniające” ) .
1. Natura
• fragment Biblii uzasadniające postępowanie ludzi jako normalne i naturalne: np.: troska rodziców o dzieci Łk 11, 11-13; 15, 20- 32, podległość żony wobec męża Ef 5,23.32; Tm 2,12.
• Fragmenty Biblii mówiące o postępowaniu nie zgodnym z naturą np.: homoseksualizm Rz 1,26 „Właśnie dlatego Bóg wydał ich haniebnym namiętnościom. Ich kobiety zamieniły naturalne współżycie na przeciwne naturze. Podobnie i mężczyźni, porzucając naturalne współżycie z kobietą, zapłonęli żądzą do siebie nawzajem. Dopuszczali się nieprzyzwoitości i na sobie samych ponieśli karę należną za zboczenia”.
2. Sumienie
* fragmenty Biblii
Dz 23,1 „Aż do dni dzisiejszego służyłem Bogu z zupełnie spokojnym sumieniem”
Rz 13, 5 Władzy należy się poddać „ nie tylko ze względu na karę, ale ze względu na sumienie”.
1Tm4,2 „Obłudnie kłamią, mają własne sumienie napiętnowane”.
Tt 1,15 „Dla czystych wszystko jest czyste, dla skalanych zaś i niewiernych nie ma nic czystego, lecz duch ich i sumienie jest zbrukane”.
Rz 14,23 „Wszystko bowiem, co się czyni nie zgodnie z przekonaniem, jest grzechem”.
Wniosek: Człowiek kierując się naturalnym rozumem może odkryć prawdy moralne, które są zgodne z prawdami objawionymi np.: Nie zabijaj itp. Drugim sposobem jest sumienie, które może być skalane i zbłąkane ale formułowane zawsze konfrontuje człowieka postępowanie z Bożym prawem.

Opracował: mgr Mariusz Obarzanek na podstawie: Etyka Biblii Michał Wojciechowski WAM Kraków 2009 s. 52-58.