Ślązak angielskim kompozytorem narodowym - scenariusz lekcji

PRZEBIEG LEKCJI

Temat: Ślązak angielskim kompozytorem narodowym.

1. Przypomnienie lekcji poprzedniej i wprowadzenie w bieżący temat.

Na poprzednich zajęciach omawialiśmy twórczość Jana Sebastiana Bacha, który został okrzyknięty muzycznym geniuszem epoki baroku. Dziś poznacie kolejnego kompozytora, a także jego twórczość, który był rówieśnikiem J. S. Bacha. Także był on wielkim kompozytorem epoki, z pochodzenia Niemiec, który jednak zyskał miano narodowego kompozytora angielskiego ( prezentuje portret kompozytora).
Czy domyślacie się o jakim kompozytorze mowa?
2. Zapisujemy temat lekcji, a następnie podaje uczniom, krótkie kalendarium z życia Jerzego Fryderyka Haendla prezentując zdjęcia.
- J. F. Haendel urodził się na Śląsku w mieście o nazwie Halle w Saksonii w 1685r (tym samym co Bach)
- w odróżnieniu od swego rówieśnika Bacha nie pochodził on z rodziny o tradycjach muzycznych,
- jego ojciec był miejscowym cyrulikiem ( fryzjerem) i chirurgiem i chciał aby jego syn studiował prawo
- Haendel jednak potajemnie ćwiczył na strychu na klawikordzie najcichszym z instrumentów klawiszowych ( czytam anegdotę z książki „ Bach Beethoven i inne chłopaki” s. 65)
- w odróżnieniu także od Bacha, który nigdy nie opuścił granic swojej ojczyzny Hendel bardzo dużo podróżował.
- po przerwaniu studiów wyjeżdża do Hamburga , gdzie obejmuje posadę skrzypka i klawesynisty w tamtejszej operze.
- w Hamburgu powstały jego dwie pierwsze opery, lecz Haendel wiedział że jeżeli chce tworzyć opery musi udać się od jej ojczyzny czyli do Włoch ( Rzym i Neapol)
- po powrocie obejmuje stanowisko kapelmistrza na dworze w Hanowerze na dworze Jerzego Ludwika, lecz w tym samym czasie wyjeżdża do Anglii gdzie wystawia jedną ze swych oper, która była uwielbiana przez anglików.
- Haendel zachwycony swa popularnością jaka zdobył w Anglii postanawia pozostać tu na dłużej, zrywając umowę z księciem Hanoweru i lekceważąc swoje obowiązki. Nie przewidział jednak tego iż książe Hanoweru zostanie królem Anglii Jerzym I.
- jednakże Haendel jako kompozytor tak szybko zdobył swa Muzyka serca dworu królewskiego i samego króla, że ten darował mu wszystkie winy
- Handle pozostał Anglii aż do śmierci w roku 1759r.

3. Omawiamy twórczość Haendla.
Twórczość instrumentalna:
Jak już wspomniałem wcześniej J. F. Haendel kształcił się w zakresie gry na wielu instrumentach grał na: organach, klawesynie, skrzypcach, oboju i to znalazło wydźwięk
w jego twórczości gdyż większość koncertów, które pisał przeznaczone były na te własnie instrumenty.
Jedna z ulubionych form instrumentalnych Haendla były oczywiście;
Concertto grosso ( uczniowie przypominają formę, która była poznana na wcześniejszych zajęciach)
Suita
„ Water Music” (Muzyka na wodzie)
Z powstaniem utworu wiąże się następująca anegdota:
Händel, który pełnił funkcję kapelmistrza na dworze elektora hanowerskiego, samowolnie porzucił pracę, udając się do Londynu z nadzieją na zrobienie szybkiej kariery na dworze królowej Anny, wielbicielki jego muzyki. Nagła śmierć królowej i objęcie tronu właśnie przez elektora Hanoveru, położyły kres tym planom. Za namową przyjaciół, mistrz uciekł się do podstępu. Skomponował kilka drobnych utworów przeznaczonych do wykonywania na wolnym powietrzu i kiedy pewnego dnia król wypłynął na przejażdżkę po Tamizie, podpłynął na swej łodzi. Nierozpoznany, zaprezentował swoją kompozycję. Król był oczarowany i przywrócił Händla do łask. Wiadomo jednak, ze najprawdopodobniej król sam zamówił dzieło, choć wiadomo też, że jakość muzyki zaskoczyła go. ( s. 69).
17 lipca 1717 król Jerzy I oraz śmietanka londyńskiej arystokracji wsiedli na duże barki przycumowane na Tamizie w Whitehall. Popłynęli nimi w górę rzeki, do Chelsea, gdzie odbyła się wystawna kolacja trwająca do trzeciej nad ranem. Król powrócił do pałacu około 4.30. W czasie obu rejsów barkom królewskim towarzyszyły mniejsze łodzie, a w jednej z nich siedziała orkiestra, grająca „Muzykę na wodzie”. Wydarzenie opisał później z detalami pruski legat Friedrich Bonet: „Obok barki Króla płynęła ta z muzykami. Było ich około 50. Grali na wszelkiego typu instrumentach, włącznie z trąbkami, rogami, obojami, fagotami, fletami niemieckimi i francuskimi, skrzypcami i basami. Nie było tam jednak śpiewaków. Muzykę, specjalnie na tę okoliczność, skomponował słynny Haendel, pochodzący z Halle nadworny kompozytor Jego Królewskiej Mości. Król tak bardzo uradował się tą muzyką, że kazał, by odegrano ją aż trzykrotnie podczas całej podróży.”
Oryginalna partytura „Muzyki na wodzie” zaginęła, a kopie, które przetrwały do naszych czasów, przedstawiają poszczególne części utworu, pogrupowane w trzy (F-dur, G-dur i D-dur) lub dwie (F-dur i G-dur/D-dur) suity. Ogromną nowością w tamtych czasach było wprowadzenie przez Haendla rogów w suitach F-dur i D-dur. Nigdy wcześniej żaden z angielskich kompozytorów tego nie próbował, a było to rozwiązanie bardzo użyteczne w muzyce plenerowej, szczególnie w połączeniu z trąbkami. Utwór od razu zyskał popularność, o czym świadczą choćby powstałe już niedługo po premierze aranżacje na flet, klawesyn czy zespół dętych drewnianych.

Słuchamy menueta z „ Water Music”.

“ Muzyka sztucznych ognii”
Od czasu pamiętnego rejsu Tamizą do Chelsea minęły 32 lata. Haendel był już nobliwym panem, gdy poproszono go o napisanie muzyki, która miała uświetnić uroczystości, związane z podpisaniem pokoju w Akwizgranie (obecnie Aachen), kończącego kilkuletnią wojnę o austriacką sukcesję. W wyniku tego traktatu Wielka Brytania otrzymała Gibraltar oraz Minorkę.
Pierwsze publiczne odegranie „Muzyki sztucznych ogni” odbyło się tydzień przed premierą. Haendel, mimo sprzeciwów dworu, postanowił pokazać swe dzieło na publicznym koncercie w ogrodach Vauxhall. Odniósł ogromny sukces, a liczbę słuchaczy oceniono na 12000.
Główny spektakl rozpoczął się 27 kwietnia 1749 r., krótko po 18.00, w londyńskim Green Parku. Odegrano dzieło Haendla, a następnie salwa ze 101 dział rozpoczęła pokaz sztucznych ogni. To, co tak wspaniale się rozpoczęło, miało jednak wkrótce zakończyć się fiaskiem. W pewnym momencie centralna atrakcja imprezy, pawilon zaprojektowany specjalnie przez francuskiego artystę Chevaliera Servadoniego, zapalił się, powodując zamieszanie i dezorganizując przedsięwzięcie. Sam Servadoni wpadł w furię i zaczął wymachiwać szpadą, biegając dookoła. Został aresztowany i osadzony w areszcie do następnego dnia, gdy przeprosił za swe zachowanie.
Słuchamy Bourree z cyklu „ Muzyka sztucznych ognii”.
Utwory te zostały skomponowane dla króla Jerzego dla tego nazwa cyklu brzmi „ Muzyka dla króla”.
Twórczość wokalno - instrumentalna
Opera ( uczniowie przypominają jakim gatunkiem jest opera)
W swej twórczości najpierw Haendel zainteresował się operą Napisał ok. 50 oper.

Oratorium ( uczniowie na podstawie podręcznika wyjaśniają na czym polegała ta forma i czym różniła się od opery)
Oratorium było formą, w której Haendel osiągnął mistrzostwo.
Skomponował ok. 25 oratorium z których najbardziej znane to: „ Ester”, „Deborah”, „Saul”,
„ Samson”, „ Izrael w Egipcie”.

Najpotężniejsze oratorium Haendla powstało w 1741. Nosiło ono tytuł „ Mesjasz” i powstało zaledwie w przeciągu dwóch tygodnii.
Dzieło podzielone jest na trzy części:
• pierwsza jest zapowiedzią przyjścia Mesjasza
• druga opowiada o jego życiu, śmierci i zmartwychwstaniu
• trzecia mówi o misji zbawienia ludzkości.

Najbardziej znanym fragmentem Mesjasza jest Alleluja (Hallelujah - cz. 44). Podczas jego wykonania obecny na koncercie król Jerzy II wstał z miejsca, a wraz z nim cała publiczność. Na pamiątkę tego zdarzenia tradycja ta zachowana jest w Wielkiej Brytanii również obecnie i kontynuowana w niektórych krajach europejskich (m. in. w Polsce).

Słuchamy fragmentu „ Mesjasza” Chór 44 Alleluja.