Zabawy z ortografią dla uczniów klasy IV i V

„Ortograficzny taniec”
Materiały: pisaki, muzyka

Na tablicy nauczyciel rysuje dużą postać człowieka. Na jego głowie pisze literę „ż”, na brzuchu literę „rz”, na ręce prawej „ch”, na lewej ręce„h”, na prawej nodze „ó”, na lewej nodze „u”. Nauczyciel podaje dzieciom wyraz z jedną trudnością i włącza muzykę. W tym czasie dzieci muszą ruszać w rytm muzyki tę częścią ciała , która jest z literą występującą w usłyszanym wyrazie. Nauczyciel może zamiennie pokazywać poprawnie napisane wyrazy (np. 10 wyrazów). Po zakończonej zabawie dzieci muszą zapamiętane wyrazy zapisać do zeszytu.

„Złap rybkę”
Materiały: kreda, rybki wycięte z papieru, kartki, pisaki

Grupa zostaje podzielona na dwie drużyny, które siadają na podłodze w rzędzie jeden obok drugiego, naprzeciw siebie. Pomiędzy nimi narysowane są kredą brzegi rzeki, a w rzece rozsypane papierowe „rybki”. Nauczyciel podaje głośno każdej osobie z drużyny wyraz, a ta z kolei musi go poprawnie napisać na kartce. Jeśli jej się to uda, może próbować dmuchnąć w wybraną rybkę i przesunąć ją na stronę drużyny przeciwnej. Wygrywa ta drużyna, która ma na swoim terenie mniej rybek.

„Myszka do sera”
Materiały: myszki wycięte z papieru, ser z papieru

Uczniowie siedzą na podłodze przed zgromadzonymi myszkami z papieru. Przed myszkami w dość dużej od nich odległości narysowana jest linia, a za nią „ser”. Zadaniem dzieci jest podać poprawną pisownię wyrazów wypowiadanych przez nauczyciela dla każdego z osobna i dmuchać w papierową myszkę, by jak najszybciej dostać się do sera. Wygrywa osoba, która zrobi to najszybciej.

„Kółko i krzyżyk”
Materiały: figury wycięte z papieru, plansza dla każdej drużyny

Zabawa dla uczniów w grupach. Każda grupa ma określone figury kółka lub krzyżyki i planszę do zabawy w kółko i krzyżyk. Nauczyciel głośno podaje każdej grupie trudny wyraz lub zdanie z wieloma trudnościami. Zadaniem grupy jest wspólnie , szybko ustalić poprawną pisownię wyrazu lub zdania. Jeśli im się uda to wybrana osoba z grupy może postawić w wybranym miejscu na planszy swoją figurę. Wygrywa grupa, która jako pierwsza ułoży swoje figury w rzędzie pionowym, poziomym lub ukośnie.


„Gorące krzesła”
Materiały: kartki z wyrazami z luką, muzyka

Na środku sali ustawione są dookoła w kole krzesła, a na nich kartki z wyrazami z luką. Krzeseł jest o jedno mniej niż jest dzieci. Nauczyciel włącza muzykę, a dzieci wędrują dookoła nich. W chwili gdy muzyka milknie dzieci szybko siadają na wolnym krześle. Osoba, która nie zdąży usiąść stoi i czeka aż każdy uczestnik poda poprawną pisownię wyrazu znajdującego się na wybranym przez niego krześle. Jeśli tak się nie stanie odchodzi z zabawy, bierze jedno krzesło i siada jako obserwator.
Obserwatorom nauczyciel podaje pytania dodatkowe np. wyjaśnij pisownię podanego wyrazu, podaj zasadę ortograficzną. Zabawa kończy się, gdy pozostanie dwoje dzieci i jedno krzesło.

„Piłka parzy”
Materiały: muzyka, piłka

Dzieci stoją na obwodzie koła, słuchając muzyki podają sobie szybko piłkę. Gdy muzyka milknie osoba, która trzyma piłkę musi odpowiedzieć na pytanie nauczyciela. Pytanie to dotyczyć może poprawnej pisowni wyrazu bądź zdania. Zabawa jest kontynuowana do czasu gdy zostaną jedynie dwie osoby.


„Bomba”
Materiały: minutnik do jajek, obrazki

Dzieci stoją na obwodzie koła i podają sobie po kolei „bombę” (minutnik do jajek nastawiony na 4 minuty). W tym czasie nauczyciel pokazuje każdemu uczestnikowi po kolei obrazek z określoną trudnością ortograficzną. Zadaniem dziecka jest jak najszybciej podać poprawną pisownię nazwy prezentowanego obrazka. Jeśli odpowie źle, bądź jeśli nagle „bomba” zadzwoni, dziecko odchodzi z zabawy. Zabawę kontynuujemy do czasu aż zostaną dwie osoby.

„Skakanka”
Materiały: skakanka

Zabawa drużynowa z wykorzystaniem skakanki. Każdy uczestnik musi skakać na skakance i w tym samym czasie bardzo szybko wyjaśniać pisownię wyrazów podawanych przez nauczyciela. Skacze tak długo aż popełni błąd . Nauczyciel zapisuje liczbę wyrazów poprawnie podanych przez uczniów, a następnie zlicza punkty dla poszczególnych drużyn. Wygrywa ta drużyna, która zyskała najwięcej punktów. To samo zadanie można wykonywać podczas kozłowania piłką lub podrzucania jej.

„Ruchome dyktando”
Materiały: karteczki do zapisania wyrazów, pisaki

Zawodnicy każdej drużyny stoją „gęsiego”, jeden za drugim. Nauczyciel mówi na ucho wyraz osobie na końcu kolumny, ta z kolei musi przekazać go również na ucho osobie kolejnej przed nią. Jeśli wyraz dotrze do pierwszej osoby w kolumnie, biegnie ona do kartki leżącej na podłodze (każdy wyraz na osobnej kartce) i zapisuje go. Osoba, która zapisała wyraz przechodzi na koniec kolumny. Kiedy nauczyciel poda wszystkie wyrazy cała drużyna podchodzi do swoich kartek i układa z wyrazów zdanie. Punktacja jaka obowiązuje w tej zabawie to:

Przekazanie wyrazu koledze - 1 punkt
Poprawność zapisu wyrazu z trudnością - 1 punkt
Poprawnie ułożone zdanie - 1 punkt

Po zakończonej konkurencji uczniowie w zeszytach (każdy indywidualnie) zapisują zapamiętane w zabawie zdania.

Zdania mogą być następujące:

Żaba Żaneta żarła żółte jarzyny.
Odważny strażak wyjeżdża do Paryża na wyprzedaż biżuterii.
Sierżant Żarłok żali się żonie Małgorzacie.
Grażyna Żądło jest tęższa niż mąż Grzegorz.
Marzena każdemu rzuca przyjacielskie spojrzenie.


„ Złap wyraz”
Materiały: kartoniki z literami „ż”, „rz”, wyrazy z luką

Drużyny ustawione są w kolumnach jeden za drugim. Przed nimi w dość dużej odległości leżą dwa zestawy liter. Jeden to zbiór kartoników z literami „ż”, a drugi z dwuznakiem „rz”. Oprócz tego obok leżą zestawy wyrazów z luką. Nauczyciel podaje głośno wyraz, zawodnicy biegną do wyrazów, wybierają ten, który usłyszeli. Następnie wybierają ten kartonik z „ż” , który stanowi daną trudność ortograficzną w wyrazie i wklejają go. Należy dodać, iż na każdej luce w wyrazach jest przyklejony „glutek”, dzięki czemu zabawa toczy się bardzo szybko. Zabawa ta wymaga od nauczyciela dużego nakładu pracy.

Obowiązująca w zabawie punktacja to: 3 punkty za każdy poprawnie uzupełniony wyraz i 3 punkty za czas, czyli która drużyna jako pierwsza ukończy konkurencję.

„Krzyżówka dla kolegi”
Materiały: kartka dla każdego ucznia

Każdy otrzymuje kartkę i dla kolegi przygotowuje krzyżówkę, którego hasła zawierają dane trudności ortograficzne np. z „ż” lub „rz”. Umawiamy się z dziećmi, że mogą to być krzyżówki tylko o określonej liczbie wyrazów. Kiedy uczniowie są gotowi przekazują sobie nawzajem przygotowane krzyżówki i rozwiązują je.

„Ukryte wyrazy”
Materiały: kartka podzielona na kwadraty (kwadrat to jedna litera)

Uczniowie bawią się w parach. Każdy otrzymuje kartę w kratkę, a na niej musi zapisać - ukryć 10 wyrazów (wyrazy w zależności od aktualnie omawianych trudności ortograficznych). Ukrycie wyrazów polega na tym, że są one zapisane pomiędzy różnymi innymi literami. Wyrazy można wpisywać pionowo, poziomo i ukośnie. Kiedy każdy uzupełni już swoją tabelę z wyrazami wymienia się nią z kolegą.

„Koło śmierci”
Materiały: „koło”, zalaminowane obrazki

Zabawa z wykorzystaniem drewnianej pomocy dydaktycznej przypominającej „koło fortuny”. Na kole zaznaczone są pola z daną trudnością ortograficzną ( ż, rz, h, ch, u, ó). Dzieci siedzą na dywanie w kręgu, pośrodku leży koło, a dookoła niego rozsypane, zalaminowane obrazki. Każdy uczestnik kręci kołem i wybiera spośród obrazków ten, który zawiera wylosowaną trudność. Jeśli wybierze prawidłowo zabiera obrazek, jeśli zaś się pomyli zostawia go na miejscu. Zabawa toczy się do czasu, aż na dywanie nie zostanie ani jeden obrazek. Wygrywa osoba, która zbierze najwięcej obrazków.
Po zakończonej zabawie uczniowie dodatkowo rozkładają zebrane obrazki i układają do nich krótkie, zabawne opowiadanie. Najzabawniejsze zapisujemy w zeszytach.

„Memo”
Materiały: wyrazy z luką

Zabawa w parach. Nauczyciel przygotowuje zestawy wyrazów z luką – 10 par. Każda para przed sobą na stoliku rozkłada odwrócone tyłem wyrazy. Uczniowie po kolei odwracają po dwa, szukając takich samych par. Wygrywa osoba, która zbierze najwięcej par wyrazów.

„Gorące guziki”
Materiały: guziki, karty z literami: „rz”, „ż”, „ó”, „u”

Uczniowie siedzą naprzeciwko siebie przy stoliku z kolorowymi guzikami. Na stole rozłożone są karty z literami np. „ż”, „rz”, „ó”, „u”. Nauczyciel podaje wyraz, a dzieci muszą jak najszybciej położyć swój guzik na odpowiedniej karcie, zgodnej z poprawną pisownią danego wyrazu. Wygrywa ta osoba z pary, której udało się najwięcej razy poprawnie wybrać kartę.

„Gorąca portmonetka”
Materiały: portfel, obrazki

Dzieci stoją w kręgu. Przekazują sobie portmonetkę, w której ukryty jest obrazek. W tym czasie w tle słychać muzykę. Kiedy muzyka milknie, osoba która właśnie trzyma portmonetkę musi ją otworzyć , wyjąć obrazek i podać poprawną pisownię wyrazu, będącego jego nazwą . Jeśli nie odpowie poprawnie nie kontynuuje zabawy. Nauczyciel za każdym razem wkłada inny obrazek do portfela.

„Rzuć kostką ortograficzną”
Materiały: kostka ortograficzna, kartki, pisaki

Zabawa dla drużyn. Każda drużyna rzuca dużą kostka ortograficzną, na której naklejone są litery: „rz”, „ż”, „ó”. „u”, „h”, „ch” i wybiera kategorię wyrazów – rzeczy, zwierzęta, rośliny, osoby. Jeśli np. wrzuciła „rz” i wylosowała kategorię zwierzęta to zapisuje jak najwięcej nazw zwierząt z „rz”. Punkt przypada za każdy dobrze zapisany wyraz. Wygrywa drużyna, która zapisała poprawnie najwięcej wyrazów.

„Rzuć kostką”
Materiały: kostki do gry, woreczki z wyrazami z luką, kartki, pisaki

Zabawa dla dzieci w parach. Każda osoba z pary rzuca dużą kostką z oczkami. Na stole przed nimi leżą dwa woreczki. W jednym mieszczą się wyrazy z luką, w drugim karty z literami „rz”, „ż” itd. Jeśli dziecko wyrzuci parzystą liczbę oczek musi wylosować z woreczka wyraz z luką i zapisać go. Jeśli zaś wyrzuci nieparzystą liczbę oczek musi wymyślić wyraz z wylosowaną z drugiego woreczka trudnością i poprawnie go zapisać. Za każdy dobrze napisany, bądź uzupełniony wyraz otrzymuje punkt. Wygrywa ta osoba, która zbierze najwięcej punktów.

„Ortograficzny wąż”
Materiały: plansza do gry, pionki, kostka do gry, zestawy wyrazów z luką

Gra planszowa dla dwóch osób. Każdy rzuca kostką i przesuwa swój pionek na planszy tyle pól i wyrzucił oczek. Jeśli stanie na polu z określoną trudnością np. „ó” i „u” musi wylosować z danego zestawu wyrazów z luką jeden i poprawnie go zapisać.

„Polowanie na wyrazy”
Materiały: gazety, pisaki

Uczniowie w parach na start muszą odszukać w gazecie jak najwięcej wyrazów z daną trudnością ortograficzną. Po 3 minutach dzieci liczą zapisane przez siebie wyrazy i głośno je odczytują.

„Złap obrazek”
Materiały: glutek do przyklejenia, obrazki, puste karteczki, pisaki

Dwie drużyny stoją obok siebie, a ich zawodnicy jeden za drugim. Na tablicy w dużej odległości od uczniów przyklejone są różne obrazki. W ich nazwach kryją się określone trudności ortograficzne. Nauczyciel mówi nazwę obrazka. Zawodnicy biegną do tablicy, ściągają go i z powrotem biegną do swoich drużyn, by wspólnie ustalić i zapisać poprawną jego nazwę. Na zakończenie zabawy sprawdzają zapisane wyrazy, głośno czytając je.

„Nazwij”
Materiały: piłka

Uczniowie siedzą w kręgu. Jedna osoba trzyma piłkę. W momencie, kiedy nauczyciel poda hasło „start” uczeń musi podać piłkę sąsiadowi i wymieniać wyrazy w określonej kategorii np. rzeczy na literę „k”, lub nazwy zwierząt itp. Wymienia tak długo, aż piłka do niego wróci. Pozostali uczniowie w tym czasie starają się podawać piłkę jak najszybciej. Nauczyciel liczy podawane przez uczniów wyrazy. Kategorie wyrazów uczniowie mogą losować.