"Zemsta" - scenariusze lekcji języka polskiego w gimnazjum

1.

Temat lekcji: Dlaczego śmiejemy się, oglądając „Zemstę”? – próba oceny filmu.

Ogólne cele lekcji:
- rozwijanie wyobraźni;
- umiejętność przeżywania (i rozumienia) utworu filmowego;
- pogłębianie rozwoju emocjonalnego.
Po zakończeniu zajęć lekcyjnych uczeń powinien:
znać:
- terminy: komedia, komizm;
- rodzaje komizmu;
umieć:
- aktywnie słuchać;
- logicznie myśleć;
- planować i organizować własną pracę;
- współpracować w zespole;
- „być w roli”;
- podać przykłady komizmu;
- rozróżniać typy komizmu;
- w formie notatki zwięźle formułować wnioski (będące nawiązaniem do tematu lekcji);
rozumieć:
- dlaczego śmiejemy się, oglądając film.

Metoda pracy:
poszukująca, eksponująca działania uczniów, twórcza (ćwiczenia dramowe: pantomima, „rzeźba”, „stop – klatka”, improwizacja).

Czas trwania zajęć:
dwie godziny lekcyjne.

Pomoce i środki dydaktyczne:
fragmenty adaptacji filmowej „Zemsta”; zestawy poleceń; plansza ze słownictwem pomocniczym; ewentualnie lektura (A. Fredro „Zemsta”).

Organizacja czynności dydaktycznych:

A. Stworzenie sytuacji problemowej:
a)Pantomima - odegranie przez chętnych uczniów dwóch scenek: „Pojedynek”, „Napaść na Rejenta” - tak, aby kończyły się dramatycznie (a nie komediowo).
b)Obejrzenie fragmentów filmowych przedstawiających te same sceny.
c)Zestawienie: „Czy scenki odegrane przez kolegów budzą w was takie same uczucia jak te, które ukazane są w filmie?”
/Uczniowie zaprzeczają; stwierdzają, że improwizacje budzą w nich w pewnym sensie smutek, natomiast film – śmiech, radość./
d)Postawienie kolejnego pytania: Zatem „Zemsta” – zgodnie z założeniem Fredry – powinna śmieszyć czy smucić?
/Wszyscy zgodnie opowiadają, że powinna śmieszyć, ponieważ jest to komedia./

B. Rozwiązanie problemu:
a)Zapisanie tematu lekcji.
b)Odpowiedzenie na pierwszą część tematu (jeden uczeń zapisuje na tablicy w podpunktach przykłady podawane przez rówieśników).
c)Zwrócenie się do wychowanków:
„Zapamiętajcie, to co śmieszy nazywane jest inaczej komizmem. Wyróżnia się trzy rodzaje komizmu: słowny, postaci i sytuacji.”
d)Próba posegregowania zapisanych propozycji według rodzajów komizmu (definiowanie typów komizmu) – zaznaczanie innym kolorem każdego zaproponowanego przykładu należącego do określonego komizmu.
e)Ćwiczenia dramowe:
Podzielenie klasy na 6 grup (każda z nich będzie miała do wykonania inne zadanie w zależności od wylosowanego zestawu:
Zestaw I:
Odegrajcie scenkę ukazującą styl wypowiedzi charakterystyczny dla Rejenta.
/dowolna forma przekazu/
Zestaw II:
Odegrajcie scenkę ukazującą styl wypowiedzi charakterystyczny dla Cześnika.
/dowolna forma przekazu/
Zestaw III i IV (różnica polega na korzystaniu z innego fotosu filmowego, jeden przedstawia scenkę „Awantura przy murze”, drugi – „Pisanie testamentu przez Papkina”):
Wykonajcie rzeźbę inspirowaną obrazem.
/dwoje uczniów ma być rzeźbiarzami, pozostali pełnią funkcję „materiału”/
Zestaw V i VI (jedna grupa w formie „stop – klatki” prezentuje Papkina, druga- Rejenta):
W formie żywego obrazu zaprezentujcie postać komiczną. Na słowo „STOP” zatrzymujecie się, a pozostali uczniowie (zadając pytania, nie wymieniając nazwisk bohaterów) będą musieli odgadnąć przedstawianą postać. Na zadawane pytania możecie odpowiadać „tak” lub „nie”).
W chwili prezentacji danego zespołu, pozostałe grupy odgadują to, co chcą przekazać im rówieśnicy.
f)Utrwalenie – określenie typów komizmów prezentowanych przez kolejne grupy.
/I i II – komizm słowny; III i IV – komizm sytuacji; V i VI – komizm postaci/
g)Zestawienie kilku przedstawionych scenek z fragmentami filmowymi – porównanie (określenie, które scenki śmieszyły bardziej).

C. Podsumowanie zajęć lekcyjnych:
a)Ćwiczenie „Tunel wyrażania opinii”.
(Uczniowie w dwóch szeregach stają naprzeciw siebie, tworząc „tunel”, w którym spaceruje uczeń w roli Andrzeja Wajdy. Na słowo nauczyciela „RĘKA” ten kładzie rękę na czyimś ramieniu, a wskazana osoba krótko ocenia, czy film „Zemsta” śmieszy i dlaczego.
Po zakończeniu „Andrzej Wajda” wychodzi z roli i odpowiada, jak się czuł, słuchając wypowiedzi.)
b)Zadanie pracy domowej:
Wykorzystując słownictwo podane na planszy, sformułuj notatkę nawiązującą do tematu lekcji.
/Plansza zawieszona jest obok tablicy./
Wywołać śmiech; dostrzec śmieszność; komizm występuje...; przyczyną śmiechu jest...; wywołujący rozbawienie; humorystyczny; rozśmieszający; scena – sytuacja - postać komediowa (komiczna); komizm; źródło komizmu; komizm wywołany jest...; komizm słowny, sytuacyjny, komizm postaci, charakteru; efekt komiczny.

2.
Temat lekcji: Obejrzeć czy nie obejrzeć? – kilka słów o recenzji.

Cele lekcji - po zakończeniu zajęć lekcyjnych uczeń powinien:
znać:
- terminy: recenzja, adaptacja filmowa;
umieć:
- wypowiadać się na zadany temat;
- dyskutować;
- czytać głośno;
- analizować dzieło filmowe;
- uogólniać na podstawie zaobserwowanych faktów;
- twórczo rozwiązywać problemy (znaleźć potrzebne informacje o filmie, wykorzystując różne źródła);
- pisać recenzję;
rozumieć:
- na czym polega różnica między informacją o filmie a recenzją.

Metoda pracy:
poszukująca, ćwiczeniowa, twórcza; metoda prób i błędów.

Czas trwania zajęć:
jedna godzina lekcyjna.

Pomoce i środki dydaktyczne:
dowolny tekst informacyjny o filmie i recenzja filmu; fragmenty ścieżki filmowej i ścieżki dźwiękowej filmu „Zemsta”, fotosy z filmu; plakat reklamujący omawianą adaptację filmową; prezentacja przygotowana przez uczniów dotycząca filmu „Zemsta” (np. zapisana w programie Power Point).

Organizacja czynności dydaktycznych:

A. Stworzenie sytuacji problemowej:
a)Zainteresowanie lekcją – zadanie pytania:
„Co decyduje o tym, że oglądacie określony film?”
b)Dyskusja będąca odpowiedzią na postawione pytanie.
/Mogą pojawić się różne odpowiedzi, m.in.: zainteresowanie ściśle określonym gatunkiem filmowym; wpływ kolegów, otoczenia; reklama; recenzja; informacja w gazecie, Internecie.../
c)Zwrot do uczniów: „Czy chętnie oglądacie adaptacje filmowe?” – swobodne wypowiedzi.
/Wymienienie znanych adaptacji filmowych (można przypomnieć znaczenie terminu „adaptacja filmowa”); podanie przykładów tych filmów, które najdłużej utkwiły w pamięci.../
d) Zapisanie tematu lekcji.

B. Rozwiązanie problemu:
a)Udostępnienie wychowankom przykładowego tekstu informacyjnego o filmie oraz recenzji filmu.
b)Odczytanie tekstów na głos i zastanowienie się, jaka jest różnica między tymi dwoma formami.
/Tekst informacyjny zawiera wiadomości dotyczące historii realizacji filmu, danych o reżyserze i aktorach itp., natomiast recenzja - oprócz tych informacji - zawiera ocenę, zachętę do obejrzenia filmu lub krytykę pewnych elementów filmu.../
c)Próba wyjaśnienia, co to jest recenzja.
/ Recenzja – forma wypowiedzi zawierająca elementy sprawozdawcze oraz opinię, ocenę./
d)Czego może dotyczyć recenzja?
/Np.: koncertów, wystaw, filmów, utworów literackich, przedstawień teatralnych, audycji radiowych.../
e)Wyróżnienie elementów składowych recenzji:
1.Część informacyjna, sprawozdawcza – pełniąca funkcję poznawczą (tytuł filmu; dane o reżyserze – wzmianka o jego dotychczasowych osiągnięciach; obsada, scenografia, muzyka; zasygnalizowanie problematyki utworu, interpretacja tematu itp.).
2.Część oceniająca – pełniąca funkcję krytyczną (przedstawienie zalet i wad dzieła, ocena jego kompozycji, gry aktorskiej, scenografii; zachęta do obejrzenia utworu...).
f)Zapisanie notatki (ogólna definicja terminu „recenzja” wraz ze wzorem kompozycyjnym tej formy).
g)Ćwiczenia pozwalające przygotować się do napisania recenzji:
- Zanotowanie ogólnych informacji dotyczących filmu (skorzystanie z prezentacji komputerowej „Zemsta” /dział: „O filmie”/, wiadomości zapisanych na oryginalnej okładce kasety wideo z filmem „Zemsta” lub plakatu reklamującego film/.
- Zastanowienie się nad rolą muzyki w filmie (uczniowie zamykają oczy i słuchają muzyki, próbując skojarzyć odpowiednie fragmenty ze scenami z filmu).
- Obejrzenie wybranych (wcześniej przygotowanych) fragmentów filmu w celu zwrócenia uwagi na:
1. scenografię (jej elementy; walory...);
2. grę aktorską (czy aktorzy pasują do granej roli i w pełni odzwierciedlają poszczególnych bohaterów...).

C. Podsumowanie zajęć lekcyjnych:
a)Jak oceniam adaptację filmową znanej komedii A. Fredry? – wypowiedzi oceniające.
/Można wprowadzić tutaj ćwiczenia w gromadzeniu słownictwa oceniającego, nazywającego uczucia widza./
b)Zadanie pracy domowej:
Napiszę recenzję filmu Andrzeja Wajdy „Zemsta”.