Osobowość dziecka nieśmiałego

2. Osobowość dziecka nieśmiałego

Według naukowców nieśmiałość ujmowana w aspekcie behawioralnym polega na „zahamowaniu zwykłych form zachowania jednostki w sytuacji społecznej oceny i zwrócenia uwagi innych ludzi na daną jednostkę” Dzięki analizie nieśmiałości przeprowadzonej na podstawie introspekcyjnych wyznań ludzi wybitnych (Monteskiusz, Russeau) można zauważyć, że nieśmiałość jest wynikiem braku woli , jako forma zahamowania działalności umysłu, warunkującego działania jednostki nieśmiałej wobec obecności innych osób. Nieśmiałość w aspekcie emocjonalnym przejawia się według autora tym iż, jednostka charakteryzuje się wrażliwością, uczuciowością, co powoduje skrupuły, obawę przed śmiesznością, czy subtelne odczuwanie negatywnych przeżyć. Odczuwanie niepokoju
w warunkach charakteryzujących się obecnością innych ludzi, bądź zachowanie ostrożności pod wpływem wykształcenia przeświadczenia o rzeczywistych niepowodzeniach charakteryzuje jednostkę nieśmiałą. Aspekt samoorientacyjny pojęcia nieśmiałości według autora pozwala na stwierdzenie iż, jednostki nieśmiałe mają skłonność do niedoceniania się. Ustawiczne obawy przed nowymi sytuacjami, przed oceną społeczną, zdystansowane zachowanie w kontaktach inerpersonalnych jest w rozumieniu autora cechą jednostki nieśmiałej.
Podstawowe formy przejawiania się nieśmiałości to: zahamowanie zwykłych form reagowania w sytuacjach oceny społecznej i zwrócenie uwagi innych ludzi na dana jednostkę, powstrzymanie się od działania – bierność, wycofanie się z kontaktów interpersonalnych.
Do najczęściej obserwowanych przejawów nieśmiałości dotyczących zahamowania zwykłych form reagowania w sytuacjach poddawanych ocenie społecznej można wyróżnić następujące symptomy: napięcie mięśniowe powodujące trudności mowy, trudności oddychania, słaby głos – ponieważ napięte są wiązadła głosowe , zmiana tembru głosu, sztywność twarzy, która przeszkadza w poprawnej artykulacji. Kolejnymi symptomami są: niezręczność ruchów – sztywność, która krepuje swobodę ruchów, trudność w chodzeniu, drżenie palców kończyn niepodpartych, wrażenie zmęczenia. W sytuacjach szczególnie przykrych dla jednostki mogą pojawić się symptomy ograniczające działanie zmysłów, takie jak niedosłuch, lub pogorszenie się widzenia. Charakterystycznymi objawami nieśmiałości są tzw. zakłócenia naczyniowe, objawiające się zaczerwienieniem, bądź ściśnięcie naczyń powodujące blednięcie. Zakłócenie wydzielnicze, takie jak pocenie się skóry, zahamowanie wydzielania się śliny, czy suchość w gardle stanowią kolejną cechę nieśmiałości.
U dzieci nieśmiałych mogą wystąpić następujące zaburzenia lękowe: uogólnione, przejawiające się nieustannym zamartwianiem różnymi sprawami, gdzie dzieciom towarzyszy stałe napięcie, stałe upewnianie się, dolegliwości somatyczne, koncentrowanie się na przeszłości i przyszłości, na osobistych kompetencjach. Zaburzenie lękowe tzw. swoiste fobie, których podstawą jest unikanie przez człowieka obiektu, lub sytuacji, budzącej obawy, dzieci stosują antycypacje lękową – przeżywają cierpienie, że ten lęk nastąpi. Wysoki poziom lęku społecznego, który przejawiają dzieci nieśmiałe, określanego często jako lęk przed oceną innych ludzi, co może być powodem dysafilacji (czyli ograniczenia liczny kontaktów
z innymi ludźmi, jak również wykazują tendencję do ochronnej autoprezentacji, która ma na celu przedstawienie się w niezbyt korzystnym świetle, nie mówią o sobie, sprawiają wrażenie osoby przeciętej. Brak podejmowania działania, brak aktywności, które nie służy zdobywaniu sukcesów, umacnia dzieci nieśmiałe w przekonaniu o niepodejmowaniu wysiłków, co z kolei jest powodem do nie podejmowania sytuacji zadaniowych, nie możliwości osiągania celów. Chęć uniknięcia porażki, jaka jest dezaprobata otoczenia prowadzi do zaniechania i nie podejmowania prób poradzenia sobie z problemem, co ogranicza dzieci nieśmiałe do rozwoju procesów poznawczych. Dziecko próbując dostosować się do otoczenia uczy się ograniczanie swojej ekspresji, stara się maskować swoje realne przeżywane emocje – emocjami przeciwnymi, na przykład odczucie wstydu zasłania reakcją agresji. Nieśmiałość przeszkadza w obronie własnych praw, w wyrażaniu swoich opinii, w bierności i niepodejmowaniu działań, przyczynia się to tez do tego, że inni nie doceniają ich mocnych stron. Trudność nawiązania kontaktów są powodem silnej kontroli emocjonalnej, co w konsekwencji powoduje tłumienie tych emocji, które mogą wybuchnąć z nasilona siłą przeciwko innym, lub sobie samym. Należy za autorem podkreślić, że w odniesieniu do dzieci nieśmiałość można ujmować jako przejściowe zjawisko rozwojowe, które związane jest z kształtowaniem się wrażliwości na krytykę, lub też może minąć z wiekiem.