"Dusiołek" Bolesława Leśmiana. Konspekt zajęć

KONSPEKT LEKCJI
WPROWADZENIE
1. Powitanie uczniów.
2. Sprawdzenie listy obecności.
3. Wprowadzenie do tematu lekcji:
a) Odczytanie przez nauczyciela krótkiej informacji, na podstawie której uczniowie mają uzupełnić niedokończone zdania. (Załącznik nr 1)
Zamknijcie oczy.
Znajdujesz się w ciemnej przestrzeni. Słyszysz dziwne hałasy. Ktoś zbliża się do ciebie i szepcze słowa, których sensu próbujesz się domyślić. Są to magiczne słowa. Słowa zaklęć. Co czujesz?
4. Odczytanie przez chętnych uczniów uzupełnionych przez siebie zdań.
5. Zapis tematu lekcji w dzienniku i na tablicy.
W kręgu ludowych wyobrażeń – opowieść o przygodzie Bajdały.

OPRACOWANIE
1. Zapoznanie się uczniów z biografią Bolesława Leśmiana. str. 58
2. Odczytanie przez nauczyciela tekstu „Dusiołek” Bolesława Leśmiana. str.57
3. Wyjaśnienie niezrozumiałych słów.
4. Pytania do tekstu:
a) Kto występuje w tekście?
b) Kto towarzyszył Bajdale podczas jego wędrówki?
c) Co postanowił zrobić bohater?
d) Kto się pojawił we śnie Bajdały?
e) Co zrobił Dusiołek?
f) Do kogo i o co miał pretensje Bajdała?
5. Wyjaśnienie i zapis znaczenia wyrazów Dusiołek i Bajdała. (użycie słownika języka polskiego)
Dusiołek – dusi(ć) + ołek (ten, który dusi)
Bajdała – bajda +ła (ten, który opowiada bajdy, bajki, zmyślone opowieści)
6. Wyjaśnienie i zapis znaczenia wyrazu „neologizm”.
Neologizm – wyraz nowo utworzony.
7. Charakterystyka bohaterów ballady. Zapis informacji.
Bajdała – wędrowiec; prosty chłop, który wędruje po świecie ze szkapą i wołem; zachowuje się jak prostak – pluje, mlaska jezykiem.
Dusiołek – zmora senna; brzydki, odrażający, podobny do żaby; tyłek ma jak kwoka.
8. Ułożenie w grupach dwuosobowych punktów planu wydarzeń – zadanie 2a str. 58.
9. Prezentacja wyników pracy przez osoby wskazane przez nauczyciela.
10. Wyjaśnienie i zapis pojęcia „ballada”. (słownik języka polskiego)
Ballada – wierszowany utwór epicko – liryczny, niekiedy udramatyzowany, o niezwykłej, często fantastycznej tematyce, zaczerpniętej ze świata legend i podań ludowych.
11. Pytania:
a) W jaki sposób Bajdała zwraca się do Boga?
b) Jak Bajdała ocenia człowieka i świat oraz Boga jako ich stwórcę?
12. Porównanie obrazu Boga ukazanego przez Bolesława Leśmiana i Jana Kochanowskiego („Czego chcesz od nas, Panie?”).
13. Określenie języka tekstu (neologizmy, wyrazy gwarowe, potoczne, język kolokwialny)
14. Wyjaśnienie i zapis znaczenia słowa kolokwializm – wyraz potoczny.
15. Ustalenie symbolicznego charakteru niektórych elementów świata przedstawionego.
Bajdała – każdy człowiek.
Dusiołek – symbol zła.
wędrówka Bajdały – życie ludzkie.
walka Bajdały z Dusiołkiem – walka człowieka ze złem, z przeciwnościami losu.
16. Rozdanie uczniom kserokopii z notatką do treści tekstu. (Załącznik nr 2)

UTRWALENIE
1. Podsumowanie – Co jest Waszym „dusiołkiem”?
2. Ocena pracy uczniów.
3. Zadanie domowe.
Dla wszystkich
Odpowiedz pisemnie na pytanie:
Jaki jest sens walki człowieka ze złem i przeciwnościami losu? (5-6 zdań)

Dla chętnych
Narysuj postać Dusiołka z wiersza Bolesława Leśmiana.


Załącznik nr 1

Uzupełnij poniższe zdania.
Ogarnął mnie ........................................
Bałem się, że ........................................
Wyobrażałem sobie, że ........................................


Załącznik nr 2

Notatka
Bohaterem utworu Bolesława Leśmiana jest Bajdała, który wędruje po świecie
w towarzystwie szkapy i wołu. Zmęczony marszem w czasie upału, postanowił odpocząć. Ułożył się wygodnie w cieniu, na mchu i wtedy właśnie nawiedził go okropny stwór, Dusiołek.
Bajdała zamiast odpocząć, bardzo się umęczył w czasie snu, ponieważ Dusiołek usiadł mu na piersi i zaczął go dusić. Bohater obudził się przerażony, ale jego koszmar nie skończył się, ponieważ Bajdała dalej wierzył w zmorę senną i był przekonany, że przydarzyło mu się to naprawdę. Miał pretensje do szkapy i wołu, że nie stanęli w jego obronie. Na koniec miał też pretensje do Boga o to, że stworzył tyle nieudanych istot, a w dodatku jakieś potwory, które nie pozwalają człowiekowi spokojnie żyć.

Symboliczny charakter niektórych elementów świata przedstawionego.
Bajdała – każdy człowiek.
Dusiołek – symbol zła.
wędrówka Bajdały – życie ludzkie.
walka Bajdały z Dusiołkiem – walka człowieka ze złem, z przeciwnościami losu.