Program zajęć artystycznych w gimnazjum

WSTĘP

Poniższy program nauczania zajęć artystycznych w klasach I-III gimnazjum jest zgodny
z podstawą programową kształcenia ogólnego, określoną w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). Spełnia również warunki zawarte w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 stycznia 2009 r.
w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania i podręczników oraz cofania dopuszczenia (Dz. U. Nr 4 z dnia 15 stycznia 2009 r.).
Program jest propozycją tematycznych zajęć artystycznych z zakresu plastyki przewidzianych na 65 godzin dydaktycznych dla uczniów klas I-III gimnazjum. Dostosowany jest do potrzeb
i możliwości uczniów oraz warunków w szkole, wyposażenia pracowni, dostępu do pracowni komputerowej. Rozwija samodzielność uczniów, wpływa na kształtowanie ich postaw i systemów wartości, daje szersze możliwości posługiwania się zdobytą wiedzą. Nauczyciel może dowolnie skracać lub wydłużać czas przeznaczony na poszczególne zagadnienia, modyfikować materiał dydaktyczny w zależności od potrzeb, warunków, możliwości i zainteresowań uczniów.
Proponowane tematy, metody realizacji plastycznych, multimedialnych i pisemnych, techniki wykonania prac są podporządkowane procedurom osiągnięć.
Program ukierunkowany jest na korelację przedmiotową. Odwołuje się do szerokiej wiedzy i myślenia przyczynowo-skutkowego, rozwijającego także wyobraźnię i osobowość ucznia. Kładzie nacisk na rozwój twórczy, intelektualny i społeczny ucznia, kreując go na osobę poszukującą i wrażliwą na świat.
Program zachęca do obcowania i spotkań ucznia ze sztuką, odwołując się do percepcji dzieł sztuki w muzeach, galeriach, jak również pośrednio – za pomocą technologii komputerowej, książki i albumu oraz spotykania jej w sposób twórczy w przestrzeni publicznej. Propaguje twórcze poszukiwania wiedzy i możliwości realizacji plastycznych oraz uczestniczenie w szeroko rozumianym życiu kulturalnym

I. SZCZEGÓŁOWE CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń:

1. Potrafi formułować wypowiedź ustną z zakresu dziejów sztuki lub problematyki plastycznej
2. z użyciem terminologii plastycznej – określeń środków wyrazu plastycznego.
3. Potrafi formułować wypowiedź pisemną opis działania, projekt, sprawozdanie – ewaluację, charakterystykę porównawczą.
4. Umie dokonać pisemnej analizy dzieła sztuki oraz przygotować formę wykładu lub prezentacji.
5. Opisuje słownie i pisemnie własne działanie artystyczne i działania grupy.
6. Czynnie uczestniczy w życiu kulturalnym poprzez bezpośredni kontakt w bieżących wydarzeniach kulturalno-artystycznych.
7. Identyfikuje się z kulturą i tradycją własnego narodu, poznając je poprzez różne dziedziny kultury i wzajemne ich korelacje – teatr, sztuki plastyczne, muzyka, literatura.
8. Posiada poczucie przynależności i związku z dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej – posiada wiedzę o jej cechach, wytworach artystycznych i wpływach na kulturę Europy
i naszego narodu.
9. Wykazuje szacunek dla odrębności innych kręgów kulturowych oraz chęć poznania ich kultury i kontekstów społeczno-politycznych.
10. Korzysta z przekazów medialnych – filmów w tym DVD, internetu, technologii komputerowej i cyfrowej do uzyskiwania informacji i wzbogacania własnej działalności twórczej w tworzeniu wypowiedzi ustnych, prezentacji multimedialnych i nowych form wypowiedzi artystycznych, z uwzględnieniem znajomości prawa autorskiego dotyczącego ochrony własności intelektualnej
11. Potrafi samodzielnie dotrzeć do źródeł informacji na temat sztuki i zjawisk artystycznych zawartych w czasopismach, książkach, podręcznikach, encyklopediach, słownikach oraz innych mediach – internet.
12. Zna nazwy wiodących placówek kulturalnych – teatrów, galerii, muzeów (krajowych i zagranicznych) oraz potrafi odszukać informacje na ich temat w mediach, np. w internecie.
12. Tworzy za pomocą linii, kreski, konturu, modelunku światłocieniowego, plamy walorowej rysunek jako szkic, rysunek studyjny, formę indywidualnej wypowiedzi plastycznej.
13. Używa szerokiej palety barw oraz różnych rodzajów farb i technik malarskich do tworzenia barwnych kompozycji realistycznych, interpretacyjnych oraz abstrakcyjnych w sposób celowy w oparciu o wiedzę o kolorze – malarstwo naścienne, szablonowe, graffiti.
14. Rozwija wyobraźnię przestrzenną konstruując kompozycje i aranżacje przestrzenne z różnorodnych materiałów – np. papier, plastik, szkło, rośliny oraz tworzy formy przestrzenne niekonwencjonalne jako instalację – mobile, realizacje land – art.
15. Wykonuje układy kompozycyjne w oparciu o zasady i rodzaje kompozycji plastycznej z zastosowaniem znaku plastycznego, liternictwa, symbolu – graffiti, vlepka.
16. Projektuje prezentacje multimedialne, formy obrazowe i układy liternicze za pomocą komputerowych programów graficznych.
17. Aranżuje nowe formy wypowiedzi plastycznej – performance, happening. Potrafi łączyć w tych wypowiedziach różne dziedziny sztuki np. film, muzykę i plastykę.
18. Stosuje różnorodne formy ekspresji wyrazu w sztuce w zależności od realizacji danego zagadnienia plastycznego i własnej interpretacji.
19. Rozróżnia i potrafi zastosować we własnej wypowiedzi plastycznej środki wyrazu artystycznego i techniki poszczególnych stylów i kierunków w dziejach sztuki XX i XXI w.
20. Stosuje technikę collage.
21. Projektuje i tworzy wystawy własnych oraz grupowych realizacji artystycznych.
22. Poszukuje oryginalnych rozwiązań w działaniach twórczych oraz ma możliwość rozwoju własnych umiejętności twórczych poprzez działania indywidualne, a także pracę w zespole i eksponowania ich w postaci indywidualnych i zbiorowych występów scenicznych lub tworzeniu wydarzeń o charakterze artystycznym na terenie szkoły.
23. Umie pracować indywidualnie oraz w grupie nad koncepcją i realizacją zadania o charakterze artystycznym.

24. Analizuje dzieło sztuki według jego treści, formy i ekspresji wyrazu.
25. Projektuje własne działanie twórcze oraz bierze udział w projektowaniu działania lub formy artystycznej w zespole.
26. Wyraża własne opinie, poszukuje, opisuje i interpretuje świat oraz zagadnienia kulturowo-społeczne i kreacje artystyczne a także formułuje wnioski na ich temat.
27. Wykorzystując środki wyrazu artystycznego różnych form artystycznych tworzy własne działanie artystyczne, kreując własną interpretację i wyrażając własne poglądy na otaczającą rzeczywistość.
28. Dobiera ciekawe techniki realizacji plastycznej w zakresie danego zadania artystycznego.
29. Dokonuje sprawozdania – ewaluacji własnej pracy nad projektem artystycznym oraz pracy grupy.
30. Tworzy dokumentację – zapis procesu twórczego związanego z daną realizacją artystyczną.
31. Projektuje i tworzy własną i grupową realizację oprawę informacyjno – graficzną – plakat, zaproszenie.

II. TREŚCI NAUCZANIA

Program zawiera treści nauczania zajęć artystycznych z plastyki w gimnazjum w klasach 1-3. Obejmuje on wiedzę z zakresu środków wyrazu artystycznego, zagadnień z dziejów sztuki współczesnej tworzonej w przestrzeni publicznej. Wymienione treści skomponowane są jako forma wzajemnie przenikających się i uzupełniających informacji i zadań plastycznych. Treści w części teoretyczno-ćwiczeniowej dotyczą głównych idei nurtów artystycznych sztuki współczesnej, omawiają wybranych twórców i ich dzieła. Realizacja wprowadzanych treści oraz projektów plastycznych odbywa się pod kierunkiem nauczyciela.
Program zawiera także propozycje i sposoby prezentacji efektów pracy twórczej uczniów.

Wiedza o plastycznych dziedzinach sztuki obejmuje:

– malarstwo naścienne – graffiti, murale,
– sztukę w przestrzeni publicznej jako działanie artystyczne, prezentowane w miejscach powszechnie dostępnych
– happening jako widowisko o niepowtarzalnym charakterze artystycznym, organizujące czasoprzestrzeń, wykorzystujące w realizacji plastycznej tradycyjne i niekonwencjonalne środki wyrazu
– performance – wykonanie artystyczne, jako prowokację poprzez sztukę
– instalację jako forma współistniejąca z przestrzenią, skonstruowana z gotowych lub wykonanych z różnych materiałów i tworzyw elementów, dopełnianą przez media – film, fotografiaę. Instalacje ruchome – mobile.
– land – art – ulotną sztukę z natury
– rzeźbę i architekturę – tradycyjną i współczesną oraz jej symbolikę i znaczenie w przestrzeni publicznej Polski i świata
– kompozycję liter i obrazu – graffiti, vlepka
– ekspozycję dzieł sztuki XX w.i współczesnej w Polsce i na świecie – galerie sztuki, muzea, centra kultury i przestrzeń publiczna (ulice, place oraz niekonwencjonalne miejsca realizacji działań twórczych, w tym sztuki akcji).

Środki wyrazu artystycznego jako język działa sztuki i wypowiedzi plastycznej:

– barwa: 1) podział barw – czyste i złamane, zimne i ciepłe, dopełniające, 2) gamy barwne – wąska i szeroka (monochromatyczna, kontrastowa ), 3) dominanta kolorystyczna, 4) znaczenie i oddziaływanie barwy
– rysunek, szkic – linia i kreska jako kontur, budulec przestrzeni, wyraz ekspresji artysty
– faktura kompozycji plastycznej – płaskiej i przestrzennej, collage
– modelunek światłocieniowy, perspektywa linearna, powietrzna, malarska
– rodzaje i cechy kompozycji plastycznej – statyczna, dynamiczna, rytmiczna, symetryczna, asymetryczna, otwarta, zamknięta oraz zasada równowagi w kompozycji
– kontrasty kierunków, układ wertykalny, diagonalny w kompozycji plastycznej
– formy i układy przestrzenne – aranżacja przestrzeni rzeźbą, kompozycją przestrzenną, działaniem organizującym przestrzeń – happening, performance, instalacja, mobile, graffiti,
– dzieło sztuki jako ekspresja twórcza i komunikacja pozawerbalna artysty z odbiorcą – dzieło otwarte
– odbiorca sztuki jako jej współtwórca w działaniach artystycznych w przestrzeni publicznej
– światło w dziele sztuki – budulec formy, nastroju i przestrzeni
– realizm, abstrakcja i interpretacja jako formy wypowiedzi w sztuce przestrzeni publicznej.

Dzieje sztuki
Uczeń posługuje się wiedzą z zakresu epok i kierunków w sztuce:

1. Rzeźba i architektura od prehistorii do współczesności – jej znaczenie i symbolika.
2. Sztuka XX w. i XXI w. jako nowe tendencje, idee, nurty oraz konteksty społeczne sztuki w przestrzeni publicznej, formy realizacji plastycznych, przedstawiciele nurtów sztuki w przestrzeni publicznej, słynne dzieła i miejsca ich powstania lub prezentacji:
– dadaizm – ready mades
– sztuka kinetyczna
– sztuka environment
– graffiti I vlepka.

III. SPOSOBY OSIĄGANIA CELÓW KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA

• Stosowanie metod umożliwiających przyswojenie wiedzy o sztuce (wykład, pokaz, pogadanka, dyskusja, praca z tekstem, techniki multimedialne).
• Posługiwanie się różnorodnymi formami ekspresji – kolor, linia, faktura, bryła, aranżacja przestrzeni.
• Tworzenie układów kompozycyjnych poprzez twórczą interpretację motywów zaczerpniętych z natury lub inspirację dziełem sztuki.
• Tworzenie sytuacji motywacyjnych do dokonywania wyboru określonych środków wyrazu w celu osiągnięcia indywidualnie określonego zamierzenia plastycznego.
• Traktowanie komputera jako narzędzia ekspresji twórczej – używanie dostępnych programów graficznych.
• Stosowanie dostępnych możliwości technologicznych do wykonywania dzieł sztuki wizualnej: fotografia, grafika komputerowa, odbitki ksero.
• Percepcja dzieła sztuki (reprodukcje, pobyt w muzeum lub galerii) jako punkt wyjścia dla rozmowy o sztuce, rozumienia dzieła sztuki oraz własnej ekspresji twórczej.
• Ćwiczenia w kształtowaniu wyobraźni przestrzennej: formy przestrzenne
z różnorodnych materiałów
• Działania w plenerze, ćwiczenia plastyczne kształtujące zmysł obserwacji: szkice
z natury
• Aranżowanie sytuacji stymulujących przeżycia wewnętrzne, kontemplacji
i autorefleksji poprzez organizowanie wystaw twórczości uczniowskiej, projektowanie oprawy plastycznej (scenografia, kostiumy, światło, kolor, przestrzeń) okolicznościowych uroczystości szkolnych organizowanie plenerów rysunkowych, zwiedzanie sakralnych zabytków architektury itp.


IV. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

Uczeń kończący gimnazjum powinien posiąść umiejętność praktycznego wykorzystania wiedzy
i doświadczeń zdobytych na zajęciach artystycznych, jak również wykazać się chęcią uczestniczenia
w wydarzeniach kulturalnych.


W zakresie zdobytej wiedzy o sztuce i kulturze:
Uczeń potrafi:
- wymienić i scharakteryzować dziedziny sztuk plastycznych: malarstwo, rysunek, grafika, papieroplastyka, rzeźba, architektura, rzemiosło artystyczne,
- wymienić i scharakteryzować środki ekspresji plastycznej: światłocień, faktura, kolor, barwa, kontur, kontrast, kompozycja,
- analizować i porównywać dzieła artystyczne,
- omawiać przykłady sztuki ludowej ze zwróceniem uwagi na swój region,
- używać terminów i pojęć plastycznych,
- wskazać formy kontaktów ze sztuką,
- zdobywać samodzielnie informacje,

W zakresie własnej aktywności plastycznej:
Uczeń potrafi:
- dobrać materiały i technikę do wykonywanego zadania,
- dobrać środki wyrazu artystycznego do przedstawienia problemu,
- szanować pracę własną i innych, współpracować w grupie,
- ekonomicznie wykorzystywać czas i materiały,
- poszukiwać oryginalnych rozwiązań,
- dbać o estetykę otoczenia,
- planować realizację zadania,
- posługiwać się techniką komputerową,
- stosować zasady BHP,
- zdobytą wiedzę i umiejętności wykorzystać w konkursach plastycznych, wystawach, na wycieczkach,


V. OCENA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Kryteria oceny są dostosowane do poziomu wiedzy i umiejętności danej grupy wiekowej, zaangażowania i wysiłku włożonego w realizację zadania.

Oceniając działania ucznia na lekcjach zajęć artystycznych uwzględnia się:
- proces twórczy- zaangażowanie ucznia, pokonywanie barier twórczych, poznawczych i komunikacyjnych;
- ustalanie kryteriów oceny- dotyczy konkretnego działania plastycznego. Uczeń zostaje zapoznany na co nauczyciel będzie zwracał uwagę przy ocenianiu. Kryteria są podane przed rozpoczęciem działania plastycznego. Są one czytelne i zrozumiałe.
Ogólne kryteria oceny:
- obecność na zajęciach i wycieczkach, przygotowanie materiałów do pracy, zdobywanie informacji, sumienność i wytrwałość w czasie realizacji zadań plastycznych, projektów, umiejętność dyskutowania w czasie pracy,
- pomysłowość, twórcze i oryginalne podejście do realizowania prac plastycznych i projektów, inspirowanie się twórczością artystów, poznawanymi zabytkami,
- walory artystyczne tworzonych prac, projektów, uwzględnienie ocenianie zdolności i włożonego wkładu pracy ucznia, inwencji,
- odpowiednie zachowanie na zajęciach, wystawach, imprezach kulturalnych, wycieczkach, kultura tworzenia,
- podjęcie zgodnej współpracy, podziału zadań, ustalenie hierarchii wykonywanych zadań,
- aktywność plastyczna na rzecz szkoły, udział w konkursach plastycznych,

Różnorodne formy oceniania stanowią dla ucznia, rodziców informację zwrotną na temat jego osiągnięć, trudności dają mu możliwość poznania swoich mocnych stron oraz tego, co wymaga ćwiczeń i utrwalenia. Ocenianie przyjmuje formy pracy ucznia:

- wypowiedzi ustne,
- wypowiedzi pisemne: sprawozdanie, referat, test,
- praktyczne ćwiczenia plastyczne,
- aktywne uczestnictwo w życiu szkoły i środowiska- oprawa plastyczna uroczystości szkolnych i innych wydarzeń o charakterze artystycznym,
- zadania ponadprogramowe wynikające ze zdolności i zainteresowań ucznia,
- udział w konkursach plastycznych,

Przy ocenie odpowiedzi ustnej bierze się pod uwagę:
- zawartość merytoryczną wypowiedzi,
- adekwatne używanie terminologii plastycznej,
- umiejętność formułowania myśli i uzasadniania poglądów.

Przy ocenie prac plastycznych bierze się pod uwagę:
- zgodność tematyczną,
- poprawność użytych technik plastycznych,
- zaangażowanie,
- osobistą ekspresję,
- estetykę wykonania.

Aktywność nagradzana jest bardzo dobrymi, bądź celującymi ocenami cząstkowymi:
- za wypowiedzi ustne, udział w dyskusji przy rozwiązywaniu, realizowaniu zagadnienia plastycznego,
- za prezentowanie swoich prac i umiejętności na forum publicznym w szkole i poza nią,
- za udział w konkursach na różnych etapach,
- za aktywny udział w szkolnych i pozaszkolnych kołach zainteresowań o charakterze artystycznym,
- reprezentowanie szkoły w przedsięwzięciach o charakterze artystycznym.

Szczegółowe kryteria oceny:
Ocena niedostateczna

Uczeń:
• opuszcza zajęcia bez usprawiedliwienia,
• często nie posiada wymaganych materiałów plastycznych,
• nie wykazuje minimalnego zaangażowania w działania plastyczne na lekcji,
• nie wykonuje ćwiczeń i prostych prac plastycznych, mimo zachęty nauczyciela
• nie wyrażał woli poprawy oceny.

Ocena dopuszczająca

Uczeń:
• zdarza się, że jest nieobecny na lekcji bez usprawiedliwienia,
• często nie posiada wymaganych materiałów plastycznych,
• pracuje niesystematycznie i wykonuje nieliczne proste zadania plastyczne na lekcji- niestarannie i niezgodnie z tematem zajęć,
• posiada elementarną wiedzę z zakresu wiadomości objętych programem,
• nie włącza się do zadań zespołowych.

Ocena dostateczna

Uczeń:
• nie zawsze jest przygotowany do lekcji, nie zawsze posiada wymagane materiały plastyczne,
• posiada niepełną wiedzę z zakresu objętego programem nauczania,
• uczestniczył w dyskusjach zadaniach zespołowych sporadycznie,
• poprawnie wykonuje ćwiczenia, jednak niewielkim nakładem pracy,
• nie zawsze dba o estetykę i staranność pracy plastycznej,
• wykazywał się niewielką aktywnością na zajęciach

Ocena dobra

Uczeń:
• zawsze jest przygotowany do lekcji, posiada wymagane materiały plastyczne,
• posiada wiedzę z zakresu objętego programem nauczania, rozumie terminy plastyczne i używa je prawidłowo,
• bierze udział w dyskusjach, poprawnie formułuje wnioski,
• podejmuje pracę indywidualną i zespołową, angażuje się w powierzone zadania,
• wykonuje prace estetycznie, starannie, zgodnie z tematem,
• czasami podejmuje dodatkowe zadania plastyczne.

Ocena bardzo dobra

Uczeń:
• w stopniu wysokim opanował wiadomości i umiejętności objęte programem,
• aktywnie pracował indywidualnie i zespołowo,
• zawsze bierze udział w dyskusjach, wyraża poglądy i formułuje wnioski,
• potrafi formułować i wyrażać opinie na temat omawianych dzieł,
• estetycznie i starannie wykonuje prace, poszukuje oryginalnych rozwiązań plastycznych,
• efekt końcowy jego pracy twórczej zawsze jest zgodny z jej założeniami i tematem,
• bierze udział w życiu kulturalnym klasy i szkoły,
• wykazuje się poczuciem odpowiedzialności za działania własne i grupowe.

Ocena celująca
Uczeń:
• w stopniu wysokim opanował wiadomości i umiejętności objęte programem, dodatkowo:
• interesuje się sztuką - bierze udział w dyskusjach, wyraża poglądy, formułuje własne
wnioski, podejmuje się dodatkowych zadań plastycznych
• bierze udział w konkursach plastycznych,
• angażuje się w życie kulturalne klasy i szkoły,
• prace wykonuje estetycznie i starannie, jego rozwiązania plastyczne cechuje
oryginalność,
• celowo wykorzystuje wiedzę o środkach formalnych do ekspresji własne.