Dostosowanie środowiska nauczania do indywidualnych, edukacyjno - terapeutycznych potrzeb dziecka

Emil ma 5 lat i uczęszcza do grupy czterolatków
w przedszkolu ogólnodostępnym. Dziecko posiada diagnozę stwierdzającą całościowe zaburzenie rozwojowe ze spektrum autyzmu.
Chłopiec chętnie przychodzi do przedszkola, nie ma problemu
z rozstaniem się z rodzicami jak również cieszy się na ich powrót.
Jest dzieckiem raczej pogodnym, choć zdarzają się okresy buntu i żalu. W takiej sytuacji potrafi uderzyć siebie w głowę, nerwowo gryźć wargę, sporadycznie popycha rówieśników.
Jako niemowlę chłopiec był mało zainteresowany otoczeniem, kontakt wzrokowy był z nim osłabiony. Nie nawoływał, nie wskazywał palcem i nie budował wspólnego pola uwagi.
Obecnie podczas komunikacji ma problem z utrzymaniem kontaktu wzrokowego, choć nawiązuje go poszukując potwierdzenia właściwego wykonania zadania. Potrafi wodzić wzrok za palcem wskazującym lub wskazującym wzrokiem wówczas gdy jest o to poproszony. Czasami zdarza się jakby „patrzył w przestrzeń”.
Chłopiec niekiedy zbytnio wsłuchuje się w dźwięki z otoczenia. Zauważalne jest również „zasłanianie uszu” (jako reakcja na pewne dźwięki).
Z relacji rodziców wynika, że chłopiec do 2 roku życia nie wypowiadał żadnych słów. Pierwsze, pojedyncze słowa typu mama, tata pojawiły się po tym okresie, natomiast po 3 roku życia nastąpił gwałtowny przyrost nowych słów.
Obecnie dziecko swobodnie porozumiewa się, ma duży zasób słów.
Często pytane o coś unika odpowiedzi i stereotypowo bez zastanowienia mówi „nie wiem”. Jednak dopytywany przez nauczyciela udziela poprawnej odpowiedzi.
Rozumienie chłopca cechuje pewna dosłowność, nie rozumie przenośni.
Zdarza się, że chłopiec podczas zabawy komentuje swoje czynności, są one jednak kierowane do siebie. Mimika chłopca jest mało ekspresyjna. Swoje emocje przekazuje dźwiękami ale nie mimiką ( np. krzyk – złość, śmiech – zadowolenie ).
Chłopiec lubi spędzać czas na aktywności indywidualnej ( oglądanie książek, układanie puzzli, rysowanie, budowanie z klocków ).
Potrafi również włączać się do zabaw z rówieśnikami, ale nie podaje propozycji zabaw. Uczestniczy w zabawach tematycznych, prowadzone są jednak one według określonego schematu. Dodanie elementu nowego powoduje pewne zakłopotanie oraz trudność w kontynuowaniu zabawy według innej nieznanej dotąd dziecku propozycji. Podczas zabawy swobodnej kontakt z rówieśnikami jest raczej krótkotrwały, często zmienia współtowarzyszy zabaw. Szybko nudzi się daną aktywnością, komentując „nudzi mi się”.
Dostrzegalne są zaburzenia w zakresie centralnej koherencji - czasami ma trudności w dostrzeganiu całości, zbyt koncentruje się na mało znaczących szczegółach.
Ze względu na indywidualne potrzeby edukacyjno-terapeutyczne chłopca, określone na podstawie obserwacji, wywiadu z rodzicami a także analizy otrzymanej dokumentacji, chcąc ułatwić Emilowi funkcjonowanie w grupie przedszkolnej podjęto działania w celu dostosowania środowiska nauczania.
Chłopiec otrzymał nauczyciela wspomagającego, który w razie zaistniałej potrzeby będzie wspierał go podczas zajęć dydaktycznych, zabaw dowolnych i we wszystkich innych aktywnościach, w których dziecko będzie brało udział. Dbał o dostosowanie środowiska do potrzeb Emilka – czyli pomagał w rozumieniu otaczającego go świata.
Dostosowując środowisko nauczania do indywidualnych, edukacyjno - terapeutycznych potrzeb dziecka do pracy z dzieckiem zostało wprowadzone:
- plan dnia w postaci obrazków (symboli PCS, wykonanych w programie Boardmarker) określających aktywności występujące w ciągu dnia. Plan jest umieszczony w miejscu widocznym dla dziecka. Dzięki niemu Emil dobrze orientuje się jaka aktywność ma być w danej chwili realizowana, wie co będzie później, wie jakich zajęć może tego dnia oczekiwać i kiedy zostanie zabrany do domu. Plan owy zapewnia więc mu poczucie bezpieczeństwa oraz kontroli.
- plany aktywności (zwizualizowane ciągi czynności) dotyczące czynności samoobsługowych (np. mycie zębów, korzystanie z toalety czy ubieranie i rozbieranie się). Emil podczas tych czynności czasami „zawieszał się”, nie pamiętał o kolejności działań. Plany powinny być zawsze dla niego dostępne oraz być w zasięgu wzroku.
- wizualna tablica akceptowanych i nieakceptowanych zachowań społecznych, która została wprowadzona, by pomóc chłopcu wdrożyć się do przestrzegania reguł w grupie,( by np. wyeliminować zachowania typu: wychodzenia z sali bez pytania; bicia; nie czekania na swoją kolej; nie sprzątania zabawek, nie nawiązywaniu kontaktu wzrokowego) pomóc nawiązywać poprawne kontakty z innymi dziećmi.
- indywidualny system motywacyjny (misiowy). System ten jest stosowany w celu wzmocnienia zachowań kontekstowo poprawnych (doskonalenie koncentracji uwagi, czekania na swoją kolej, itp.). W zależności od tego ile punktów – „misiów” chłopiec zdobędzie otrzymuje odpowiednią nagrodę (dwa – pochwała i przybicie piątki; trzy – stempelek; cztery – naklejka; pięć – super nagroda)
- system motywacyjny – wspólny dla całej grupy. Emil, tak jak i inne dzieci, każdego dnia zostaje nagradzany odpowiednim znaczkiem na tablicy „Moje zachowanie” otrzymując przy tym informację zwrotną za co go otrzymał. Na koniec tygodnia jest drobny upominek typu naklejka, tatuaż a potem jeszcze ostatniego dnia miesiąca znaczki są sumowane i chłopiec wybiera sobie spośród wielu atrakcyjnych dla niego rzeczy nagrodę.
- słuchawki na uszy - używane sporadycznie kiedy chłopiec

Dodatkowo treści programowe omawiane są na materiale wizualnym.