Najczęściej spotykane wady wymowy wśród dzieci sześcioletnich

Rozwój mowy dziecka
Na całokształt rozwoju dziecka i jego powodzenia szkolne wpływa mowa. Dzięki rozumieniu mowy dziecko poznaje otaczający go świat, dzięki umiejętności mówienia jest w stanie wyrazić swoje uczucia i spostrzeżenia. Proces rozwoju mowy przebiega etapami i trwa kilka lat. Normą rozwojową jest, jeśli dziecko w wieku:
* 3lat porozumiewa się prostymi zdaniami, wymawia wszystkie samogłoski i następujące spółgłoski p, p’, b, b’, m, m’, n, n’ f, f’, w, w’, t, d, l, l’, ś, ź, ć, dź, j, k, k’, g, g’, ch;
* 4 lat wymawia :s, z, c, dz;
* 5- 6 lat wymawia: sz, ż, cz, dż,r ;
* 7lat ma utrwaloną poprawną wymowę wszystkich głosek oraz opanowaną technikę mówienia.
Rozwój mowy nie przebiega u wszystkich dzieci jednakowo. Przyczyną może być niska sprawność narządów mowy (brak pionizacji języka, utrwalona tendencja do wysuwania języka pomiędzy zęby); nieprawidłowe oddychanie (oddychanie przez usta);zaburzony słuch fonematyczny (częste mylenie głosek opozycyjnych :dźwięczne – bezdźwięczne np.p – b, k – g, f – w itp.); zaburzenia analizy i syntezy słuchowej; wady zgryzu oraz nieprawidłowy wzór do naśladowania w domu: wady wymowy rodziców i opiekunów, naleciałości gwarowe.

Jakie są najczęściej spotykane wady wymowy wśród dzieci sześcioletnich?
W trakcie badań diagnostycznych przeprowadzonych we wrześniu spośród 30 sześciolatków, 15 zostało zakwalifikowanych na zajęcia logopedyczne.
Do najczęściej występujących wad wymowy należą: sygmatyzm czyli tzw. seplenienie, które polega na wadliwej realizacji głosek szumiących [sz, ż, cz, dż], syczących [s, z, c, dz] i ciszących [ś, ż, ć, dź] tych uczniów
jest 8 i towarzyszące temu zaburzeniu seplenienie międzyzębowe (podczas artykulacji głosek syczących dziecko wysuwa język pomiędzy zęby). Rotacyzm czyli tzw. reranie, które charakteryzuje się niewłaściwym wymawianiem głoski [r] u jednego dziecka. Zdecydowanie rzadziej występują: mowa bezdźwięczna czyli niepoprawna wymowa głosek dźwięcznych oraz niepoprawna wymowa głosek [k], [g], [l]. Znaczną grupę wad wymowy na etapie zerówki stanowią wady artykulacyjne zwane dyslalią. Polega ona na niemożności wymawiania kilku, kilkunastu dźwięków. Objawia się zniekształceniem głosek (np. pies-piesz), zastępowaniem (kogut- todut) bądź ich opuszczaniem (dzbanek-banek), w wyniku czego mowa jest mało zrozumiała. Spośród 30 sześciolatków w naszym oddziale przedszkolnym, aż u 6-ciu uczniów występuje dyslalia.
W trosce o rozwój mowy dziecka prowadzona jest w naszej szkole terapia logopedyczna. Obejmuje ona ćwiczenia usprawniające aparat artykulacyjny
( ćwiczenia języka, warg, podniebienia i żuchwy), ćwiczenia oddechowe (dmuchanie na płomień świecy, wprawianie wiatraków w ruch itp.), fonacyjne oraz zabawy stymulujące językowy rozwój, ułatwiające mówienie, czytanie i pisanie, wspomagane elementami Metody Dobrego Startu, metody P.Dennisona i metody symultaniczno-sekwencyjnej.
W zależności od występujących wad wymowy, uczniowie uczęszczają
na zajęcia indywidualne lub grupowe raz w tygodniu po 20 minut.
W celu utrwalenia zdobytych umiejętności podczas terapii, każde dziecko otrzymuje materiały do pracy w domu takie jak: zestawy ćwiczeń narządów artykulacyjnych, wierszyki, obrazki, krzyżówki, zagadki z utrwalaną głoską itp. Systematyczna terapia w szkole i zaangażowanie rodziców przynosi oczekiwane efekty. Część uczniów kończy terapię po roku czasu, natomiast uczniowie z głębokimi zaburzeniami mowy kontynuują terapię w następnym roku szkolnym.

Jakie skutki powodują wady wymowy?
Zaburzenia i wady wymowy w znacznym stopniu utrudniają osiągnięcie sukcesów w szkole.
Dzieci z wadami wymowy popełniają te same błędy w czytaniu i pisaniu, które popełniają w mowie spontanicznej. Na piśmie odzwierciedlają się przede wszystkim różne zamiany głosek(substytucje:[szafa-safa, rzodkiewka-zodkiewka], elizje[ryba-yba, dwa- wa]. Jako specyficzne błędy należy uznać: brak dobrej orientacji w posługiwaniu się dwuznakami (sz, cz, rz, ch), spółgłoskami miękkimi (j, ź, ć, dź), dźwięcznymi i bezdźwięcznymi oraz zakończeniami wyrazów z końcówkami fonetycznymi –om, -ą, -on i inne.
Obserwacja i badania dowodzą, że ilość dzieci z wadami wymowy rośnie. Wyznacza to konieczność podjęcia szerokich działań profilaktycznych oraz objęcia opieką dzieci w celu stymulowania rozwoju mowy.

Wskazówki dla rodziców niezbędne w kontaktach z dzieckiem
z wadą wymowy.

1. Pamiętajcie aby Wasze wypowiedzi kierowane do dziecka były formułowane poprawnie pod względem gramatycznym. Dziecko uczy się przez powtarzanie.
2. W komunikatach skierowanych do dziecka unikajcie „języka dziecinnego”, przesadnych zdrobnień.
3. Mówcie do dziecka powoli i wyraźnie.
4. Kontrolujcie czy dziecko reaguje na aktywność uczuciową i s łowną otoczenia. Jeżeli nie – zgłoście się do specjalisty (przyczyną może być wada słuchu)
5. Zachęcajcie dziecko do naturalnej skłonności do mówienia, dzielenia się przeżyciami. Okazujcie mu w takich wypadkach zainteresowanie, dostrzegajcie uczucia.
6. Słuchajcie uważnie tego co dziecko ma Wam do powiedzenia, zadawajcie dodatkowe pytania.
7. Nigdy nie wyśmiewajcie mowy dziecka, nie porównujcie jej z mową innych dzieci.
8. Opowiadajcie dziecku bajki, czytajcie książeczki, wyjaśniajcie znaczenie słów.
9. Jeżeli dziecko ma nieprawidłową budowę narządów mowy (rozszczep podniebienny, wadę zgryzu, przerośnięty język, krótkie wędzidełko, powiększone migdały), koniecznie zapewnijcie mu specjalistyczną opiekę lekarską.
10. Nie stawiajcie dziecku zbyt wysokich wymagań.
11. Bądźcie dla waszego dziecka podporą. Wszystkie ćwiczenia zalecane przez specjalistę wykonujcie razem. Nagradzając dziecko nawet za małe postępy, motywujcie do dalszej pracy. Okazujcie dziecku zrozumienie i miłość.
12. Bawcie się z dzieckiem w wyklaskiwanie i wystukiwanie rytmów, uczcie rozpoznawania dźwięków z otoczenia.
13. Rozwijajcie słownictwo dziecka, zachęcajcie do pełnych wypowiedzi, znajdźcie czas na rozmowę i zabawę z dzieckiem.
14. Gdy pytacie o coś wasze dziecko, poczekajcie cierpliwie na odpowiedź, w trakcie rozmowy z dzieckiem utrzymujcie kontakt wzrokowy.