Problem słabych wyników w nauce i problemów z zachowaniem ucznia - analiza przypadku

Identyfikacja problemu

W roku szkolnym 20XX/20XX otrzymałam w ramach planu zajęć klasę pierwszą gimnazjum. W związku z koniecznością podzielenia jej na grupy w celu efektywniejszego nauczania języka angielskiego została przeprowadzona diagnoza wstępna na podstawie której klasa została podzielona. W związku jednak z tym , że nauczyciel z którym miałam dokonać owego podziału miał grupę połączyć z grupą innej klasy mnie przypadło nauczanie 28 uczniów. Jedynie kilka osób tej klasy dołączyło do grupy drugiej. Grupa ta składała się w większość z chłopców . W pierwszym okresie nauczania zauważyłam w grupie duży potencjał a zarazem marazm i niechęć , oraz swego rodzaju chęć pokazania nauczycielowi ich normy i zasady zachowania którym powinnam się podporządkować. Jeden z uczniów szczególnie zwrócił moja uwagę. Bardzo często zauważałam go na korytarzu w otoczeniu uczniów ze swojej klasy oraz klas starszych . Byli to uczniowie sprawiający kłopoty wychowawcze i często też z niskimi wynikami w nauczaniu , powtarzający rok. Uczeń ten przychodząc na zajęcia j. angielskiego dość często rozmawiał, przeszkadzał i niegrzecznie odnosił się w stosunku do nauczyciela . Chęć prowadzenia zajęć przez nauczyciela uważał za formę zakłócenia jego własnego toku myśli i potrzeb. W sytuacji gdy jednak uczeń ten siedział w ławce sam , został przesadzony lub spowodowane było to nieobecnością kolegów wykazywał się sporym skoncentrowaniem, zainteresowanie a wręcz aktywnością. Zauważyłam u niego ogromny potencjał i sporą łatwość w pojmowaniu trudnych zagadnień gramatycznych. Niestety tuż po powrocie kolegów uczeń ponownie dekoncentrował się, nie odrabiał zadań, nie wykazywał ani chęci ani zainteresowania pracą na lekcji. Efektem tego były moje liczne rozmowy z wychowawcą , słabe wyniki w nauce, zła opinia o uczniach oraz uwagi pisemne.
Rok później w związku ze zmianą grup zostałam poproszona o dokonanie ponownego podziału. Stało się to dla mnie okazją do rozłączenia chłopców, z korzyścią dla obu stron to jest i tych którzy mieli w grupie pozostać i tych którzy mieli ją opuścić. W tej chwili oczywistym stało się dla mnie napotkane zjawisko. Były to słabe wyniki w nauce oraz złe zachowanie spowodowane nieodpowiednim, demotywującym towarzystwem kolegów. Zjawisko to zwróciło moją uwagę, gdyż jak zauważyłam uczeń potrafił pracować i uzyskiwać dobre wyniki w nauce jedynie tylko w tych momentach gdy czuł się swobodnie . Bez towarzystwa kolegów negujących wartość nauki i rozwoju.

Geneza i dynamika rozwoju

W roku szkolnym 20XX/ 20XX jeden z uczniów klasy pierwszej gimnazjum Artur powodował wiele nieprzyjemnych i konfliktowych sytuacji w trakcie swojego pobytu w szkole, oraz w trakcie lekcji języka angielskiego. Uczeń negował potrzebę nauki, wskazywał na jej bezsens oraz otwarcie odmawiał wykonywania zadań. Ponad to zakłócał przebieg zajęć. Zdarzało się, że koleżanki z tej samej grupy również ucznia uspokajały jednak dla niego zdecydowanie ważniejszym było zaimponowanie kolegom i pozyskanie ich aprobaty. Problem ten objawił się już w trakcie pierwszych lekcji języka angielskiego we wrześniu i ciągłe się nasilał. Im bardziej starałam się namówić ucznia do nauki , ten tym bardziej oponował. W związku z tym odbyłam wywiad z wychowawcą oraz innymi nauczycielami chcąc zrozumieć zjawisko . Interesowałam się czy mają oni takie same problemy w trakcie lekcji i jak sobie z nimi radzą. Z rozmów wynikło, że jest to kłopotliwa grupa ludzi, niechętna do współpracy, konfliktowa i nie przyjmująca argumentów. Wychowawca reagował szybko na wszelkie problemy i miał stały kontakt z rodzicami jednak trudno było zauważyć poprawę w zachowaniu. Po dokonaniu analizy dokumentów ucznia nie odkryłam w nich żadnych przyczyn fizjologicznych, rodzinnych czy psychologicznych uzasadniających taki stosunek do nauki i nauczycieli . Wywiad z uczniem nieco otworzył mi oczy. Artur stwierdził , że nie ma ochoty się uczyć choć jest świadomy, że nauka przychodzi mu z łatwością. Zdaje sobie sprawę, że zachowuje się źle ale dzięki temu ma kolegów , ich wsparcie i zrozumienie czego by nie miał będąc jak to nazwał „ kujonem” . Problem z uczniem nasilał się i słabł w ciągu całego roku 20XX/ 20XX . Uczeń miał okresy intensywnej pracy ale też jej zaniechania i buntu.
W roku szkolnym 20XX/20XX po dokonaniu podziału grupy , część uczniów przeszła pod opiekę innego nauczyciela jednak Artur pozostał w swojej grupie. Uczeń powoli wyciszał się i skupiał na pracy . Problem ze złym zachowaniem został zniwelowany . Uczeń uzyskiwał coraz lepsze oceny , a tym samym czuł się coraz bardziej zmotywowany swoimi sukcesami. Nasilenie problemu zmalało. Nastąpiła pierwsza widoczna poprawa wynikająca z poprawy warunków pracy i działań przeze mnie podejmowanych.

Znaczenie problemu

Zachowanie ucznia ma ogromny wpływ na zachowanie całej grupy. Uczeń zdemotywowany, wykazujący jawnie niechęć do nauki jest też powodem dla którego słabiej zmotywowaniu uczniowie mogą iść w jego ślady stawiając go sobie za przykład. Uczeń taki często uniemożliwia poprawne przeprowadzenie zajęć pod względem metodycznym zachowując się bardzo głośno, naigrawając się z innych uczniów i komentując wykonywane przez uczniów i nauczyciela czynności. W przypadku Artura często wybuchał on śmiechem bez przyczyny i w sytuacjach zintensyfikowanej pracy bardzo przeszkadzał uczniom odrywając ich od pracy. Nauczyciel nie mógł zaplanować lekcji, gdyż zazwyczaj nie udało się omówić danego zagadnienia czy przeprowadzić ćwiczeń bez konieczności interwencji czy rozmowy z uczniem. Osoby w grupie, które chciały się uczyć niestety nie mogły robić tego w spokoju co też często zgłaszały nauczycielowi. Uczeń ten miał bardzo negatywny wpływ na grupę, jednocześnie szkodząc sam sobie. Uzyskiwał niskie wyniki w nauce, które nie odzwierciedlały jego możliwości. Jego okresowo dobre zachowanie również nie przystawało do negatywnej postawy jaką prezentował. W związku z tym opinia o całej klasie była raczej opinią negatywną i stawiała uczniów w złym świetle.

Prognoza negatywna

Pozostawienie ucznia bez wsparcia i pozytywnych wzorców oraz bez podejmowania określonych działań będzie miało bardzo negatywne skutki. Uczeń wycofa się z życia w klasie, zaangażuje w grupy subkultury i zwiąże się uczniami nie cieszącymi się dobrą sławą. Ponad to będzie uzyskiwał bardzo złe stopnie i na bardzo niskim poziomie napisze egzamin gimnazjalny. Grupa ucierpi przebywając w towarzystwie Artura , który będzie im uniemożliwiał spokojną i systematyczna naukę.

Prognoza pozytywna

Podjęcie odpowiednich i konsekwentnych działań na przestrzeni roku lub dwóch może zaowocować zwiększona motywacją ucznia. Należy zakładać, że uczeń zrozumie swoje możliwości oraz wielką szkodę jaką sobie może wyrządzić zaniedbując naukę na rzecz akceptacji przez kolegów. Uczeń może uzyskać dobre wyniki w nauce oraz z sukcesem zdać egzamin gimnazjalny. Ponad to może wzrosnąć jego własne poczucie wartości, duma z odniesionych sukcesów . Nastąpić może poprawa nastroju w klasie i stosunku niektórych uczniów, szczególnie uczennic względem Artura.

Propozycje rozwiązań

Cele :
- zmotywować ucznia do systematycznej nauki ,
- doprowadzić ucznia do wiary we własne siły,
- doprowadzić do poprawy oceny z j. angielskiego ,
- wspomóc ucznia w uzyskaniu dobrego wynik egzaminu gimnazjalnego ,
- wpłynąć na ucznia na tyle aby poprawił on również ocenę z zachowania ,
- zachęcić do rozwoju umiejętności językowych.

Zadania profilaktyczne

- przeprowadzać z uczniem częste, systematyczne rozmowy wyjaśniające jego zachowanie i umożliwiające uczniowi wskazanie jego wersji wydarzeń ,
- utrzymywać stały kontakt z wychowawcą ,
- przeprowadzać rozmowy z pedagogiem szkolnym w przypadku narastającego problemu.


Zadania naprawcze

- zachęcać ucznia do udziału z zajęciach dodatkowych z języka angielskiego ,
- przesadzić ucznia i rozdzielić z kolegami , z którymi prowadził częste głośne rozmowy,
- wdrożyć do częstszej pracy w grupach umożliwiającej Arturowi wykazanie się umiejętnościami , ale też zbliżyć go do reszty grupy ,
- przydzielać mu zadania dodatkowe odrywające go od zachowań negatywnych i sprzyjające rozwojowi umiejętności językowych ,
- wskazywać uczniowi na jego postępy w nauce i pozytywne zachowania.

Wdrażanie działań

W chwili gdy uczeń rozpoczął swoją naukę na III etapie edukacyjnym przeprowadziłam analizę jego dokumentacji i szereg wywiadów z uczniem oraz wychowawcą. Często skupiałam swoją uwagę na uczniu w celu przeprowadzenia obserwacji i wykonania notatek pozwalających na ustalenie przyczyn konkretnych zachowań ucznia i umieszczenie tych zachowań w kontekście sytuacyjnym lekcji. Często przeprowadzałam rozmowy z uczniem mające charakter wyjaśniający. Pytałam ucznia o przyczyny jego zachowania oraz tłumaczyłam swoje konsekwentne stanowisko i postępowanie jednocześnie zachęcając ucznia do wsparcia mnie jako nauczyciela swoimi spostrzeżeniami i uwagami na temat lekcji. Dałam mu tym samym do zrozumienia, że on również ma wpływ na działania podejmowane na lekcji , oraz że jestem otwarta na wszelkie merytoryczne uwagi w moim kierunku i w kierunku mojej pracy. Przesadziłam ucznia i bardzo często wspierałam w wykonywaniu zadań. Wskazując mu błędy zachęcałam do odkrycia ich źródła i samodzielnej poprawy.
W kolejnym roku szkolnym, już jako uczeń klasy drugiej Artur , sprawiał kłopoty wychowawcze ale na poziome minimalnym i sporadycznym. Zachęciłam ucznia do udziału w konkursie szkolnym z języka angielskiego, gdzie choć nie zajął wysokiego miejsca to spisał się bardzo dobrze. Ponad to przydzielałam mu zadania dodatkowe, które wykonywał coraz chętniej. Zawsze bardzo zwracałam uwagę na to co uczniowi pomaga w nauce stąd zwiększyłam ilość zadań wymagających pracy w grupie. Uczeń stawał się wtedy pełen energii i chęci do pracy zapominając o destruktywnym towarzystwie kolegów.
W roku szkolnym 20XX/20XX moje działania ograniczyły się już tylko do udzielania pochwał uczniowi. Zachęty i zauważanie postępów w nauce często na forum klasy dawały i nadal dają Arturowi poczucie sukcesu. Zachęciłam ucznia do udziału w zajęciach dodatkowych na które uczęszcza regularnie i z dumą prezentuje nabyte na nich umiejętności.
Nadal uczeń siedzi w ławce sam lub z koleżanką . Pozwala mu to na lepsze skupienie się i zachowanie spokoju.

Efekty oddziaływań

Wszystkie podjęte przeze mnie działania zaczęły przynosić pozytywne rezultaty gdy Artur rozpoczął naukę w klasie drugiej gimnazjum. Lekcje przebiegały płynnie a problemy z zachowaniem zanikły. Coraz częściej podejmował się zadań dodatkowych oraz często wykazywał się chęcią przyniesienia nagrań, tekstów czy innych pomocy na zajęcia.
Oceny ucznia poprawiły się od oceny dopuszczającej na początku edukacji w gimnazjum do oceny bardzo dobrej w klasie trzeciej gimnazjum. Dobrze napisał egzaminy próbne . Z biegiem czasu regularnie i bez zbędnej namowy z mojej strony pojawiał się na zajęciach dodatkowych. Zawsze przygotowany i chętny do współpracy wykazywał się też dobrymi manierami, dużym poczuciem humoru i dystansem. W tej chwili już nikt z uczniów tej klasy nie jest w stanie przypomnieć sobie Artura sprzed dwóch lat a ja sama jestem niezmiernie zaskoczona taka przemianą , która nastąpiła pod wpływem rozmów, kilku podjętych działań i konsekwencji. Największy wpływ na Artura ma poczucie odniesionego sukcesu. Pod koniec klasy drugiej pochwaliłam go przed całą klasą za wspaniałe postępy i życzyłam dalszego wspaniałego rozwoju. Wyraz satysfakcji na twarzy ucznia pozwolił mi zakładać, że tym czego Artur potrzebował najbardziej było wsparcie, zrozumienie, akceptacja i pochwała. Dzięki temu uczeń zmienił się nie do poznania , a dziś mogę go stawiać za wzór.