Niekonwencjonalne techniki plastyczne - program zajęć plastycznych

Edukacja plastyczna jest nieodzownym elementem wychowania estetycznego, wpływa na harmonijny rozwój osobowości dziecka oraz wzbogaca jego procesy poznawcze.
Program zajęć plastycznych jest przeznaczony dla dzieci z klas I-III, uczęszczających do świetlicy szkolnej. Założeniem programu jest wprowadzenie dzieci w świat plastyki, poprzez zaznajomienie ich z niekonwencjonalnymi technikami plastycznymi oraz stwarzanie możliwości eksperymentowania z różnorodnymi materiałami plastycznymi.
Program skierowany jest nie tylko do uczniów uzdolnionych plastycznie. Zajęcia mają rozwijać ekspresję i umiejętności artystyczne, wyzwolić w dzieciach autentyczną radość i dać poczucie, że każde z nich jest twórcą i może odnieść sukces.

Cel główny programu
Uczeń rozwinie zainteresowania plastyczne poprzez poznanie różnorodnych technik plastycznych oraz wzmocni poczucie wiary we własne możliwości.

Cele szczegółowe
Uczeń:
- gromadzi doświadczenia przez wykonywanie prac z zastosowaniem różnych technik plastycznych
- doskonali sprawność manualną
- bezpieczne posługuje się narzędziami i przyborami
- dba o czystość i porządek w miejscu pracy
- rozwija umiejętności plastyczne
- rozpoznaje i nazywa techniki plastyczne
- nabywa umiejętność posługiwania się różnorodnymi materiałami
- ćwiczy kreatywne myślenie
- wykonuje prace według własnych pomysłów
- współpracuje z grupą
- prezentuje swoje prace szerszemu gronu
- bierze udział w konkursach plastycznych

Ilość jednostek ( 45 min): 4 zajęcia w miesiącu

Adresat programu – dzieci uczęszczające do świetlicy, klasy I-III

Metody dydaktyczne:
Metody oparte na posługiwaniu się słowem: pogadanka, instrukcje dotyczące posługiwania się daną techniką plastyczną, rozmowa kierowana
Metody oglądowe: pokaz, prezentacja
Metody oparte na działalności praktycznej uczniów: ekspresja twórcza

Formy dydaktyczne: praca grupowa, indywidualna

Techniki plastyczne:
- Rysowanie na papierze ściernym
- Rysowanie świecą
- Rysowanie w plastelinie
- Collage
- Frotage
- Stemplowanie
- Wylepianka
- Wydzieranka
- Wydrapywanka
- Wycinanka
- Odbijanka symetryczna
- Domalowywanie obrazka
- Malowanie na styropianie
- Malowanie sznurkiem
- Malowanie na mokrym papierze
- Malowanie na gniecionym papierze
- Malowanie na gazie higienicznej
- Malowanie plasteliną
- Malowanie woskiem
- Malowanie palcami
- Malowanie pastą do zębów
- Malowanie rurką do napojów
- Malowanie herbatą
- Modelowanie z masy solnej
- Modelowanie z masy papierowej
- Płaskorzeźba z plasteliny
- Filcowanie na sucho
- Origami płaskie i przestrzenne
- Iris folding
- Wikolowa tkanina
- Białe sylwetki
- Mandala

Harmonogram zajęć

Wakacyjne wspomnienia - Rysowanie na papierze ściernym.
Na arkuszu drobnoziarnistego papieru ściernego (najlepiej w ciemnym kolorze) wykonujemy rysunek suchymi pastelami. Po skończonym rysowaniu, spryskujemy powierzchnię werniksem lub lakierem
do włosów, aby kredka się nie osypywała.
Środki dydaktyczne:papier ścierny, suche pastele, werniks
lub lakier do włosów.

Obrazek-Malowanie na styropianie.
Na styropianie za pomocą ołówka i linijki wyznaczamy ramkę swojego obrazka. Ołówka nie należy zbyt mocno dociskać aby nie przedziurawić styropianu. Rysujemy obrazek według własnego pomysłu, linie powinny być wyraźne. Pokrywamy obrazek farbą, za pomocą wałka do malowania. Na obrazku kładziemy kartkę papieru i mocno dociskamy a następnie powoli ją odklejamy.
Środki dydaktyczne:styropian,np. tacki jednorazowe,ołówek, linijka, kartka papieru, farby plakatowe, wałek do malowania.

Drzewo - Collage
Na kartonie wyklejamy koronę drzewa, ostrużynami z kredek ołówkowych. Pień można dorysować, domalować, bądź wykleić kawałkami kory.
Środki dydaktyczne:karton, kredki ołówkowe, wikol, temperówka, kawałki kory.

Imiona -Collage
Na małych, kolorowych kartonikach przyklejamy litery potrzebne do ułożenia imienia (każdą z innego materiału i na innym tle). Literki wykonane są według pomysłu dziecka i dostępnych materiałów, mogą to być: guziki, kawałki materiału, sznurki, wstążki, patyczki itd. Środki dydaktyczne: kartka papieru, klej, kolorowe kartoniki, nożyczki, kawałki materiałów, wstążki, guziki itp.

Jesienne obrazy - Collage
Na kartonie tworzymy jesienną kompozycję poprzez naklejanie wikolem wybranych przez nas materiałów min. Liści, kasztanów, skorupek po orzechach, ziarenek kawy, listków laurowych, ziela angielskiego, żołędzi. Część kompozycji można dorysować lub domalować a także wyciąć i nakleić.
Środki dydaktyczne: karton, wikol, listki laurowe, ziele angielskie, kasztany, ususzone liście, żołędzie, skorupki
po orzechach, kredki, papier kolorowy.

Jesienne stempelki-Stemplowanie liśćmi
Liście drzew malujemy z jednej strony farbą plakatową a następnie odciskamy je na białej kartce tak, by powstały z nich odbitki. Środki dydaktyczne: kartka papieru, liście, farby plakatowe, pędzel, woda.

Wiewiórka - Wylepianka
Wylepiamy szablon wiewiórki plasteliną pozostawiając ogon, który wyklejamy liśćmi. Wiewiórce można do łapek przykleić orzech. Środki dydaktyczne:szablon wiewiórki, plastelina, ususzone liście, skorupki po orzechach.

Martwa natura - Malowanie na mokrym papierze
Prezentujemy dzieciom kompozycje przedstawiające martwą naturę.
Kartkę z bloku rysunkowego nawilżamy wodą. Na mokrej powierzchni dzieci malują akwarelami wybraną kompozycję. Kolory powinny się zlewać i łączyć ze sobą.
Po wyschnięciu kontury przedmiotów można zaznaczyć czarnym cienkopisem.
Środki dydaktyczne: kosz owoców, wazon z bukietem, kartka papieru, woda, pędzel, akwarele, czarny cienkopis.

Zabawne pompony - Robótka ręczna
Rysujemy na tekturce dwa pierścienie (większe kółko powinno mieć około 2 cm średnicy, zaś mniejsze pół cm) a następnie je wycinamy. Pierścienie składamy ze sobą i owijamy kolorową włóczką, przewijając przez środek pierścienia. Kiedy pierścień będzie już owinięty gruba warstwą włóczki, przecinamy ją wzdłuż krawędzi koła.
Na koniec należy rozsunąć delikatnie dwa pierścienie i po środku przewiązać mocno sznurkiem. Puszystemu pomponowi można dokleić oczy i buźkę.
Środki dydaktyczne: tekturka, cyrkiel, ołówek, nożyczki, kolorowa włóczka, klej, papier kolorowy, plastikowe oczka.

Moje ulubione zwierzę- Origami płaskie z koła
Kolorowe, papierowe koła różnej wielkości, składamy na pół, po skosie, w zależności od pomysłu. Układamy kompozycję
ze złożonych elementów i przyklejamy. Drobne elementy możemy, dorysować lub wyciąć z papieru kolorowego.
Środki dydaktyczne: kolorowe koła różnej wielkości, kartka papieru, papier kolorowy, nożyczki, klej, kredki.

Kosmos -Rysowanie świecą
Na kartce papieru malujemy różnokolorowymi świecami kosmos
np. układ słoneczny, gwiazdy, meteoryty. Całość pokrywamy granatową farbą. Dla uzyskania ciekawszego efektu pracę możemy spryskać brokatem w sprayu.
Środki dydaktyczne: kartka papieru, kolorowe świece, granatowa farba, pędzel, woda, brokat w sprayu

Abstrakcyjny obraz - Frotage
Na wybranej powierzchni, mogą to być liście, monety, puzzle itp. umieszczamy kartkę papieru i pocieramy ją ołówkiem lub kredką świecową (najlepiej boczną krawędzią). Tworzymy kompozycję według własnego pomysłu.
Środki dydaktyczne: kartka papieru, ołówek, kredki świecowe, rzeczy
o wyraźnej fakturze np. monety, liście, puzzle.

Makaronowa choinka - Wyklejanie formy przestrzennej makaronem
Z brystolu sklejamy stożek, smarujemy grubo wikolem i przyklejamy makaron. Po wyschnięciu makaronową choinkę można spryskać złotym sprayem a także przyozdobić koralikami.
Środki dydaktyczne: brystol, wikol, nożyczki, makaron, koraliki, złoty spray.

Kartki świąteczne - Iris folding
Wykorzystujemy gotowy, świąteczny szablon irish folding. Przygotowujemy paski z kolorowego papieru i zginamy je wzdłuż na połowę. Możemy je skleić, aby się nie rozkładały. Paski powinny być
na tyle długie, aby w momencie przyłożenia do szablonu starczały
od brzegu do brzegu. Na kolorowym kartonie odrysowujemy kontury wzoru i wycinamy środek. Następnie pod tak przygotowaną kartkę podkładamy wydrukowany wzór i naklejamy paski według legendy. Po wypełnieniu całego wzoru, gotową pracę naklejamy na kolorowy kartonik.
Środki dydaktyczne: papier kolorowy, klej, nożyczki, kolorowe kartony, szablony Irish folding, ołówek.

Choinka z odrysowanych dłoni - Wycinanka
Dzieci odrysowują swoje dłonie na zielonym kartonie oraz je wycinają. Następnie wszystkie „rączki” naklejamy na duży brystol, układając kształt choinki. Zaczynamy naklejanie od dołu, tak aby szablony dłoni na siebie zachodziły. Ozdabiamy choinkę według własnego pomysłu (bombkami, kokardkami, gwiazdkami).
Środki dydaktyczne: zielone kartki papieru, duży brystol, klej, nożyczki, papier kolorowy, wstążki, kredki.

Mapa skarbów - Techniki łączone
Bierzemy arkusz grubego papieru i składamy tak długo, aż zmieni się
w mały kwadracik. Zgniatamy mocno aby utrwalić załamania. Papier rozwijamy i plamimy zimną herbatą. Niektóre części papieru osuszamy papierowym ręcznikiem, po to żeby były bledsze od pozostałych.
Na wyschniętym arkuszu rysujemy dużo niesamowitych szczegółów np. kotwicę, wulkan, wodospad, kompas, które podpisujemy, nadając ciekawe nazwy np. jezioro potworów, osada piekielnej czarownicy, jaskinia troli.
Środki dydaktyczne; arkusz grubego papieru, zimna herbata, pędzel, papierowy ręcznik, cienkopisy, flamastry, kredki.

Fajerwerki - Wydrapywanka w czarnej farbie
Zamalowujemy karton kredkami świecowymi tak aby powstały kolorowe pasy lub plamy a następnie pokrywamy,grubą warstwą czarnej farby plakatowej z odrobiną płynu do naczyń.
Wzór fajerwerków wydrapujemy patyczkiem lub wykałaczką kiedy farba zaschnie.
Środki dydaktyczne: kartka papieru, kredki świecowe, czarna farba plakatowa, woda, płyn do naczyń, pędzel, patyczek lub wykałaczka.

Śnieżny nocny pejzaż - Malowanie pastą do zębów
Na kartonie rysujemy delikatnie ołówkiem linię falistą – zasięg śniegu. Grubym pędzlem ponad linią malujemy niebo granatową albo fioletową akwarelą. Po wyschnięciu białą pastą malujemy pnie drzew i konary a następnie cienkim pędzelkiem dodajemy drobniutki śnieg oraz księżyc.
Środki dydaktyczne: kartka papieru, ołówek, granatowa
lub fioletowa akwarela, pędzel, woda, biała pasta do zębów.

W "Bałwankowie" -Malowanie palcami
Maczamy kciuk w białej farbie i robimy kilka rzędów odcisków na arkuszu papieru w ciemnym kolorze.
Następnie w ten sam sposób palcem wskazującym odciskamy nad śladem kciuka, ślad głowy bałwanka.Cienkim paskiem tektury umoczonym
w czerwonej farbie, odciskamy krawędzią nosek. Gdy farba wyschnie, cienkopisem domalowujemy bałwankom, nóżki, rączki, buźki i guziki.
Ozdabiamy je według własnego pomysłu.
Środki dydaktyczne: ciemna kartka papieru, biała i czerwona farba plakatowa, tektura, nożyczki cienkopisy.

Maska karnawałowa - Modelowanie z masy papierowej
Masę papierową wykonujemy mieszając miękki papier (mogą to być papierowe ręczniki) z mąką pszenna i wodą. Nakładamy ją na nadmuchany balon a następnie po zaschnięciu zdejmujemy „skorupę”. Maskę malujemy farbami lub ozdabiamy np. kawałkami włóczek, brokatem, cekinami.
Środki dydaktyczne:masa papierowa, miska, balon, farby plakatowe, woda, pędzel, materiały potrzebne do ozdobienia maski.

Wesołe kleksy - Malowanie rurką do napojów
Na jednokolorowy karton lub pomalowany na wiele kolorów , nakładamy pędzlem kleksy rozcieńczonych farb lub tuszy.
Za pomocą plastikowej rurki do napojów rozdmuchujemy je w różne strony (dmuchamy dość mocno).Możemy również obracać kartką, w celu osiągnięcia określonego efektu.
Środki dydaktyczne:karton papieru, rurka do napojów, woda, kubeczek, farby, tusze.

Serduszka - Modelowanie masy solnej
Zagniatamy masę solną (szklanka soli, szklanka mąki, woda).
Z kawałka ciasta, przy pomocy foremki wyżynamy walentynkowe serduszko. Gdy masa wyschnie malujemy je farbą.
Do serduszek można dodać metalowe zawieszki i przepleść je wstążką lub przymocować gorącym klejem zapinki, tak aby serduszko stało się broszką.
Środki dydaktyczne: masa solna, foremka serduszka, farby, pędzel, woda, zawieszki, wstążki, zapinki.

Pingwinki - Filcowanie na sucho
Wykonanie pingwinków ze styropianowego jajka lub kuli
oraz wełny czesankowej. Styropianową formę nakłuwamy specjalną igłą
do filcowania (nakłucia muszą być gęste a warstwa filcu niezbyt gruba), wciskając wełnę czesankową tak aby wyszedł nam pingwinek. Skrzydełka i nóżki wycinamy z filcu, doklejamy oczka i dziubek. Pingwinki można ozdobić według własnego pomysłu np. kokardkami
lub czapeczkami.
Środki dydaktyczne: styropianowe, kule lub jajka, wełna czesankowa, igła do filcowania, kawałki filcu, nożyczki, wikol.

W guzikowym królestwie - Collage
Czytamy opowiadanie „Guzikowe królestwo”- "Czytam od A do Z"
Anny Sójki.
W oparciu o tekst wykonujemy collage przedstawiający „Guzikowe królestwo”.
Środki dydaktyczne: karton,nożyczki, wikol, guziki, wstążki, nitki, włóczki, kawałki różnych materiałów, koronki itp.

Sznurkiem malowane - Malowanie sznurkiem
Na połowie kartonu układamy dowolną kompozycję z namoczonych w farbie sznurków, pamiętając o pozostawieniu końca do wyciągnięcia.
Gdy mamy już wszystko ułożone dociskamy drugą połowę kartki
I powoli wyciągamy sznurki. Dzieci interpretują swoje dzieła. Środki dydaktyczne:karton, talerzyki z farbami, pocięte sznurki.

Obrazek - Domalowanie obrazka
Naklejamy na karton połowę obrazka (może to być pocztówka, lub obrazek z gazety) a następnie na białej części domalowujemy resztę. Środki dydaktyczne: karton, obrazek, farby, woda, pędzel, klej.

Tulipany - Orgiami przestrzenne Wycinamy kwadrat z kolorowego papieru o wymiarach 15x15 a następnie odpowiednio go składamy.
Sposobu składania papieru można się nauczyć wchodząc na stronę internetową,lubietworzyc.blogspot.com
Środki dydaktyczne:kartki kolorowego papieru, ołówek, linijka, nożyczki.

Wiosna -Filcowa wycinanka
Z kolorowego filcu wycinamy elementy z których stworzymy wiosenny obrazek.
Środki dydaktyczne: kawałki filcu, nożyczki, karton, klej.

Krajobraz z tęczą - Malowanie na gniecionym papierze
Po zmoczeniu kartki papieru, zgniatamy ją w kulę a następnie rozkładamy na folii lub gazecie. Na tak przygotowanym podłożu malujemy farbami tęczę.
Środki dydaktyczne: kartka papieru, woda, folia lub gazeta, akwarele, pędzel.

Mandala - Rysunek, wydzieranka, wyklejanka
Technika pracy jest dowolna.Mandale można kolorować na gotowych szablonach z koła, można samemu je rysować, wyklejać zwiniętą w kulki bibułą lub plasteliną czy też wyklejać naturalnymi produktami jakimi są np. fasola, groch, ryż, makaron itp. szablony koła, kredki, farby, pędzel, wikol, bibuła, papier kolorowy, groch, makaron, ryż

Wielkanocne pisanki - Filcowanie, owijanie muliną
Filcowanie - Styropianowe jajko nakłuwamy specjalną igłą do filcowania (pamiętając, że nakłucia muszą być gęste a warstwa filcu niezbyt gruba), wciskając w nie wełnę czesankową.
Owijanie muliną - Plastikowe jajka oklejamy taśma dwustronną, tnąc ją na paski. Tak przygotowane jajko owijamy starannie muliną. styropianowe jajko, wełna czesankowa, igła do filcowania,
plastikowe jajko, taśma dwustronna, nożyczki, kolorowa mulina

Rybki w akwarium - Płaskorzeźba z plasteliny
Podkład do wykonania płaskorzeźby robimy z plasteliny, rozcierając ją na całej powierzchni podłoża. Następnie za pomocą kuleczek
lub wałeczków dzieci zapełniamy powierzchnię według własnego pomysłu. Dla urozmaicenia pracy możemy dokleić dostępne materiały, kamyczki, koraliki itp. Całość można utrwalić werniksem, lakierem do włosów lub brokatem w sprayu.
Środki dydaktyczne: kartka z bloku technicznego, plastelina,
werniks, kamyczki, koraliki, skorupki po orzechach.

„W maju jak w gaju”-Malowanie na gazie higienicznej
Kartkę z bloku technicznego pokrywamy klejem a następnie przyklejamy na nią gazę higieniczną. Na tak przygotowanym podłożu malujemy farbami plakatowymi majowy obrazek.
Środki dydaktyczne:kartka z bloku technicznego, klej, farby plakatowe, pędzel, woda, gaza opatrunkowa.

Na łące - Malowanie plasteliną
Obrazek malujemy plasteliną, nakładając (rozsmarowując) ją palcami. Należy pamiętać aby plastelina była miękka.
Środki dydaktyczne: kartka z bloku technicznego, plastelina.

Barwne plamy - Malowanie woskiem
Strugamy kredki świecowe. Na kartce papieru układamy z ostrużyn dowolną kompozycję. Na tak przygotowany podkład nakładamy arkusz kalki technicznej lub folii aluminiowej (przy kalce technicznej możemy lepiej kontrolować efekty) i całość lekko przeprasowujemy żelazkiem. Pod wpływem ciepła kredki rozpuszczą się i utworzą kolorowe plamy.
Środki dydaktyczne: kartka papieru, kredki świecowe, temperówka, arkusz kalki technicznej lub folia aluminiowa, żelazko.

Motylki, pszczółki i biedronki - Odbijanka symetryczna
Kartkę papieru składamy na połowę uzyskując osi symetrii. Następnie dość gęstą farbą plakatową malujemy barwne owady po jednej stronie osi. Składając kartkę odbijamy kolor i kształt po drugiej stronie. W ten sposób uzyskujemy efektowne symetryczne kompozycje. Środki dydaktyczne kartka papieru, farby plakatowe, pędzel, woda.

W krainie fantazji - Białe sylwetki
Rysujemy i wycinamy z brystolu dowolne szablony (figury geometryczne, kwiatki, serduszka), przykładamy do kartki papieru, przytrzymujemy a następnie od krawędzi szablonu, rozcieramy palcem ostrużyny z kredek bambino. Po ściągnięciu szablonu otrzymujemy białe kształty.
Środki dydaktyczne: brystol, ołówek, nożyczki, kartka papieru, kredki bambino, temperówka

Emotikonki - Rysowanie w plastelinie
Wycinamy z brystolu koło a następnie zapełniamy je grubą warstwa plasteliny. Na tak przygotowanym podłożu rysujemy patyczkiem buźkę przedstawiającą wybraną emocję, radość, złość, smutek itd. Wykonane emotikonki możemy przyczepić do sznurka za pomocą spinacza do wieszania prania, tworząc galerie emocji.
Środki dydaktyczne: brystol, olówek, nożyczki, cyrkiel, plastelina, patyczek lub wykałaczka, sznurek, klamerki do wieszania prania.

Esy-floresy - Wikolowa tkanina
Przygotowujemy białą tkaninę wymiarem trochę większą niż tektura.
Tkaninę zanurzamy w roztworze wody i kleju wikol ( 0,5 kleju, 0,5 wody). Następnie mokrą tkaninę układamy na tekturze starając się uformować ją tak, żeby powstały ciekawe efekty fakturowe. Na tak przygotowanym podłożu malujemy farbami.
Środki dydaktyczne: tektura, biała tkanina, klej wikol, woda, farby plakatowe, pędzel.

Kolorowe ślimaki - Wyklejanka
Wyklejamy muszlę ślimaka wałeczkami z bibuły karbowanej, resztę domalowujemy kredkami.
Ślimaka przyklejamy na liść przygotowany z zielonego brystolu. Środki dydaktyczne: zielony brystol, kartka z bloku technicznego,
z konturem ślimaka, klej, nożyczki, kredki, bibuła karbowana.

Ewaluacja:
Program zajęć plastycznych zostanie poddany ewaluacji czyli sprawdzeniu poziomu realizacji zamierzonych celów oraz skuteczności zaproponowanych metod i form pracy, w celu ich udoskonalenia. Ewaluacja zostanie dokonana poprzez:
- Ekspozycję prac dzieci, organizowanie wystawek,
- Obserwację osiągnięć dzieci,
- Wyniki udziału w konkursach plastycznych,
- Rozmowę z dziećmi na temat przeprowadzonych zajęć.


Bibliografia
1. „100 zabawek i dekoracji z papieru”, autor - Monika Neubacher – Fesser
2. „Świąteczna księga pomysłów”, autor - Fiona Watt
3. „Zabawy plastyczne”, autor - Anna Jabłońska
4. „Modelowanie z masy solnej i innych materiałów”, autor – Hanna Cieśla
5. „Szkoła rysowania i malowania”, autor – praca zbiorowa w przekładzie Bohdana Drozdowskiego
6. "Czytam od A do Z", autor - Anna Sójka
7. Kolaż dla początkujących, autor – Joanna Świąder - Dąbrowa