Program zajęć biblioterapeutycznych wzmacniający poczucie własnej wartości

I. WPROWADZENIE
Szkoła jest instytucją, która odgrywa wiodącą rolę w rozwoju dzieci i młodzieży. To tutaj zdobywają oni wiedzę, rozwijają przydatne w życiu umiejętności, nabywają różne doświadczenia, uczą się współżycia i współdziałania z innymi. Funkcjonowanie ucznia w danej grupie wiąże się z kształtowaniem własnego obrazu siebie w odniesieniu do otoczenia. Uczeń podejmując czynności czy zadania, zastanawia się w jaki sposób widzi i ocenia go klasa. Dzięki pozytywnym reakcjom otoczenia na swoje zachowanie uczeń kształtuje pozytywny obraz siebie. W sytuacji odwrotnej- negatywnej, samoocena ucznia jest zaniżona.

Zbyt niska samoocena to myślenie, że jest się kimś gorszym, niż w rzeczywistości. Używając określonego rodzaju kryteriów (np. poziom wiedzy, status społeczny, wygląd zewnętrzny) osoba z niską samooceną ocenia wszystkich wokół jako lepszych od niej. Osobę taką cechuje postawa pesymistyczna, rezygnacja i brak satysfakcji osobistej, niska ocena własnych zalet, strach, brak zaufania do innych osób. Osoba z niską samooceną nie akceptuje siebie, nie docenia własnych sukcesów, a przecenia porażki, nie wierzy w siebie i własne możliwości.

Niska samoocena w wyraźnie negatywny sposób wpływa na codzienne życie człowieka: na jego relacje z innymi osobami, na wydajność w szkole lub w pracy. Dlatego zawsze warto nad nią pracować.

Jednym ze sposobów na pokochanie samego siebie jest oddanie się swoim pasjom i zainteresowaniom. Spędzanie czasu na czynnościach, które sprawiają przyjemność, wpływa na dobre samopoczucie i może przywoływać pozytywne skojarzenia. Ważna jest również świadomość, że nie ma ludzi idealnych. Nie ma potrzeby zmierzać do doskonałości – warto skupić się na tym, kim naprawdę się jest. Pomoże to odkryć ukryte talenty i zdolności, o których istnieniu nie mieliśmy wcześniej pojęcia. Musimy też starać się zmienić negatywne myśli i przekonania na własny temat. Praca nad samym sobą, swoimi przekonaniami i własnym rozwojem sprawia, że czujemy się dobrze, akceptujemy i lubimy swoje życie. Wiara w siebie i własne możliwości dodaje pewności i poczucia, że jesteśmy w stanie osiągnąć sukces i spełnić swoje marzenia.

Program zajęć biblioterapeutycznych „Mój przyjaciel JA” powstał na skutek codziennych kontaktów z młodzieżą, wielu rozmów o ich trudnościach, problemach, zmaganiach się z nimi, o tym jak widzą siebie, co o sobie myślą. Rozmów o sprawach takich jak brak wiary we własne siły, poczucie osamotnienia, niskie poczucie własnej wartości.
Program ma pomóc młodzieży w zmianie stosunku do siebie, ułatwić dostrzeżenie mocnych stron, wzmacniać wiarę we własne możliwości, stworzyć klimat w którym samoakceptacja, poczucie własnej wartości rozwijają się i wzmacniają.

II. ZAŁOŻENIA PROGRAMU

Adresat programu: Program jest przeznaczony dla młodzieży w wieku 16-18 lat, uczniów liceum, sprawnych intelektualnie

Czas trwania: 5 spotkań po 45 minut

Częstotliwość spotkań: program może być realizowany podczas lekcji wychowawczych np. co 2 tygodnie

Miejsce spotkań: biblioteka szkolna (wyposażenie: krzesła, stoły, miejsce na zabawy ruchowe)

Struktura zajęć: Spotkania mają charakter jednorodny, jednolity, bez przerw, składają się z części wprowadzającej (integracyjnej, poznawczej, rozluźniającej) oraz części właściwej- biblioterapeutycznej, w oparciu o tekst.
Uczestnicy nie podlegają ocenie.

III. CELE PROGRAMU
- ogólne
Zmiana postawy wobec siebie, wzmocnienie poczucia własnej wartości, poprawa obrazu własnej osoby, podniesienie samooceny i samoakceptacji

- szczegółowe
- integrowanie grupy
- wdrażanie do współpracy
- wzmacnianie poczucia bezpieczeństwa w grupie
- pobudzenie do autorefleksji
- zmotywowanie do pracy nad sobą
- odkrycie swoich mocnych i słabszych stron
- zwiększenie w uczestnikach poczucia, ze każdy człowiek jest wartościowy
- skłonienie ich do poszukiwania własnej tożsamości
- pobudzenie w uczestnikach sympatii do samych siebie
- uczenie odpowiedzialności za własne życie i za własne postępowanie
- uświadomienie uczniom, że każdy ma talent
- nabycie wiary w siebie
- odkrywanie uzdolnień i umiejętności
- uświadomienie uczestnikom, że warto jest marzyć
- ukazanie im, że życie, mimo, iż czasem wydaje się beznadziejne, kryje przed nami wiele ciekawych niespodzianek
- uczenie afirmacji życia
- określenie życiowych celów
- zwiększenie chęci działania i samorealizacji
- uświadomienie uczestnikom potrzeby współżycia z innymi
- budowa właściwej atmosfery w grupie i poprawa wzajemnych relacji
- uwrażliwienie na potrzeby drugiego człowieka
- wzmocnienie pozytywnego myślenia

IV. TREŚCI
Program obejmuje cykl pięciu spotkań:
1. Kim jestem?
2. Moje wady i zalety
3. Moje talenty
4. Moje marzenia
5. Moje relacje z innymi

V. PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
Metody : praca z tekstem, pogadanka, rozmowa kierowana, dyskusja, burza mózgów, zabawy integrujące, techniki plastyczne, zabawa psychologiczna w grupach

Formy: praca indywidualna, zajęcia w kręgach, praca grupowa
Środki i materiały: teksty literackie, materiały biurowe: kartki A-4, kredki, flamastry, taśma klejąca, buźki, słoneczka, drzewka nastrojów, kostka radości, tabela uzdolnień, tablica, kreda, kłębek wełny, karty pracy

VI. LITERATURA PRZEDMIOTU

B. Pawlikowska, W dżungli życia, Wyd.3 napisane na nowo, Warszawa 2013
W. Szymborska, W zatrzęsieniu, [w:] Chwila, Kraków 2002
A. De Mello, Przebudzenie, Poznań 1996
A. Dodziuk, Bajka o Ciepłym i Puchatym, [w:] Pokochać siebie, Warszawa 1993
J. Haręża, Kruk między innymi, historia intymna dla mniej lub bardziej nieopierzonych, Warszawa 2008
M. Ehrmann, Dezyderata [online], [dostęp: 4.02.2014], http://www.fuw.edu.pl/
J. Kofta, Trzeba marzyć [online], [dostęp: 4.02.2014], http://www.poezjaa.info/

I. Borecka, Biblioterapia. Teoria i praktyka. Poradnik, Warszawa 2001
I. Borecka, L. Ippoldt, Co czytać by łatwiej radzić sobie w życiu czyli wprowadzenie do biblioterapii, Wrocław
A. Matczak, Zarys psychologii rozwoju, Warszawa 2003
A. Birch, T. Malim, Psychologia rozwojowa w zarysie, Warszawa 2002

VII. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA

Efektem udziału w zajęciach biblioterapeutycznych powinno być umocnienie poczucia własnej wartości, wzrost otwartości uczniów na siebie, lepsza współpraca uczniów.
VIII. EWALUACJA

Dane o realizacji programu i osiągniętych efektach zbierane będą po każdych zajęciach poprzez badanie nastroju na zakończenie zajęć (ewaluacja formatywna).