Jak skutecznie komunikować się z uczniami i nie tylko - narzędzia skutecznej komunikacji

Współczesny świat technologiczno – komputerowy posiada ogromny wpływ na życie całej społeczności naszego świata, co niestety ma degradujące znaczenie w procesie komunikowania się, zwłaszcza na etapie kształcenia edukacyjnego. Właściwe dobranie sposobu komunikacji z uczniem, a także w komunikowaniu się w naszym życiu zawodowym oraz prywatnym jest podstawa do właściwego i trafnego przekazania informacji oraz co najbardziej istotne w procesie wychowawczo-edukacyjnym rozpoznania problemowej sytuacji ucznia, wczucia się w jego sytuację, a w konsekwencji udzielenie właściwej pomocy naszemu uczniowi.
Zjawisko „gubienia” naszych uczniów oraz traktowanie ich, jako jednostek nieistotnych jest błędne i prowadzi do tłumienia u naszych uczniów oraz wychowanków kreatywności do rozwijania się i samodoskonalenia. Te właśnie zagadnienia wymagają ciągłego poszukiwania dróg właściwych kanałów komunikacyjnych z naszymi uczniami oraz co dla komfortu pracy nauczyciela jest najważniejsze zrozumienia naszego otoczenia.
Podstawowym rozwiązaniem tego problemu jest po pierwsze zrozumienie oraz zniwelowanie we własnej codziennej rutynie pracy w szkole oraz we własnym rozumowaniu błędów, które nauczyciele popełniają w procesie komunikacyjnym z uczniami. Komunikacja na poziomie werbalnym z uczniem idzie w parze z ogromna liczba nieporozumień, które mogą i prowadza do poważnych konfliktów. Do najczęstszych błędów nauczycieli w komunikacji z uczniami należy, więc zaliczyć:
• Przerywanie uczniowi w trakcie jego wypowiedzi: sugeruje to brak zainteresowania i uwagi nauczyciela.
• Krytykowanie ucznia i jego moralizowanie: wszystkie krytyczne uwagi w stosunku do ucznia oraz nasze oceny powinny odnosić się do konkretnych zachowań ucznia, a nie do niego, jako osoby; należy w komunikacji z uczniem unikać wypowiedzi w formie nakazów np. „ nie wolno Tobie, musisz itd.”
• Nadmierne wypytywanie się: „ zalewanie ucznia” pytaniami może doprowadzić do sytuacji, w której uczeń poczuje się zagrożony i osaczony; w sytuacji, kiedy jesteśmy zmuszeni zadać uczniowi szereg pytań, należy poinformować ucznia, w jakim celu zadajemy tyle pytań i do czego są te pytania nam potrzebne, aby cała sytuacja była dla niego jasna i zrozumiała.
• Popędzanie: odczytywane jest przez ucznia, jako brak realnego zainteresowania rozmówcą oraz tematem rozmowy.
• Zjawisko „ czytania w myślach” : polega to zjawisko na przypisywaniu naszemu uczniowi intencji , której on być może wcale nie posiada tzn. z góry my nauczyciele zakładamy lub wiemy lepiej w naszym przekonaniu , co nasz uczeń miała na myśli np. „ Widzę, że jesteś naszą dzisiejsza lekcją niezainteresowany”.
• Ucieczka od tematu : jest to zjawisko unikania z naszym uczniem tematów dla nauczyciela niewygodnych bez jasnego poinformowania ucznia o powodzie takiego postępowania , co w konsekwencji może doprowadzić do postrzegania osoby nauczyciela jako rozmówcy niekompetentnego i niekulturalnego.

Jak więc, należy rozmawiać z naszymi uczniami , aby do nich dotrzeć. Zastosowałam poniższe sposoby we własnej pracy z uczniami zarówno wychowawczej , edukacyjnej oraz we własnym życiu osobistym i zawodowym i są warte poświęceń oraz każdego wysiłku.
Przede wszystkim , skupiamy się na jakości informacji zwrotnej , którą ma otrzymać nasz uczeń. To informacja zwrotna jest właśnie podstawą komunikacji ponieważ jest ona sposobem na przekazanie pozytywnej lub negatywnej oceny postępowania ucznia. Ponadto , taka właściwa informacja zwrotna nie wartościuje naszego ucznia , a daje szanse na obustronne porozumienie. We właściwej informacji zwrotnej możemy wyszczególnić 4 etapy:
1. Akty i fakty – jest to opis konkretnego zachowania się osoby , w którym nie należy oceniać ucznia , a tylko jego zachowanie np. „ Już trzeci raz spóźniłeś się na moja lekcję”.
2. Ustosunkowanie – określenie uczniowi dlaczego podejście nauczyciela do jego zachowania jest pozytywne lub negatywne np. „ Nie podoba mi się taka sytuacja , bo dezorganizuje prace całej klasy”.
3. Konsekwencje – wynikające dla ucznia, nauczyciela, klasy szkoły np. „ W związku z tym nie będę miała szansy , aby sprawdzić Twoja pracę domowa na czas, a ty nie będziesz wiedział jakie błędy popełniasz i nad czym musisz jeszcze popracować”.
4. Oczekiwania – określenie uczniowi jakiego zachowania w danej sytuacji od niego oczekujemy, potrzebujemy lub chcemy np. „ Następnym razem tak zaplanuj sobie swój czas na zadanie domowe w domu , abyś mógł je oddać w wyznaczonym terminie , bo tylko wtedy będę mógł ocenić Twoją pracę w terminie, a ty będziesz mógł popracować nad tym co ci sprawia problem, aby na pracy klasowej wypaść jak najlepiej tylko potrafisz”.
Nie zapominajmy przy tym wszystkim jeszcze o stosowaniu w naszej pracy z uczniem o komunikacie typu „JA” , który przed wszystkim skupia uwagę na problemie, nie ocenia ucznia, jest ofertą rozwiązania problemu ( np. chciałabym , wolałbym itd. ) oraz , w którym ton głosu jest stonowany i przyjazny. W efekcie takiego komunikatu , uczeń odczytuje otwartość nauczyciela na rozwiązanie jego problemu i porozumienia się.
Zastosowanie tych kilku zasad nie jest dla nauczyciela problemem , choć czasem wymagać będzie od nas trochę więcej konsekwencji oraz czasu, jednak nie można się poddawać i wynosić lekcję z porażki i udoskonalać własne metody komunikowania się przy bardziej opornych na nasza komunikacje uczniów, ale warto bo w ten sposób możemy dotrzeć do uczniów , którzy mają nas nauczycieli za „ zło konieczne”, a przecież czas spędzony z naszymi uczniami na pomocy w ich odkrywaniu własnych talentów oraz ich przyszłej i dorosłej ścieżki życiowej. Taka rola jest właśnie nauczyciela.