Scenariusze lekcji j. polskiego dla kl. 5 z wykorzystaniem TI: Jestem Polakiem i Europejczykiem

Spis treści:

I. Wstęp
II. Konspekt lekcji języka polskiego dla kl. V szkoły podstawowej Temat: W poszukiwaniu naszych korzeni
III. Konspekt lekcji języka polskiego dla kl. V szkoły podstawowej
Temat: Bliskość kulturowa krajów europejskich
IV. Bibliografia, źródła
V. Załączniki

I. Wstęp

Poniższe opracowanie zawiera cykl dwóch lekcji języka polskiego dla kl. V szkoły podstawowej z bloku humanistycznego: „Jestem Polakiem i Europejczykiem”. Lekcje te można powiedzieć są nietypowe, gdyż zajęcia odbywają się w pracowni komputerowej przy współudziale dwóch nauczycieli – nauczyciela języka polskiego i nauczyciela informatyki. Podczas lekcji uczniowie będą wykorzystywać Internet w celu poszukania potrzebnych in-formacji. Praca uczniów będzie odbywała się z podziałem na grupy.
Poniżej przedstawiam hasła z podstawy programowej, hasła z programu nauczania języka polskiego oraz hasła z podręcznika.

Hasło z podstawy programowej:
- uczeń gromadzi i notuje informacje (z tekstu prasowego).
Hasło z programu nauczania j. polskiego:
- uczeń opisuje tekst źródłowy ze względu na jego funkcję i charakter (notatka, artykuł),
- tworzy proste teksty informacyjne.
Hasło z podręcznika: ,,Śladem legendy” i ,,Biały niedźwiedź”
- legendy związane z moim miastem (wsią), regionem, krajem, "Legenda o świętej Kindze"
- kraje sąsiadujące z Polską
- kraje europejskie
Na lekcji języka polskiego uczniowie kl. V korzystają z podręcznika ,,Oglądam świat" wyd. Arka (komplet składa się z dwóch podręczników, jeden do kształcenia literackiego, drugi do kształcenia językowego).
Obowiązującym programem nauczania jest „Oglądam świat” autorzy: Danuta Chwastek, Krystyna Bogdan o numerze DKW – 4014 – 203/99.

II. Konspekt lekcji języka polskiego dla kl. V szkoły podstawowej

1. Temat: W poszukiwaniu naszych korzeni (legendy związane z miastem i regionem).
2. Poziom: II etap edukacji – kl. V szkoły podstawowej.
3. Autorzy: mgr Krystyna Kwiatkowska – nauczyciel j. polskiego, mgr Krystyna Jęśko – nauczyciel informatyki
4. Cele lekcji:
- cel ogólny: wdrażanie do samokształcenia poprzez wyrabianie postawy poszukującej,
- cele szczegółowe w zakresie:
a) umiejętności: uczeń potrafi
- korzystać z internetu w celu szukania informacji o regionie i kraju rodzinnym,
- gromadzić materiał dotyczący legend związanych z herbem lub nazwą miasta,
- ciekawie opowiadać treść legendy,
- redagować zwięzłe wypowiedzenia lapidarnie ujmując treść legendy,
b) wiadomości: uczeń
- rozumie pojęcia: legenda, korzenie, tradycja,
- dostrzega charakterystyczne cechy legendy,
- odróżnia fakty historyczne od legendarnych,
- zna treść przynajmniej jednej legendy związanej z rodzinną miejscowością lub regionem,
c) akcentów wychowawczych: uczeń
- będzie świadomie dążył do poznania historii, tradycji i kultury swojego miasta
i regionu.
5. Przewidywane osiągnięcia ucznia: będzie korzystać z różnych źródeł informacji w celu znalezienia odpowiedzi na interesujące go pytania.
6. Metody realizacji zadań: pogadanka, czytanie nauczyciela, praca w grupach, praca z komputerem.
7. Czas: 45 min.
9. Środki dydaktyczne: podręcznik ,,Oglądam świat” kl. V, komputer z dostępem do Internetu, plansza – baza stron www, kartki z zadaniami dla każdej grupy, zbiory legend (przyniesione na lekcje przez uczniów), kartki z wypisaną z Internetu definicją legendy.

10. Baza stron www:
- wyjaśnienie pojęcia „legenda” http://encyklopedia.wp.pl/index.html
- informacje o Warszawie (herb, legenda) http://free.polbox.pl/a/anitom/Infogpl.html
- informacje o Krakowie (herb, legenda) http://www.giaur.qs.pl/krakow/index.html
- informacje o Gnieźnie (herb, legenda) http://www.gniezno.home.pl/index.html
- informacje o Gdańsku (herb, legenda) http://republika.pl/piotrklajn/glowna.htm

Przebieg lekcji:

Część lekcji
Czynności nauczyciela
Czynności ucznia
Organizacyjna
- rozpoczęcie lekcji, losowanie miejsc (przywitanie, sprawdzenie obecności)
- zajęcie miejsc przy komputerach zgodnie z wylosowanym przydziałem do grup

Nawiązująca
- krótkie wprowadzenie, wyjaśnienie nietypowego charakteru lekcji,(dlaczego w pracowni komputerowej)
- sprawdzenie zadania domowego
- zapis tematu lekcji na tablicy
- uczniowie wypowiadają się krótko na temat przyniesionych z domu zbiorów legend
- zapis tematu w zeszycie

Postępująca
- mobilizowanie uczniów do prób wyjaśnienia pojęcia „legenda”, (jaki utwór nazywamy legendą? Jakie cechy wspólne można dostrzec w utworach określanych mianem legendy?)
- pytanie o źródła: Gdzie można znaleźć odpowiedź na pytanie, jaki utwór nazywamy legendą?
- polecenie odnalezienia wskazanej strony www i odczytania definicji terminu „legenda”
- rozdanie grupom kartek z zapisaną definicją słowa „legenda” i polecenie wklejenia do zeszytu - podawanie różnych cech wspólnych ,
- formułowanie definicji słowa „legenda”
- podawanie różnych przykładów źródeł:
• słownik języka polskiego
• słownik terminów literackich
• encyklopedia multimedialna
- uczniowie odszukują wskazaną stronę www i odczytują definicję terminu „legenda”
- wklejanie kartek
z definicją słowa legenda
- skierowanie uczniów na problem: Jak legenda tłumaczy nazwę miasta lub wygląd herbu miasta?
- odczytywanie fragmentu legendy o Poznaniu (str. 50 – podręcznik „Oglądam świat” oraz fragment legendy „Biały niedźwiedź” (str. 60)
- pokaz planszy z tabelą jako formą notatki
z lekcji
- słuchanie czytania nauczyciela
- odpowiedź ustna na pytanie nauczyciela poprzedzające czyta-nie „Poznań – miejsce rozpoznania braci”
„Chełm – niedźwiedź uratował mieszkań-ców przed napastnikami”
- przerysowanie tabeli do zeszytu
- polecenie znalezienia na stronach www informacji o innych miastach w celu uzupełnienia tabeli
- rozdanie grupom kartek z adresami stron i na-zwą miasta
- polecenie wpisu do tabeli znalezionych informacji na stronach www
- grupy wykonują polecenie, odszukują strony, zbierają in-formacje i uzupełniają planszę ogólną
- uzupełnienie tabeli w zeszycie

Podsumowująca

- pytanie skierowane do uczniów: Co daje nam znajomość legend związanych z miastem i regionem? Jaka jest różnica między faktami historycznymi a legendarnymi?
- Zadanie pracy domowej:
Opisz symbolikę herbu Czarnkowa. Narysuj ten herb.

- uczniowie odpowiadają:
• bogaci naszą
wiedzę o historii, kulturze, tradycjach miejsc bliskich
• zacieśnia więź uczuciową z rodzimymi stronami
• historia opiera się na dokumentach sprawdzonych


Ewaluacja
- pytania skierowane do uczniów: Czy podobała się im ta lekcja? Co szczególnie ich zainteresowało?
Co im się nie podobało?
- uczniowie odpowiadają, wywiązuje się rozmowa na temat lekcji, na temat wykorzystania komputera na lekcji języka polskiego


III. Konspekt lekcji języka polskiego dla kl. V szkoły podstawowej

1. Temat: Bliskość kulturowa krajów europejskich.
2. Poziom: II etap edukacji – kl. V szkoły podstawowej.
3. Autorzy: mgr Krystyna Kwiatkowska – nauczyciel j. polskiego, mgr Krystyna Jęśko - nauczyciel informatyki
4. Cele lekcji:
cel ogólny
– wyrobienie szacunku dla wielokulturowej przeszłości Polski i Europy;
cele szczegółowe w zakresie:
a) umiejętności – uczeń potrafi:
- odczytać sens rysunków (komiks),
- zbierać informacje z różnych źródeł,
- korzystać z Internetu,
- odczytywać sens przekazów niewerbalnych,
- czytać mapę i dokonać porównań,
b) wiadomości – uczeń:
- rozumie bliskość kulturową Słowian,
- odróżnia fakty historyczne od wydarzeń legendarnych („Legenda o św. Kindze”
–Komiks),
- wymienia państwa współczesnej Europy biorące swój początek w średniowieczu,
- zna symbole narodowe państw europejskich i główne zabytki kultury,
- rozpoznaje komiks jako połączenie tekstu z rysunkiem,
- rozpoznaje legendę jako utwór łączący treści historyczne lub religijne,
z fantastycznymi,
c) aspektów wychowawczych – uczeń:
- odczuwa bliskość kulturową z innymi mieszkańcami Europy, identyfikuje się z mieszkańcami krajów europejskich.
5. Przewidywane osiągnięcia ucznia:
- uczeń zna podstawowe wydarzenia historyczne ukazujące związek Polski z krajami europejskimi,
- orientuje się w podziale administracyjnym współczesnej Europy,

- potrafi zaprezentować wybrany kraj europejski uwzględniając symbole narodu oraz główne zabytki kultury.
6. Metody realizacji zadań: pogadanka, praca z mapą, praca w zespołach, praca z komputerem, praca z tekstem (komiks).
7. Miejsce: pracownia komputerowa.
8. Czas: 45 min.
9. Środki dydaktyczne: mapa Europy, podręcznik „ Oglądam świat”, komputer, baza stron www, kartki z zadaniami dla zespołów, nagrania hymnów państw europejskich.
10. Baza stron www:
- informacje o Francji http://wiem.onet.pl/wiem/003459.html
- informacje o Hiszpanii http://wiem.onet.pl/wiem/0083df.html
- informacje o Włoszech http://wiem.onet.pl/wiem/000bdb.html
- informacje o Niemczech http://wiem.onet.pl/wiem/00523a.html

11. Przebieg lekcji:
Część lekcji Czynności nauczyciela Czynności ucznia
Organizacyjna - nadzorowanie przydziału do grupy przed wejściem do pracowni komputerowej
- przywitanie z uczniami
- sprawdzenie obecności
- wejście do pracowni komputerowej i zajęcie miejsc przy komputerach zgodnie
z wylosowanym przydziałem do grupy

Nawiązująca
- nawiązanie do poprzedniej lekcji
- sprawdzenie zadania domowego
- podanie tematu lekcji
- uczniowie przypominają tematykę ostatniej lekcji
- czytają zadanie domowe
- zapis tematu w zeszycie

Postępująca
- krótka informacja o miejscu Polski wśród krajów europejskich
- pytanie o wydarzenia z historii Polski dowodzące wzajemne zależności między naszym narodem a krajami europejskimi

- pokaz na mapie: kraje sąsiadujące z Polską oraz pozostałe kraje europejskie
- podawanie przykładów:
zjazd w Gnieźnie - 1000 r.
Legiony Dąbrowskiego we Włoszech
związek Polski z Litwą za czasów Jagiełły
potop szwedzki,
II wojna światowa (negatywnych relacji nie da się uniknąć)
- streszczenie legendy o św. Kindze (podr. str. 64)
- odczytywanie wiersza Jana Twardowskiego pt. „Święta Kinga”
- zachęcanie do interpretacji zagadnienia: fakty historyczne i wydarzenia legendarne odzwierciedlone w wierszu oraz
w komiksie
- wyjaśnienie sensu obrazów komiksu
- zestawienie wiersza z komiksem
- opowiadanie o wydarzeniach historycznych
i legendarnych
- wytłumaczenie, dlaczego węgierska królowa stała się bohaterką polskich legend
- polecenie sformułowania zwięzłej konstatacji na temat omówionych treści
- ocena najtrafniejszych ujęć stylistycznych
- różne przykłady lapidarnych wypowiedzeń np. „Europa naszym kontynentem. Kraje europejskie są nam bliskie”
- zapis w zeszycie
- polecenie zgromadzenia informacji na temat wybranych krajów europejskich (źródło: Encyklopedia - Internet) rozdanie grupom zadań:
- posługując się komputerem uzupełnij tabelkę:
Kraj Stolica Flaga Zabytki

Francja
Hiszpania
Włochy
Niemcy
Każda grupa otrzymuje inny kraj europejski oraz adres strony www
- grupy przystępują do szukania informacji dotyczących wyznaczonych krajów
- służenie pomocą podczas korzystania
z komputera
- polecenie wpisu informacji do tabeli zbiorczej
- polecenie przepisania danych z tablicy
- podkład muzyczny: hymn danego kraju - przedstawiciele grup wpisują kolejno znalezione informacje do tabeli zbiorczej na tablicy
- uczniowie notują to
w zeszycie i słuchają odpowiednich hymnów narodowych

Podsumowująca
- ocena pracy indywidualnej ucznia (stopień) oraz pochwała dla grupy najefektywniej pracującej
- pytanie: O czym dowiedziałeś się na lekcji?, Czego nauczyłeś się?
- zadanie domowe
Komiks o historycznym związku Polski
z innymi krajami Europy
- próby wystawienia oceny kolegom
- odpowiedzi:
Ewaluacja
- Jak oceniasz lekcję?
- Co Ci się podobało? A co nie?
- luźne wypowiedzi uczniów

IV. Bibliografia, źródła

Baza stron www w Internecie:
- wyjaśnienie pojęcia „legenda” http://encyklopedia.wp.pl/index.html
- informacje o Warszawie (herb, legenda) http://free.polbox.pl/a/anitom/Infogpl.html
- informacje o Krakowie (herb, legenda) http://www.giaur.qs.pl/krakow/index.html
- informacje o Gnieźnie (herb, legenda) http://www.gniezno.home.pl/index.html
- informacje o Gdańsku (herb, legenda) http://republika.pl/piotrklajn/glowna.htm
- informacje o Francji http://wiem.onet.pl/wiem/003459.html
- informacje o Hiszpanii http://wiem.onet.pl/wiem/0083df.html
- informacje o Włoszech http://wiem.onet.pl/wiem/000bdb.html
- informacje o Niemczech http://wiem.onet.pl/wiem/00523a.html

Załącznik 1

Fragment legendy o Poznaniu (wypis z tekstu pt. „Śladem legendy” – str. 50, podręcznik „Oglądam świat”)

„W widłach rzek Warty i Cybiny, gdzie krzyżowały się drogi handlowe, powstał w IX wieku gród Poznań.
Legenda głosi, że w tym miejscu ujrzeli się znów po latach rozłąki trzej bracia: Lech, Czech i Rus. Polowali oni ze swymi drużynami w tej samej puszczy, nic nie wiedząc o sobie nawzajem. Spotkali się nieoczekiwanie, goniąc za zwierzem.
W pierwszej chwili podnieśli miecze, sądząc, że to napaść. Jednak po chwili, rozpoznali się i padli w objęcia.
By upamiętnić radosne spotkanie, Lech postanowił w tym miejscu założyć gród warowny i nazwać go POZNAŃ”.


Załącznik 2

Fragment legendy o Chełmie pt. „Biały niedźwiedź”, autor: Józef Tworek
(wypis z podręcznika „Oglądam świat” str. 60)

„Przed tysiącem lat prapolskie plemię Lędzian zbudowało swoje chaty pod kredową górą Chełm. Na szczycie wzgórza rosły trzy stuletnie, zielone, święte dęby. Poniżej,
w nieprzebytej kniei, w kredowej grocie mieszkał potężny niedźwiedź.
W krótkim czasie ludzie wznieśli świątynię boga Świętowita, a na miejscu chat – warowny gród, który nazwali Chełmem, tak jak pobliską górę. Nie przeszkadzało im sąsiedztwo dzikiego zwierza, wręcz przeciwnie, czuli się bezpieczniej, gdyż inne drapieżniki omijały jego terytorium. Mieszkańcy nie zbliżali się jednak do niedźwiedziej jamy, okazując swemu opiekunowi należny respekt i szacunek.
Zauważyli też, że czasami brutalny miś staje się białym. Domyślali się, że przyczyną tej przemiany jest pył kredowy, unoszący się wciąż w grocie niedźwiedzia. Pewnego dnia na Chełm napadli okrutni wojownicy z dalekich stepów. Wydawało się, że nic nie uratuje mieszkańców od śmierci lub niewoli. Wtedy niespodziewanie przyszedł im na pomoc potęż-ny zwierz. Jego siła, a przede wszystkim groźny wygląd sprawiły, że najeźdźcy, porzucając broń, uciekli w panice.
Po bitwie niedźwiedź zatrzymał się na chwilę w cieniu pradawnych dębów. W pro-mieniach zachodzącego słońca wyglądał jak biała monumentalna rzeźba. Wówczas sędziwy władca grodu rzekł do zgromadzonych: „Mieszkańcy Chełma czcić będą to zwierzę
i święte dęby po wieczne czasy”.
Od tej pory biały niedźwiedź stojący pośród trzech potężnych dębów jest symbolem grodu nad rzeką Uherką”.


Załącznik 3

Definicja terminu „legenda” znaleziona na stronie www

Legenda [łac.], lit. opowieść fantastyczna z życia świętych, bohaterów, pełna niezwykłości
i cudowności, często osnuta na wątkach ludowych i apokryficznych; rozpowszechniona
w średniowieczu.


Załącznik 4
Wiersz Jana Twardowskiego „Święta Kinga”

„ŚWIĘTA KINGA”

Święta Kinga królewna węgierska
w Starym Sączu jak róża zakwitła
trzy razy Tatarzy grozili
odeszli między straszydła
dzięki niej nie tylko w Wieliczce
mamy sól w każdej solniczce.


Załącznik 5
Tabela zbiorcza

Kraj Stolica Flaga Zabytki

Francja
Paryż: Wieża Eiffela, Łuk Triumfalny,

Hiszpania
Madryt:
- Kościół Santa Catalina w Walencji,
- w Madrycie (pałac królewski, Muzeum Prado, muzeum archeologiczne)
- Kordowa

Włochy
Rzym
- w Rzymie: Koloseum, fontanna di Trevi, Hiszpańskie schody, Kościół Santa Maria in Cosmedin, Forum Ro-manum, pomnik i pałac Wiktora Emanuela II, Santa Maria Maggiore, Zamek św. Anioła

Niemcy
Berlin
- Brama Brandenburska, Mur berliński, pałac Zwinger w Dreźnie