Dostosowanie warunków i form przeprowadzanych sprawdzianów jako przygotowanie do sprawdzianu zewnętrznego po klasie 6

Sprawdziany przeprowadzane w trakcie nauki szkolnej, w drugim etapie edukacyjnym, powinny jak najpełniej przygotowywać ucznia do sprawdzianu zewnętrznego po klasie szóstej. Po pierwsze - poprzez sprawdzenie i utrwalenie wiedzy lub wskazanie braków wymagających uzupełnienia, po drugie - wypracowując u ucznia techniczne umiejętności odnalezienia się w konkretnej sytuacji zadaniowej.
Na sprawdzianie badany jest poziom opanowania umiejętności określonych w „Standardach wymagań będących podstawą przeprowadzania sprawdzianu w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej”, niezbędnych do kontynuowania nauki
w gimnazjum oraz przydatnych w życiu codziennym. Oceniany jest poziom osiągnięć uczniów w zakresie pięciu obszarów: czytania, pisania, rozumowania, korzystania z informacji, wykorzystywania wiedzy w praktyce. Wszystkie te umiejętności są rozwijane i sprawdzane w toku edukacji w ramach nauczania poszczególnych przedmiotów, dzięki czemu spełniane jest pierwsze założenie.
Aby wypełnić drugie - należy jak najbardziej zbliżyć warunki i formy prac klasowych do tych, które obowiązują podczas sprawdzianu zewnętrznego po klasie szóstej. Nauczyciel może pomóc uczniowi przyswoić wcześniej wszystkie właściwe reguły i zasady, dzięki czemu egzaminowany zwiększy szansę na zdobycie większej ilości punktów.
Efekt ten można uzyskać poprzez wymaganie od ucznia podczas sprawdzianów:
- pisania długopisem i rysowania ołówkiem,
- przenoszenia rozwiązań do zadań zamkniętych na kartę odpowiedzi,
- napisania przynajmniej minimalnej określonej liczby linijek lub zdań podczas wypowiedzi pisemnych,
- zapisywania kolejnych kroków prowadzących do rozwiązania zadania,
- samodzielnej pracy, bez dodatkowych podpowiedzi i motywowania ze strony nauczyciela,
- nie zakłócania pracy poprzez rozmowy, komentarze, wstawanie z miejsca (wskazanie konsekwencji takich zachowań podczas sprawdzianu zewnętrznego).
Dodatkowo nauczyciel może:
- przygotowując sprawdzian używać czcionki Arial 12 lub większej (14 dla uczniów z upośledzeniem w stopniu lekkim, 16 lub 24 dla uczniów słabowidzących),
- sporządzać sprawdziany w formie mieszanej: część zadań testowych, część otwartych,
- konstruować sprawdziany multidyscyplinarne, przygotowywane i oceniane przy współpracy nauczycieli różnych specjalności.
Najtrudniejszym do wprowadzenia aspektem jest zaprzestanie, w czasie sprawdzianów, bezpośredniego motywowania do pracy, uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. Niestety uczniom tym, z powodu niepełnosprawności czy też specyficznych problemów z nauką oraz przyzwyczajenia do częstego nadzoru ze strony nauczycieli i rodziców, może być szczególnie trudno samodzielnie skoncentrować się i pracować nad zadaniami w sytuacji egzaminacyjnej (natomiast „Procedury organizowania i przeprowadzania sprawdzianu w szóstej klasie szkoły podstawowej” stanowią, iż jedynie: „w przypadku uczniów
z autyzmem, w tym z Zespołem Aspergera, nauczyciel wspomagający kieruje uwagę ucznia na konieczność pracy z zestawem zadań, jeżeli zauważy, że uczeń jest zdekoncentrowany”). Tym bardziej istotne jest więc wypracowanie u ucznia umiejętności całkowicie samodzielnej pracy.
Pewne trudności może przysporzyć też konieczność wyegzekwowania u ucznia całkowitej ciszy i nie ruszania się z miejsca, szczególnie w przypadku dzieci z nadpobudliwością psychoruchową.
Pozostałe założenia są proste do zrealizowania i często uwzględniane w codziennej pracy pedagogicznej. Dzięki tym konkretnym rozwiązaniom, nauczyciel może w znaczny sposób pomóc uczniom ograniczyć stres związany z sytuacją egzaminacyjną, ponieważ część procedur obowiązujących podczas sprawdzianu końcowego, zostanie wielokrotnie przepracowana podczas prac klasowych. Następstwem tych działań powinno być zwiększenie efektywności pracy,
a w konsekwencji lepszy wynik końcowy egzaminu.