Program autorski do nauczania języka angielskiego w przedszkolu

Program autorski do nauczania języka angielskiego w wychowaniu przedszkolnym. Styczeń 2015

Magdalena Kozieł

I. WSTĘP

Powszechna już w naszych czasach globalizacja, otwieranie się granic państw na inne języki kultury oraz języki powoduje,że naturalnie chcemy uczyć się języków obcych. Z autopsji wiem jak ważna jest umiejętność posługiwania się językiem angielskim oraz porozumiewania się z mieszkańcami krajów anglojęzycznych i nie tylko, bo jak wiadomo tym językiem posługiwać możemy się na całym świecie. Podróżując nie tylko po Europie wielokrotnie miałam okazję posługiwać się tym językiem. Ta umiejętność otwiera człowieka na świat, nie ma on poczucia wtórnego analfabetyzmu. Otwiera nas również na ludzi, dzięki temu podróżowanie staje się przyjemnością, np. zwiedzania muzeum czy rejs statkiem jest atrakcyjniejszy gdy potrafimy zrozumieć przewodnika, a poprzez rozmowę z innymi ludźmi możemy poznać ich kulturę. Jeszcze innym powodem, który powinien zreflektować nas do nauki języka angielskiego jest szybko rozwijającą się technologia z którą każdy z nas spotyka się na co dzień. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoczęcie nauki języka obcego, bo wczesne rozpoczęcie asymilacji języka obcego tym szybciej będzie on funkcjonował w sposób naturalny życiu człowieka, jako swobodne narzędzie do komunikacji.
II O PROGRAMIE
Program ten powstał z myślą o dzieciach w wieku przedszkolnym, czyli dla grup wiekowym, czyli dla
3-latków, 4-latkow oraz grupy tzw. Zerowej czyli czyli 5,6 lat. Zgodny jest on z podstawą programową wychowania przedszkolnego czyli z „Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014, zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół”. W rozporządzeniu tym mowa jest o zapewnieniu dzieciom możliwość wspólnej zabawy i nauki w warunkach bezpiecznych, przyjaznych i dostosowanych do ich potrzeb rozwojowych. W celach wychowania przedszkolnego( pkt.11), napisane jest o przygotowaniu dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym poprzez rozbudzanie ich świadomości językowej i wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych.

Dzieci uczą się języka ojczystego intuicyjnie, dlatego zdolność taką można wykorzystać w nauce języka obcego. Umysł dziecka jest niezwykle chłonny i elastyczny, co w znacznym stopniu ułatwia przyswajanie wielu kompetencji jednocześnie. Małe dzieci uczą się w sposób spontaniczny nie zastanawiają się czy ktoś je ocenia. Mówią i zachowują się w sposób naturalny, więc powinno się te naturalne zdolności wykorzystać do nauki już od najmłodszych lat, Dziecko potrafi równolegle do nauki języka ojczystego swobodnie nabywać umiejętności rozumienia i posługiwania się innym językiem, przynajmniej na poziomie elementarnym. Należy również pamiętać, że dzieci cechuje krótki okres koncentracji oraz szybkie zapamiętywanie ale niestety również szybkie zapominanie myślenie konkretno- obrazowe, stała potrzeba aktywności fizycznej. Zajęcia powinny więc być odpowiednio dostosowane do możliwości emocjonalnych i zdolności koncentracji i aktywności. Powinny być zróżnicowane i wspierane różnymi metodami i technikami nauczania takimi jak: Metoda Reagowania Całym Ciałem (The Total Physical Response Metod TPR), Metoda Naturalna (The Natural Approach) oraz Metoda Bezpośrednia (the Direct Method). Metody te związane są z naturalnymi cechami rozwojowymi dziecka mówiąc inaczej dostosowane do poziomu i możliwości małego dziecka. Umożliwiają stosowania odpowiednich technik polegającej na zabawie, śpiewaniu piosenek, powtarzanie rymowanek, słuchanie historyjek oraz poprzez działanie czyli odgrywanie krótkich ról, drama. Dzieci tym wieku maja bardzo elastyczne organy mowy, dzięki czemu chętnie powtarzają za nauczycielem który poprzez wykorzystanie techniki dzwięko- naśladowczej jest w stanie nauczyć poprawnej wymowy.

Najważniejsze jest aby pierwszy kontakt z językiem angielskim był inspirujący, ciekawy oraz motywował w przyszłość do podejmowania trudu nauki języków obcych. Zajęcia powinny być prowadzone w przyjaznej atmosferze pozwalającej otworzyć się dziecko na naturalną asymilację języka, dającej możliwość reagowania w sposób emocjonalny.
Realizacja programu powinna odbywać się poprzez zorganizowaną przez nauczyciela zabawę trwającą w zależności od wieku dziecka 15 – 25 minut przynajmniej dwa razy. Wiadomo że dzieci szybko się uczą, ale tez szybko zapominają dlatego ważny jest w miarę możliwości częsty z językiem. Systematycznie prowadzone zajęcia będą doskonałym wprowadzeniem dzieci w świat języka angielskiego oraz przygotowaniem do jego nauki w szkole podstawowej podczas zajęć obowiązkowych. Mali uczniowie nie podlegają ocenie, ale bazując na spontaniczności dzieci, prowadzący powinien pamiętać o częstym nagradzaniu pozytywnych efektów nauczania, ponieważ dzieci posiadają dobrze rozwiniętą motywację zewnętrzną Istnieje wiele zwrotów takich jak: Amazing! – Wspaniale!, Fantastic! – Fantastycznie, Great –Swietnie! itp. które nauczyciel może wykorzystać aby pochwalić za dobrze wykonane ćwiczenie czy polecenie.
Na tym etapie nauka języka najważniejsze jest osłuchanie się z melodią języka, poznanie prostego słownictwa i krótkich zwrotów. Nie tłumaczy się zasad gramatycznych ani nie wymaga się, żeby dziecko określało godzinę skoro jeszcze nie poznało zegara. Rolą zajęć na języku obcym powinno być nawiązywanie do zdobytych umiejętności np.: dzieci powinny rozumieć proste polecenia takie jak: „Wash your hands”( umyj ręce) lub „Go to your table”,
( idź do swojego stolika) itp. .Każde zajęcia powinny mieć stała strukturę powitalna i pożegnalną może to być w formie piosenki a przed zakończeniem zajęć dzieci powinny zostać pochwalone za udział w zajęciach w ten sposób wzmacniamy pozytywne uczucie, że nauka języka to dobra zabawa.

III Cele programu:

1. Cel nadrzędny o którym mowa rozporządzeniu w sprawie podstawy programowej jest „rozbudzanie świadomości językowej i wrażliwości kulturowej oraz budowanie pozytywnej motywacji do nauki języków obcych na dalszych etapach edukacyjnych

Inne cele ogólne wychowania przedszkolnego skorelowane z programem to:
2. Stworzenie odpowiednich warunków oraz pomoc w rozwijaniu uzdolnień oraz kształtowaniu czynności intelektualnych, które będą im potrzebne w ich życiu codziennym oraz w przyszłej edukacji
3. Kształtowanie przynależności społecznej: rodzina, grupa
4. Nauka systemu wartości, czyli rozróżnianie co jest dobre a co złe
5. Stwarzanie odpowiednich warunków do nauki i zabawy dzieciom o różnych możliwościach intelektualnych i emocjonalnych
6. Rozwijanie umiejętności rozumienia prostych poleceń i krótkich historyjek oraz nauka wymawiania prostych zwrotów i słówek jako baza do rozwoju dalszej w języku angielskim,

Cele szczegółowe:

W zależności wieku i możliwości dziecko:
- potrafi przedstawić się w języku angielskim
- potrafi powiedzieć ile ma lat
- nazywa podstawowe kolory
- rozumie i reaguję na proste polecenia nauczyciela
- zna przynajmniej od 3 do 5 słówek w zakresie przerobionego bloku tematycznego
- rozpoznaje i w zależności od grupy wiekowej śpiewa piosenki recytuje wierszyki
- pokazuje przedmioty w sali i potrafi je nazwać
- pokazuje różne czynności ruchem
- aktywnie i chętnie bierze udział w zabawach i grach
- reaguje na język gestem i słowem
- liczy w zakresie 1- 5 lub od 1-10 w zależności od wieku
- słucha i rozumie krótkie historyjki opowiadane przez nauczyciela z użyciem różnych rekwizytów oraz reaguje na nie mimiką, gestem lub słowem

IV Treści nauczania:

Program zakłada dowolność w kolejności wprowadzania tematyki zajęć. Tematyka może być różnie realizowana w różnych grupach wiekowych. Nie wszystkie tematy realizuje się w grupach młodszych. Tematykę dotyczącą np. szkoły wprowadza się dopiero w grupie „zerowej”. Program zakłada realizację większej części treści nauczania do ukończenia edukacji przedszkolnej. Niektóre treści mogą nie zostać w 100% zrealizowane. Zależne jest to od możliwości intelektualnej grupy. Ważne jest czasami przerobienie nieco mniejszego zakresu materiału ale gruntownie utrwalonego.

Tematyka zajęć - materiał leksykalny

1) Powitania i pożegnania: (Hi, Hello, Good Morning, Bye, Goodbye)
2) Kolory - (Colours-white, black, yellow, blue, green, red, orange, pink, purple, brown)
3) Rodzina - ( My family -mother, father, grandmother, grandfather, sister, brother)
4) Mój dom -( My house = roof, door, floor, window, wall)
5 )Pomieszczenia w domu –(kitchen, bedroom, bathroom, living room)
6).Zabawki - ( Toys- train, car, dolly, teddy, plane, bapuzzle, blocks, skipping-rope, ball, pencils, plane,)
7) Zwierzęta - (Animals -cat, dog, rabbit, horse, fish, snake, bear, elephant, frog, sheep, crocodile, duck, lion, mouse, giraffe, hippo, snake, butterfly)
8) Ciało - (Body - head, arm, leg, hand, finger, tummy, foot )
9) Twarz - (Face -eye, nose, ear, mouth, hair, neck)
10) Numbers -1-10
11) Szkoła - ( School-pen, pencil, pencil case, schoolbag, ruler, sharpener, rubber)
12). Ubranie (Clothes- dress, skirt, jumper, sock,blouse, jacket, pants,, boots, coat, jeans, shirt,
13). Jedzenie-(Food -bread, sandwich, egg, popcorn, biscuits, cake, milk)
14)Zdrowe jedzenie (Healthy eating - apple, pear, cherry, plum, orange, carrot, lettuce,
cabbage, potato, , cucumber
15) Sporty (Sports- run, jump, catch, climb, swim, fly)
16)Urodziny( Birthday- cake, candles, card, present, sing, dance)
17) Muzyka (Music – guitar, piano, trumpet, violin, drum)
18)) Dzień i noc( Day and night –day, night, dark, bright, stars, sun, moon )
19)Pory roku (Seasons- autumn, winter, spring, summer)
20) Świeta :Boże Narodzenie , Wielkanoc( Christmas-lights, star, glass ball, chain, bell
Easter- bunny, eater eggs, basket, chicken)

Funkcje komunikacyjne:
1).Powitanie, pozdrawianie: Hi, Hello, Good Morning, Bye, Goodbye
2).Przedstawianie siebie: My name is..., I‘m....What‘s your name?
3) Identyfikcja przedmiotów:What’s that?

4) identyfikacja osob, przedmiotow i zwierząt(This is my Mummy. This is your cat)

5 )upodobania (I don’t like milk.)

6) Podziękowanie (That’s great. Thank you.)

7) Mówienie o kolorach i posiadaniu (I’ve got a blue pen)

8) Mówienie o miejscach (np. Where is the rubber? On the desk.)

9) Mówienie o umiejętnościach (I can run.)

10) Mówienie i pytanie oo ilość(How many dogs? Two.)

11)Liczenie do 10

12) Używanie form grzecznościowych( Please, I am sorry, Thank you. Nice to meet you, How are you?)

13) Składanie Zyczen urodzinowych( Happy Birthday to you, Best wishes.)


Kategorie gramatyczne

1)czasowniki - to be, have (got), can/can’t;
2)tryb rozkazujący
3)przyimki miejsca;
4)określnik i- this, that
5)czas Present Simple - (czasownik like)

V. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW

W związku z tym ze dzieci kierują się cechami myślenia konkretnego, czyli ważne jest dla nich co tu i teraz, nie potrafi mysleć abstrakcyjnie, kierują się potrzebą słuchania i naśladowania oraz potrzeba stałej aktywności fizycznej zaleca się stosowanie wielu i rożnorodnych metod technik nauczania. Nauka powinna mieć charakter zabawy opartej na aktywności ruchu śpiewaniu piosenek. Dziecko często rozumie sens zadawanych pytań co widać po jego reakcji, ale nie chce na nie odpowiadać. . Istotne jest, aby nie zmuszać dziecka do niczego zwłaszcza mówienia, powtarzania, jeśli dziecko samo tego nie chce. Należy zachęcać pochwałami nie wskazując na błędy, a raczej powtórzyć zdanie lub słowo i poprosić wszystkich o powtórzenie chóralne.Ważne jest również stałe utrwalenie już przerobionego materiału, gdyż dzieci mają dużą łatwość do szybkiego zapamiętywania jednakże równie szybko zapominają.

W wychowaniu przedszkolnym ważne jest stosowanie rytuałów co tworzy bezpieczne środowisko i atmosferę w prowadzeniu zajęć,. Na języku angielskim można wprowadzić stały rytuał powitalny i pożegnalny np. w formie piosenek ,co ułatwi to orientację dziecka w czasie i przestrzeni.

1. Metody Nauczania
Spośród wiele metod nauczania języka angielskiego nie wszystkie są odpowiednie dla dzieci. Wśród najbardziej znanych, które będą korzystne dla małych dzieci wyróżnić może na: Metoda Total Physical Response (TPR), Metoda Naturalna (The Natural Approach), Metoda Bezpośrednia (the Direct Method), Metoda Komunikacyjna. Z wyżej wymienionych metod nauczyciel może czerpać inspirację .
 Metoda Reagowania Całym Ciałem (The Total Physical Response – TPR).Metoda ta zakłada naukę przez ruch całym ciałem, który w tym wieku jest dzieciom bardzo potrzebny. Zakłada ona uczenie się poprzez demonstrację określonych poleceń wydawanych przez nauczyciela całym ciałem. Podczas zajęć nauczyciel wydaje określone polecenia np: „Put this on the table!- Płuż to na stole!”, „Nod your head – Skiń głową!” czy „Show me your ears! – Pokaż mi swój uszy!”. Zadaniem dzieci jest pokazanie tych czynności. Dzieci więc ćwiczą przede wszystkim rozumienie mowy w języku angielskim. Aktywność fizyczna zastosowana w tej metodzie jest jak najbardziej wskazana w nauce dzieci w wieku przedszkolnym.

 Metoda Naturalna (The Natural Approach). Twórcą tej metody jest Stephen Krashen, popularny na całym świecie językoznawca. Głównym założeniem tej metody jest nauka języka poprzez słuchanie wypowiedzi w języku angielskim. Z założenia tej metody nie objaśnia się reguł gramatycznych tylko jest to naturalna bezpośrednia asymilacja języka. W przypadku dzieci to założenie wydaje się być bardzo zasadnym. Dzieci bowiem nie potrafią myśleć abstrakcyjnie, więc trudne reguły gramatyczne nie będą dla nich zrozumiałe. Podczas nauki nowego słownictwa w tej metodzie wykorzystuje się pomoce wizualne takie jak na przykład karty prezentacyjne (flashcards), lub rekwizyty które są niezbędne w nauczaniu małych dzieci.

 Metoda Bezpośrednia (The Direct Method). Metoda ta za podstawowy cel nauki zakłada umiejętność prowadzenia dialogu w języku angielskim. Wyklucz ona całkowite użycie języka ojczystego. W przypadku małych dzieci metoda ta przynosi pozytywne efekty ponieważ dzieci tolerują gdy nauczyciel zwraca się do nich w języku obcym. Maluchy poznają świat w języku obcym bez zbędnego tłumaczenia na język polski co zresztą nie zawsze jest don końca możliwe. Ważne jest tutaj odgrywanie różnych scenek z dnia codziennego takich jak zakupy w sklepie.

 Metoda Komunikacyjna – koreluje wiele metod, która zaleca podejmowanie prób komunikowania się od pierwszego kontaktu z językiem obcym. Pomimo tego, że nie powinno się zmuszać dziecka do mówienia tutaj można zachęcać do aktywnego udziału i produkcji językowej poprzez np.: gry językowe lub odgrywanie scenek które są atrakcyjną forma nauki poprzez zabawę dla dzieci.

2. Techniki nauczania:

Nauczyciel wybiera techniki odpowiadające rozwojowi emocjonalnemu i intelektualnemu grupy
Najważniejsze jest jednak aby nawiązała się więź emocjonalna miedzy dziećmi i nauczycielem. Poniżej zostały wymienione przykładowe techniki nauczania:

 Nauka przez zabawę- gry i zabawy językowe wykorzystane metod aktywizujących poprzez zabawę z wykorzystaniem środków dydaktycznych np.; kart obrazkowych można stworzyć wiele zabaw np.” Brakująca karta, Rzeka, Z kart obrazkowych można stworzyć na dywanie duża grę planszową.
Istotne jest, by nauczyciel dysponował bogatym zestawem środków dydaktycznych, aby mógł poprowadzić zajęcia różnorodnie i atrakcyjnie. Ważne jest rozbudzane zainteresowania i ciekawości dzieci,

 Nauka przez działanie wykorzystując metodę TPR czyli nauka poprzez ruch, wykonanie wspólne projektu- malowanie wycinacie lub wyklejanie a co za tym idzie nazywanie. Ma to również znaczenie szersze. Uczy pracy w grupie, dzielenia się, pomocy co w wychowaniu przedszkolnym odgrywa dużą rolę bo wpływa na rozwijanie umiejętności społecznych
.
 Nauka przez piosenkę, rymowankę, wiersz- SA wspaniały środkiem do utrwalania zwrotów czy słówek. Mogą posłużyć też do wprowadzenia nowego materiału. Piosenki powinny być połączone z aktywnością fizyczną.

 Techniki multimedialne - wykorzystywanie multimediów takich jak komputer video, tablicy interaktywnej.
Rozwijająca się technologia, pozwala na łączeniu technik audiowizualnych oraz interaktywnych. Podczas pracy np. na tablicy interaktywnej dzieci bawiąc się uczą poprzez obraz słuchanie oglądanie i dotyk. Jest to nowoczesna forma uczenia się, co znacznie poszerza możliwości przyswajania języka.

3 ) Formy pracy podczas zajęć
- zbiorowa – z całą grupą np.; powtarzanie za nauczycielem, wspólne śpiewanie
- indywidualna - np. kolorowanie rysunku, wycinanie
- w parach- prowadzenie dialogu
- w drużynach, zespołach- np. gry językowe w kalambury na dwie drużyny

Zważywszy na to że dzieci najbardziej lubią pracować indywidualnie, ponieważ nie potrafią one jeszcze w tym okresie rozwoju współpracować skutecznie w parach czy grupach. Nauczyciel powinien starać się zachęcić dzieci do pracy w parach czy grupach. Rozwija to komunikację w grupie i uczy współpracy, co w przyszłości procentuje lepszą wzajemną tolerancją w wykonywaniu różnych ćwiczeń.

4 .Środki Metodyczne
W przedszkolu przeważnie nie używa się podręcznika do nauki umiejętności czytania i pisania, W związku z tym dziecko nie potrzebuje żadnych materiałów. Nauczyciel powinien dysponować szeregiem środków i materiałów, pomagających realizować podstawę programową

- Wyposażenie nauczyciela to:
- plakaty z wprowadzanymi słówkami
- plakaty z historyjkami
- płyty z nagraniami piosenek
- książki z bogato ilustrowanymi bajkami oraz opowiadaniami
- płyty DVD z, krótkimi bajkami w języku angielskim.
- flashcards – karty obrazkowe
- rekwizyty
- Materiały dla dzieci to głównie przybory plastyczne takie jak:nożyczki, kredki, blok techniczny i rysunkowy, plastelina itp.

Wybór środków zależy od tematyki zajęć i możliwości grupy, oraz zainteresowań i upodobań dzieci. Program może być realizowany przy użyciu różnych dostępnych na rynku podręczników i pomocy naukowych już przygotowanych przez wydawnictwa. Można również równocześnie korzystać z dwóch a nawet kilku podręczników jednocześnie, gdyż nie zawsze jeden może pomóc w atrakcyjnym sposobie realizacji założeń programu. Realizację programu można również uzupełniać korzystając ze stron internetowych gdzie znajduje się mnóstwo ciekawych piosenek oraz gier językowych.

V. Ewaluacja

Dzieci w wieku przedszkolnym nie podlegaj ocenie tak jak w szkole ale istnieją sposoby sprawdzenia nabytych umiejętności, poprzez obserwacje reakcji dziecka na opowiadaną bajkę wspierając się rekwizytami lub gdy dziecko reakcji na zadane pytanie czy prośbę o wykonanie polecenia.

Sprawdzenie umiejętności receptywnych:

Dziecko:
- odpowiednio reaguje na polecenia nauczyciela;
- słucha z zainteresowaniem krótkich historyjek opartych na
poznanym materiale językowym;
- wyszukuje pojedynczych informacje w nieskomplikowanych wypowiedziach i dialogach;
- potrafi porównać usłyszane informacje z podanymi (np. na plakacie czy ilustracji itp.).

Umiejętności produktywne

Niewerbalne
Dziecko potrafi:
- kreślić rożne kształty usłyszane w języku obcym
- policzyć (np. przedmioty na ilustracji)
- pokolorować przedmiot na rysunku wdł. tego co usłyszy
- wykonać wspólny projekt

Werbalne
Dziecko potrafi:
- prosty sposób opowiedzieć o sobie i swojej rodzinie
- w miarę poprawnie wymawiać dźwięki i poznane wyrazy w języku angielskim
- udzielać prostych, krótkich odpowiedzi oraz zadawać proste pytania

Osiągnięcia wychowawcze

Dziecko :
- potrafi pracować w parach i grupach;
- potrafi lepiej wyrazić swoją własną opinię i wysłuchać opinii innych
- przejawia otwartość wobec innych ludzi i zwierząt
- pozytywnie wyraża się o członkach swojej rodziny;
- z przyjaźnią odnosi się do swoich kolegów;
- rozróżnia dobre i złe postępowanie ,potrafi je ocenić
- przejawia szacunek do ludzi zwierząt i rzeczy

W ocenianiu dzieci należy przede wszystkim skupić się na nagradzaniu, a nie wskazywaniu słabych stron. Chwalenie dziecka powinno mieć na celu pokazywanie mu jak wiele już umie, wzmacnia to pozytywne nastawienie do nauki języka wzbudza zewnętrzna motywacje. Pozytywne uczucia zaprocentują że dziecko będzie w przyszłości chętnie uczyć się języków obcych co jest głównym założeniem podstawy programowej wychowania przedszkolnego. Obok wiedzy zauważone powinno być również zaangażowanie dziecka oraz chęć wykonania zadań a nie tylko końcowy efekt. Ocenie powinno podlegać np. zaśpiewanie piosenki czy recytacje wierszyka jak również rysunki prace plastyczno- techniczne. Docenianie wszystkich nie tylko językowych wysiłków wzbudza motywacje do nauki.


VI. BIBLIOGRAFIA
1) H. Komorowska: Metodyka nauczania języków obcych. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna. Warszawa 2005.
2) M. Pamuła: Metodyka nauczania języków obcych w kształceniu zintegrowanym. Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna. Warszawa 2004
3) Hanna Komorowska. 1999. „O programie prawie wszystko.” Warszawa: WSiP
4) Magdalena Kębłowska. 2009. „Program nauczania języka angielskiego. Kurs dla początkujących, dla grup przedszkolnych zgodny z nową podstawą programową obowiązującą od 2009 roku.”Kraków: Egis.
5) Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 maja 2014, zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół