Plan wychowawczy

PLAN PRACY WYCHOWAWCZEJ DLA KLASY I A W ROKU SZKOLNYM 2014/2015


WPROWADZENIE

Stworzony przeze mnie plan pracy wychowawczej ukierunkowany jest na młodzież w wieku 13 – 16 lat, czyli okres, w którym młody człowiek wychodzi z dziecięcego , bezwarunkowego niemal zawierzania dorosłym, a zwłaszcza w burzliwy czas poszukiwań własnego „ja”. Owym poszukiwaniom i próbom budowania własnej tożsamości towarzyszy na ogół zespół zachowań, reakcji, emocji identyfikowanych zwykle jako „syndrom" lub „problemy wieku dojrzewania". Potocznie przez terminy te rozumie się takie zjawiska, jak: ostry bunt przeciw wszelkim dorosłym autorytetom, niechęć do podporządkowania się narzuconym normom i regułom, chwiejność i nadwrażliwość emocjonalna, skłonność do widzenia świata w bardzo skrajnych barwach, a także — silny związek z grupą rówieśniczą, często prowadzący do zachowań mających więcej wspólnego z tzw. owczym pędem niż ze zdrowym rozsądkiem. Jako wychowawca I klasy gimnazjalnej stanę zapewne wobec trudnych zadań: jak zagospodarować, wykorzystać, skanalizować ogromne pokłady energii, pomysłowości, żywiołowości uczniów w sposób nie przynoszący szkody im samym, ani ich otoczeniu, jak pomóc im w trudnym brnięciu ku dorosłości, nie odbierając poczucia godności i niezależności oraz jak umożliwić rozwijanie aktywnych i odpowiedzialnych postaw społecznych.

Podstawy prawne planu pracy wychowawczej:

Założenia wstępne do planu zostały oparte na:
• podstawie programowej dla gimnazjum, w części dotyczącej oddziaływań wychowawczych oraz kształcenia umiejętności;
• dokumentach wewnętrznych szkoły: programie wychowawczym oraz szkolnym programie profilaktyki.

Cel pracy wychowawczej w klasie Ia

Za najważniejsze cele pracy wychowawczej w klasie pierwszej uznałam:
• integrację klasy,
• zakorzenienie klasy w nowym środowisku i zapoznanie młodzieży z podstawowymi normami obowiązującymi w szkole,
• rozwijanie umiejętności efektywnej pracy w grupie,
• kształtowanie poczucia wartości u każdego ucznia,
• umiejętność komunikowania się z kolegami i nauczycielami,
• przeciwstawianie się negatywnym zjawiskom w klasie i w szkole,
• kształtowanie i wspieranie motywacji do pracy szkolnej.

Cele pracy wychowawczej, zadania wychowawcy, powinny być realizowane również poprzez inne działania:
• relacje i kontakty pozalekcyjne (wspólne wyjścia, wyjazdy klasowe, przygotowanie imprez klasowych i szkolnych),
• bieżące informowanie o pracy i zachowaniu klasy na innych lekcjach, u innych nauczycieli,
• stałe kontakty z rodzicami (regularne spotkania informacyjne, częstsze konsultacje — w razie konieczności),
• gromadzenie przez wychowawcę wiedzy o uczniu pozwalającej na trafne diagnozowanie jego ewentualnych niepowodzeń i trudności (konieczny kontakt z pedagogiem szkolnym, a także otwarte relacje z rodzicami);

Po określeniu celów i zadań szczegółowych opracowałam zestaw tematów do realizacji w ramach godzin wychowawczych. Planując scenariusze poszczególnych lekcji, starałam się w jak najszerszym stopniu wprowadzić aktywne metody pracy z grupą, jak: „burza mózgów'', praca w parach i grupach, drama, odgrywanie scenek, analiza tekstów, ankieta, dyskusja z zapisem wniosków itp.

W ostatniej części swojego programu sformułowałam listę spodziewanych efektów pracy wychowawczej oraz osiągnięć klasy i poszczególnych uczniów.

Cele ogólne

Zgodnie z założeniami pracy wychowawczej na każdym etapie edukacji w gimnazjum, nauczyciele, wspierając w tym zakresie rodziców, powinni zmierzać do tego, aby uczniowie:
• Znajdowali w szkole środowisko wszechstronnego rozwoju osobowego (w sferze intelektualnej, psychologicznej, społecznej, estetycznej, moralnej, duchowej).
• Rozwijali w sobie dociekliwość poznawczą, ukierunkowaną na poszukiwanie prawdy, dobra i piękna w świecie.
• Mieli świadomość życiowej użyteczności zarówno poszczególnych przedmiotów szkolnych, jak i całej edukacji na danym etapie.
• Stawali się coraz bardziej samodzielni w dążeniu do dobra w jego wymiarze indywidualnym i społecznym, godząc umiejętnie dążenie do dobra własnego z dobrem innych, odpowiedzialność za siebie i odpowiedzialność za innych, wolność własną z wolnością innych.
• Poszukiwali, odkrywali i dążyli poprzez rzetelną pracę do osiągnięcia celów życiowych i wartości ważnych dla odnalezienia swojego miejsca w świecie.
• Uczyli się szacunku dla dobra wspólnego jako podstawy życia społecznego oraz przygotowywali się do życia w rodzinie, w społeczności lokalnej i w państwie w duchu przekazu dziedzictwa kulturalnego i kształtowania postaw patriotycz¬nych.
• Przygotowywali się do rozpoznawania wartości moralnych, dokonywania wyborów i hierarchizacji wartości oraz mieli możliwość doskonalenia się.
• Kształtowali w sobie postawę dialogu, umiejętność słuchania innych i rozumienia ich poglądów; umieli współdziałać i współtworzyć w szkole wspólnotę nau¬czycieli i uczniów.

Treści planu wychowawczego:

1. Wszechstronny rozwój osobowy ucznia ukierunkowany na wypracowywanie pozytywnego, wewnętrznie spójnego obrazu własnego „ja":
• budowanie poczucia własnej wartości,
• wspieranie rozwoju podmiotowości ucznia, świadomości swych praw i zobo¬wiązań w kontekście życia szkolnego i ogólnospołecznego.
2. Planowanie, organizowanie i ocenianie własnego uczenia się, przyjmowanie odpowiedzialności za własną naukę; przezwyciężanie trudności szkolnych.
3. Efektywne współdziałanie w zespole, umiejętność pracy w grupie; podejmowanie indywidualnych i grupowych decyzji.
4. Skuteczne porozumiewanie się w różnych sytuacjach, prezentacja własnego punktu widzenia, branie pod uwagę poglądów innych ludzi:
• metody i techniki negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów i problemów społecznych;
• opieranie się naciskom otoczenia (asertywność).
5. Prawidłowe funkcjonowanie w podstawowych kręgach i grupach społecznych (rodzina, krąg koleżeński, społeczność szkolna); budowanie pozytywnych, wartościowych więzi emocjonalnych.
6. Budowanie poczucia odpowiedzialności za własne czyny; stosowanie się do ogólnie przyjętych norm; świadomość skutków łamania norm, praca nad wewnętrznym systemem wartości.
7. Rozpoznawanie i przezwyciężanie własnych negatywnych stanów emocjonal¬nych; radzenie sobie ze stresem, złością i agresją.
8. Troska o własne zdrowie; właściwe nawyki higieniczne i prozdrowotne, związane z nauką i spędzaniem wolnego czasu.

Zadania wychowawcy

1. Działania na rzecz tworzenia zintegrowanego, zgranego zespołu klasowego:
• inicjowanie, wspieranie oraz promowanie postaw i zachowań służących klasie jako zespołowi,
• podejmowanie działań wychowawczych (rozjemczych) w przypadku wy¬stąpienia trudności w integrowaniu klasy (np. odrzucenie kogoś przez klasę lub izolowanie się wobec zespołu).
2. Pomoc i doradztwo w sprawach organizacyjnych; pomoc w zapoznaniu się z zasadami funkcjonowania szkoły, z regulaminem ucznia.
3. Rozpoznawanie i diagnozowanie trudności szkolnych uczniów — edukacyjnych lub osobowościowych, związanych z funkcjonowaniem w grupie.
4. Podejmowanie kroków naprawczych, jak: rozmowy z rodzicami, konsultacje z pedagogiem szkolnym, praca z samym uczniem lub działania wobec grupy uczniów.
5. Rozpoznawanie, diagnozowanie i podejmowanie kroków zaradczych w przypadku problemów wychowawczych, działania wobec uczniów sprawiających trudności wychowawcze.
6. Stwarzanie uczniom możliwości wykazania własnej inicjatywy, uruchamiania swojej aktywności, pomysłowości, chęci pozytywnej autoprezentacji na forum klasy i całej szkoły.
7. Opieranie swoich relacji z klasą na zasadach:
• życzliwości, wzajemnego zaufania, lojalności,
• konsekwencji i stanowczości w przestrzeganiu obowiązujących obie strony reguł.
8. Kontakt i współpraca z rodzicami.
9. Współpraca z innymi organami szkoły oraz instytucjami pozaszkolnymi wspiera¬jącymi pracę wychowawczą z młodzieżą: (pedagog szkolny, dyrektor szkoły, poradnia psychologiczno-pedagogiczna, policja, itp).

Cele szczegółowe planu pracy wychowawczej

1. Budowanie poczucia własnej wartości ucznia. Określanie swoich mocnych stron. Sposoby radzenia sobie z własnymi niedociągnięciami i brakami.
2. Wspieranie rozwoju podmiotowości ucznia. Zapoznanie z przysługującymi mu w społeczności szkolnej i klasowej prawami oraz obowiązkami wynikającymi z regulaminu szkoły i ogólnie przyjętych norm.
3. Kształtowanie i wspieranie motywacji do pracy szkolnej i dążenia do sukcesów.
4. Zachęcanie i stwarzanie możliwości wykazania się inicjatywą, pomysłowością, chęcią udziału w zadaniach nadobowiązkowych w klasie i na forum szkoły.
5. Analiza własnych metod i sposobów uczenia się. Próby określenia najbardziej efektywnych sposobów pracy szkolnej.
6. Kształtowanie umiejętności pracy w grupie. Rozwój samorządności klasowej:
• wspólne (demokratyczne) podejmowanie ważnych dla klasy decyzji,
• organizowanie pomocy koleżeńskiej.
7. Działania na rzecz tworzenia dobrego, zgranego zespołu klasowego:
• organizacja wspólnych imprez klasowych,
• udział w imprezach ogólnoszkolnych.
8. Wspieranie wartości i umiejętności związanych z funkcjonowaniem w pod¬stawowych grupach odniesienia — w rodzinie, kręgu koleżeńskim, społeczności szkolnej:
• refleksja nad takimi wartościami, jak: przyjaźń, lojalność, uczciwość, od¬powiedzialność za drugiego człowieka, wyrozumiałość,
• analiza treści i znaczenia tradycji rodzinnych,
• kształtowanie tradycji i obyczajów klasowych.
9. Praca nad wewnętrznym systemem wartości — kodeksem moralnym:
• poczucie odpowiedzialności za własne czyny,
• konsekwencje łamania obowiązujących norm,
• wdrażanie do kierowania się w życiu takimi normami, jak: szacunek dla drugiego człowieka, empatia w stosunkach z innymi ludźmi, poszanowanie wspólnego dobra.
10. Uświadamianie i analiza zagrożeń płynących z tzw. zachowań ryzykownych — udział w grupach nieformalnych, stosowanie przemocy, wandalizm, sięganie po używki itp., rozważanie możliwych sposobów reagowania wobec nagannych zachowań innych osób, pojęcie odwagi cywilnej.
11. Kształcenie umiejętności nieagresywnego, negocjacyjnego rozwiązywania konfliktów, różnicy zdań:
• udział w dyskusji, prezentowanie i obrona własnego zdania, branie pod uwagę poglądów innych osób,
• rozwijanie umiejętności asertywnych jako jednego ze sposobów unikania sytuacji i zachowań ryzykownych.
12. Analiza najbardziej istotnych cech rozwoju psychofizycznego w okresie dojrzewania, ich wpływ na ogólne funkcjonowanie i relacje z otoczeniem:
• radzenie sobie z napięciami i negatywnymi emocjami, jak: bunt, złość, agresja,
• nabywanie właściwych nawyków higienicznych i prozdrowotnych.

Tematyka lekcji i proponowane metody i środki realizacji

Nr (problem) Temat / treści podstawowe Proponowane sposoby realizacji
1 Poznajmy się. • Dowolny zestaw technik pozwalających uczniom oraz wychowawcy na zapre¬zentowanie siebie na forum klasy
2 Stosowanie reguł demokratycznych w kla¬sie. • Wybór samorządu klasowego.
• Wstępne ustalenie harmonogramu im¬prez klasowych.
• Podział zagadnień dodatkowych, wybór osób odpowiedzialnych (np. ga¬zetki klasowe, prowadzenie kroniki). • Przeprowadzenie wyborów do samo¬rządu klasowego — dyskusja, zapis wspólnych ustaleń.
3 Jakie zagadnienia będziemy realizować na godzinach wychowawczych?
• Zasady pracy. Propozycje własne uczniów. • Prezentacja planu pracy przez wycho¬wawcę.
• Dyskusja, burza mózgów.
4 Nasze prawa i obowiązki wynikające z re¬gulaminu szkoły. • Dyskusja nad prawami i obowiązkami ucznia.
• Analiza zapisów w regulaminie szkoły.
5 Zgrana klasa. Wypracowujemy nasz ko-deks klasowy. • Zabawy pozwalające przełamać dystans między uczniami.
• Praca w małych grupach, burza móz¬gów.
• Zapis uzgodnionych reguł, akceptacja.

6 Czy wiemy, jak i za co jesteśmy oceniani? • Ankieta sprawdzająca znajomość spo¬sobów kontrolowania i kryteriów oce¬niania wiedzy.
7 Jak zapracować na wzorową ocenę z za¬chowania? • Dyskusja — podanie kryteriów ocenia¬nia zachowania.
8 Jak uczyć się efektywnie?
• Próba określenia czynników wspierają¬cych i utrudniających skuteczne uczenie się w szkole i w domu. • Burza mózgów, praca w parach i w ma¬łych grupach.
9 „Nie jest łatwo wystąpić przed klasą".
• Klasowy turniej ładnego czytania. • Prezentacja krótkich fragmentów przy¬gotowanych wcześniej tekstów, indy¬widualna ocena każdego wg podanych kryteriów.
10 „Jaki jestem?" — Temperament i jego wpływ na nasze zachowanie. • Analiza cech typów temperamentów na podstawie usłyszanego tekstu.1
11 „Lubię, kiedy jestem chwalona(y) za..."
• Analiza pozytywnych i negatywnych komunikatów. • Wypowiedzi indywidualne.
• Praca w małych grupach.
12 Moje mocne strony.
• Techniki pozytywnego myślenia o sobie; „nadawanie" pozytywnych komunika¬tów. • Burza mózgów, analiza własnych wra¬żeń i uczuć.
• Ćwiczenia nadawania pozytywnych ko¬munikatów.
13 „Lubię, kiedy są święta, bo../' — Zwyczaje i tradycyjne rodzinne.
• Mój udział w przygotowaniu uroczystości rodzinnych.
• Stosunek do świąt i innych uroczystości domowych. • Praca w parach/małych grupach. • Wolne wypowiedzi; miniwypracowanie
14 Czy umiem być dobrym przyjacielem?
• Kto to jest przyjaciel? Przyjaciel a kole¬ga-
• Próby przyjaźni i lojalności. Czy po-winno się być lojalnym w sprawach złych? • Burza mózgów.
• Praca w małych grupach.
• Dyskusja z zapisaniem wniosków.
15 Czy warto być uczciwym i prawdomów-nym? — Jakimi wartościami kierujemy się w życiu?
• Ankieta nt. kłamstwa i prawdomówno¬ści.
• Kiedy i dlaczego stosujemy nieuczciwe sposoby postępowania? • Dyskusja. Ankieta nt. kłamstwa; analiza wyników ankiety.
• Praca w grupach problemowych.
16 „O, przepraszam, że przeszkadzam!" — Mowa min i gestów.
• Nadawanie i odczytywanie komunika¬tów wyrażanych za pomocą mowy cia¬ła. • Zabawa w odgrywanie miniscenek.
17 „Przestań mnie prosić, nie dam ci tych zeszytów i już!" — Jak skutecznie od-mawiać?
• Prezentacja różnych sposobów reago¬wania (bierne, agresywne, asertywne
. • Ocena skuteczności różnych stylów działania, określenie cech zachowania asertywnego. • Prezentacja scenek wg podanego sce¬nariusza.
• Dyskusja w małych grupach
. • Analiza tekstów.
• Dyskusja ogólna.
18 „Tata byłby bardzo zły, gdybym ja..."
• Jakich norm powinno się przestrzegać?
• Czego nie powinno się robić? • Autoanaliza — kwestionariusz niepożą¬danych zachowań
. • Dyskusja.
19 Zachowania ryzykowne — co to jest? Czym mogą grozić? Jak się ich wystrzegać i unikać?
• Prezentacja problemu (osoba dorosła — policjant, pedagog szkolny, wycho¬wawca).
• Samodzielna analiza ryzykownych sy-tuacji znanych z własnego doświad-czenia uczniów. • Bardzo wskazaną formą jest spotkanie z przedstawicielem policji zajmującym się problemami nieletnich lub lekcja z pedagogiem szkolnym.
• Dyskusja.
20 On wygląda na przygnębionego.
• Rozpoznawanie i nazywanie doznawa¬nych uczuć. („Kalejdoskop uczuć" — uczucia pozytywne, negatywne, neu¬tralne)
Jakich uczuć doświadczasz najczęściej? • Praca w małych grupach.
• Przemyślenia indywidualne.
• Dyskusja i wnioski ogólne.
21 Co mnie złości? Czy potrafię opanować swoją złość? — Analiza przyczyn włas-nego rozdrażnienia i zachowań wynikają¬cych z niego
(złość a zachowanie agresy¬wne). • Pogadanka, dyskusja ogólna.
• Indywidualna praca z formularzem „Moja złość".
• Praca w grupach.
22 Jak radzić sobie z cudzą agresją i przemocą?
• Rodzaje agresji; przykłady agresji w ży¬ciu szkolnym.
• Sposoby przeciwstawiania się zaczep-kom i prowokacjom. • Burza mózgów (rodzaje agresji).
• Praca w grupach.
• Miniwykład / pogadanka.
• Zapis wniosków.
23 Co się dzieje w duszy 13 — 14-latka?
• Analiza zachowań i reakcji typowych dla wieku dojrzewania. • Praca w grupach.
•Analiza tekstu, wyciąganie wniosków.
24 „Chłopaki są z Marsa, a dziewczyny z We¬nus". — Jedna lub dwie lekcje z podziałem na grupy: dziewczęta — chłopcy.
• Problemy wieku dojrzewania; konflikty między chłopcami a dziewczętami. • Pogadanka.
• Dyskusja z przedstawieniem proble¬mów.
• Szukanie rozwiązań.
25 Cały rok razem • Podsumowanie pracy w pierwszej klasie.
• Ewaluacja planu wychowawczego

Realizacja celów szczegółowych — przewidywane osiągnięcia ucznia; ewaluacja

Spodziewane efekty i osiągnięcia ucznia:

1. Uczniowie tworzą spójny zespół, kierujący się pozytywnymi normami społecz¬nymi.
2. Problemy wewnątrz klasowe są rozwiązywane poprzez mediacje, dyskusję, argumentację.
3. Klasa współpracuje prawidłowo z wychowawcą oraz innymi nauczycielami.
4. W klasie widoczny jest proces nabywania i utrwalania nawyków sumiennej, systematycznej pracy szkolnej.
5. Uczniowie znają zasady regulaminu szkoły i kodeks ucznia. Wiedzą, dlaczego powinni się do nich stosować.
6. Uczniowie potrafią przeciwstawiać się negatywnym zjawiskom we własnej klasie oraz na terenie szkoły.
7. Uczniowie organizują wspólne uroczystości i imprezy klasowe i uczestniczą w nich.
8. Klasa jako całość i poprzez swoich najaktywniejszych uczniów włącza się w życie szkoły.

Narzędzia do ewaluacji programu

1.Ankieta do uczniów (test socjometryczny).
2. Wywiady z rodzicami.
3. Obserwacja własna wychowawcy.