Świdoujście - program regionalny

MIASTO ŚWINOUJŚCIE

Świnoujście – jedno z najatrakcyjniejszych miast polskiego wybrzeża, położone jest na samym końcu północno zachodniej Polski. Jest jedynym miastem położonym na kilkudziesięciu wyspach. Jego granice stanowią: Zalew Szczeciński, Morze Bałtyckie oraz granica państwowa z Niemcami. Na wschodzie miasto sięga aż do Międzyzdrojów. Świnoujście jest jednym z największych miast w województwie zachodniopomorskim.
Zajmuje obszar 195 km2 i, tu rzecz niespotykana, z każdym rokiem powiększa swój teren. Na skutek ustępowania morza w ciągu ostatnich dwustu lat linia brzegowa przesunęła się o 1,5 km. Miasto leży w krainie 44 wysp, ale zamieszkane są tylko trzy z nich: Uznam, Wolin i Karsibór. Na wyspie Uznam znajduje się jego centrum administracyjno- usługowe, dzielnica nadmorska wraz z obiektami turystyczno-uzdrowiskowymi. Cały region posiada bardzo charakterystyczny mikroklimat, dzięki któremu można tu leczyć najróżniejsze schorzenia. Na terenie uzdrowiska Świnoujście znajdują się ponadto lecznicze surowce, między innymi złoża wód solankowych, jodkowych oraz złoża borowinowe. Wolin, o powierzchni 265 km2, to największa polska wyspa oddzielona od lądu cieśniną Dziwną, która tworzy rozlewiska Zatok- Cichej, Madejskiej, Zalewu Kamieńskiego i Jeziora Wrzosowskiego. Część Świnoujścia leżąca na wyspie Wolin (dzielnica Warszów) pełni funkcję dzielnicy przemysłowej; tu znajdują się największe zakłady związane z gospodarką morską oraz węzły komunikacyjne, terminal promowy, dworzec PKP i PKS.
Trzecia zamieszkała wyspa to Karsibór- istnieją tu doskonałe warunki do rozwoju agroturystyki, uprawiania wędkarstwa i sportów wodnych. Na północy wyspy utworzony został rezerwat ptaków, Karsiborska Kępa. Na powierzchni przeszło 180 hektarów występuje około 140 gatunków ptaków w tym bardzo rzadkie. Z uwagi na swoje położenie Świnoujście posiada wyjątkowo korzystne warunki do rozwoju gospodarki morskiej i turystyki. Terminal promów morskich w Świnoujściu zapewnia stałe połączenie ze Szwecją i Danią. Promy obsługujące te linie umożliwiają przewóz pasażerów, samochodów osobowych, ciężarowych i wagonów kolejowych. W zachodniej części miasta przebiega granica polsko- niemiecka z pieszym przejściem Świnoujście- Alhbeck. Po niemieckiej stronie granicy znajduje się lotnisko Heringsdorf (12 km).
Na terenie Świnoujścia funkcjonują dwie przeprawy promowe zapewniające łączność pomiędzy wyspami, stąd mieszkańcy wyspy Uznam są prawdziwymi wyspiarzami.

Świnoujskie atrakcje turystyczne i zabytki

Miasto posiada wiele zabytkowych budowli oraz specyficzną zabudowę, która wynika w głównej mierze z jego nadmorskiego charakteru. Znajdują się tu zabytkowe budowle portowe, ale także i kamienice, liczne pensjonaty i hotele. Jedną z największych atrakcji Świnoujścia jest niewątpliwie szeroka plaża, która ciągnie się na długości około dziesięciu kilometrów. Latem wody w kąpieliskach w Świnoujściu należą do najcieplejszych, nic więc dziwnego, że miasto to cieszy się tak dużym zainteresowaniem w czasie wakacyjnego sezonu turystycznego.

● Stawa młyny
Stawa młyny to jeden z najbardziej charakterystycznych obiektów na
terenie całego Świnoujścia, będący jednocześnie symbolem całego miasta. Jest to specyficzny znak nawigacyjny, który znajduje się na końcu Zachodniego Falochronu. Na szczycie zostało umieszczone światło, które miało służyć głównie celom nawigacyjnym. Stawa młyny ma kształt wiatraka i bardzo często pojawia się w materiałach promujących miasto. Z wiatrakiem jest związana również legenda, którą można poznać będąc w Świnoujściu.

● Latarnia morska
Funkcji, jaką w swoim zamierzeniu miała i nadal pełni latarnia, nikomu przypominać nie trzeba. Ta, którą odnajdujemy w Świnoujściu jest jedną z najwyższych latarni morskich na całym wybrzeżu Morza Bałtyckiego i jedną z najwyższych na świecie. Usytuowana jest ona w dzielnicy Warszów. Obiekt jest udostępniony do zwiedzania przez turystów. Świnoujska latarnia morska składa się z trzech części. Pierwsza to wieża latarni, wykonana z ceramicznej, gładkiej cegły. Do niej z dwóch stron przylegają zabudowania z czerwonej cegły. Są to budynki dwukondygnacyjne, w których mieszkali latarnicy z rodzinami, dniem i nocą pilnując, by światło latarni nie zgasło.

● Falochron Wschodni
Wybudowany został w latach 1818- 1923. Znajduje się on na wyspie Wolin. Liczy sobie około tysiąc czterysta metrów i jest najdłuższym kamiennym falochronem w Europie.

● Falochron Zachodni ze Stawą Młyny
Na terenie Świnoujścia ciekawym zabytkiem jest Falochron Zachodni. Stanowi jeden obiekt ze Stawą Młyny, który został wybudowany na początku XIX wieku. Znajduje się na samym końcu plaży, tuż przy ujściu Świny do Morza Bałtyckiego, na wyspie Uznam.

● Twierdza
Jest pruskim zespołem fortyfikacyjnym, którego celem była przede wszystkim obrona portu znajdującego się w Świnoujściu. Twierdza została wybudowana na początku XIX wieku i składała się z kilku fortów. Nie wszystkim udało się jednak przetrwać do dzisiejszych czasów. Ocalały jedynie trzy forty, mianowicie Fort Anioła, Fort Zachodni oraz Fort Gerharda. Czwartym obiektem fortyfikacyjnym był jeszcze Fort I mieszczący się n Warszowie, jednak ten uległ zniszczeniu w latach siedemdziesiątych.
- Ford Gerharda (Wschodni)
Często zamiennie używa się nazwy Fort Wschodni. Jest to jeden z najstarszych fortów Twierdzy Świnoujście. Znajduje się na wyspie Wolin, nieopodal latarni morskiej. Posiada unikatową kolekcję obrazującą historię miasta i fortyfikacji. Fortowy plac zwiedza corocznie rzesza turystów. Wszyscy odbywają przeszkolenie wojskowe i stają się rezerwistami – ten historyczny stopień wojskowy może przypaść w udziale chętnym turystom.

● Fort Anioła
Fort Anioła wybudowano w latach 1854- 1858 za czasów panowania króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV. Nazwa fortu wywodzi się od Zamku Świętego Anioła w Rzymie, na którym wzorowany był projekt architektoniczny warowni: trójkondygnacyjna rotunda, zwieńczona tarasem i basztą obserwacyjną. Parter zajmowała piechota z bronią ręczną, a dwa piętra wykorzystywano dla lekkiej artylerii polowej.
W czasach II wojny światowej Fort Anioła przebudowano i wyposażono w takie zdobycze techniki, jak elektryczność, centralne ogrzewanie, radar, radiostacje, telegraf czy telefon. Fort pełnił rolę posterunku obserwacji powietrznej sił niemieckich, a po wojnie przejęli go Rosjanie i przekształcili w punkt obserwacji powietrznej i łączności z okrętami Floty Radzieckiej.
Obecnie Fort Anioła pełni rolę muzealną oraz stanowi ważną placówkę kulturalną Świnoujścia. W zagospodarowanym obecnie forcie organizowane są atrakcje kulturalne: wystawy, wernisaże, a także spotkania integracyjne przy ognisku. Odbywają się również zajęcia na strzelnicy.

● Fort Zachodni
Wybudowany w latach 1856- 1861, wielokrotnie modernizowany, uzbrojony niegdyś w ciężkie działa nadbrzeżne. Dawniej był przeznaczony do obrony portu przed wrogimi okrętami. Obecnie Muzeum Historii Twierdzy z bogatą kolekcją broni i militariów.

● Park Zdrojowy
Zabytkowy park z XIX wieku według projektu ogrodów królewskich między innymi w Berlinie i Poczdamie z roślinnością śródziemnomorską ze starodrzewem liczącym około 150 lat. Dzisiaj park jest chętnie odwiedzany przez turystów, którzy latem mogą tu schronić się przed słońcem. Park posiada również bardzo starannie zaprojektowany układ uliczek, placów oraz alejek.

● Promenada nadmorska
Jednym z najbardziej turystycznych miejsc w całym Świnoujściu jest z całą pewnością nadmorska promenada będąca przedwojennym bulwarem. Wzdłuż promenady ciągną się bary oraz liczne punkty gastronomiczne, nie brakuje też kawiarni. Jest także ciekawie się prezentująca pod względem architektonicznym muszla koncertowa.

● Kościół Gwiazdy Morza
Neogotycka świątynia, do drugiej wojny światowej jedyny kościół katolicki w Świnoujściu. Na szczególną uwagę zasługują witraże o dużej wartości artystycznej oraz mozaika umieszczona nad drzwiami wejściowymi.

● Wieża widokowa
Monumentalna, neogotycka wieża jest ocalałym fragmentem po byłym protestanckim kościele garnizonowym Marcina Lutra. W 1962r. podjęto decyzję o rozbiórce luterańskiego kościoła. Po zdemontowaniu głównych elementów konstrukcyjnych wstrzymano jedynie konstrukcję samej wieży. Schodów prowadzących na szczyt jest łącznie 222 od parteru do tarasu. Na górnym okrągłym tarasie znajdują się balkoniki z balustradami wychodzącymi na wszystkie strony świata a z nich niepowtarzalny widok. Ze szczytu najwyższego punktu widokowego rozciąga się wspaniały, panoramiczny widok na poszczególne dzielnice.

● Kapitanat portu
Został zbudowany podczas dużej rozbudowy świnoujskiego portu w końcu 1870 roku. Budynek swą charakterystyczną wieżyczką przyciąga wzrok tych, co drogą wodną przypływają do Świnoujścia. Kapitanat był wizytówką miasta, gdy przeprawa miejska była w jego okolicy, a w latach późniejszych cumowały w pobliżu statki nie tylko handlowe. Przed budynkiem na skwerze widoczny jest kamień z tablicą upamiętniającą otwarcie toru głębokowodnego do portu w Świnoujściu. Przed wejściem rosną wspaniałe cisy zwane „Żeglarzami”.

● Ryglowa chata kryta strzechą
Najpiękniejsza i najstarsza chata położona na wyspie Karsibór. Posiada konstrukcję szkieletową, strop drewniano- gliniany. Układ wnętrza do dziś pozostał bez zmiany. Wpisana została do rejestru zabytków województwa, jednak zupełnie niedawno uległa siłom natury.

● Ostoja ptaków „Karsiborska Kępa”
Enklawa dzikiego ptactwa posiadająca rangę europejską, występuje tu około 140 gatunków ptaków, w tym ptaków siewkowatych i jedno z trzech najcenniejszych obszarów występowania wodniczki.

● Świnoujskie pomniki przyrody
W Świnoujściu pozostało dziesięć pomników przyrody. Większość z nich stanowią cisy drzewiaste: „Marynarze” na ulicy Barlickiego (dzielnica Warszów), cisy „Korsarze” na rogu ulic Chopina i Paderewskiego oraz cisy „Żeglarze” przed budynkiem Kapitanatu Portu. Bardzo ważnym okazem jest dąb „Latarnik”, znajdujący się przy boisku Szkoły Podstawowej nr 2. Inne pomniki przyrody to: sosna „Rodzina” opleciona bluszczem. Znajduje się ona przy wejściu na stadion przy ulicy Matejki. Platan „Cudzoziemiec” na skrzyżowaniu ulic Bohaterów Września i Jana z Kolna oraz okazy drzewiaste ostrokrzewu kłującego znajdujące się na skwerku przy szpitalu na ulicy Jana z Kolna i przy ulicy Piłsudskiego.

Herb miasta
Herb miasta przedstawia w niebieskim polu tarczy wizerunek czerwonego gryfa pomorskiego z językiem czerwonym, żółtym dziobem, i żółtymi pazurami zwróconego w prawą stronę, trzymającego w szponach białą kotwicę okrętową. Tarcza od góry jest prostokątna, u dołu obła i posiada czarny obrys oraz w górnej części na białym tle napis ŚWINOUJŚCIE.

W roku 1752r. z projektem herbu wystąpił ówczesny świnoujski burmistrz Wilhelm Ludwig Weiẞenberg. Tamtejszy herb różnił się jednak znacznie od obecnego. Znajdował się na nim żaglowiec na morzu. Widoczny był też ląd z rosnącą wierzbą i mężczyzną. Nad herbem widniał napis Koniec wieńczy dzieło.

Projekt nie został jednak przyjęty, jako zbyt fantazyjny i skomplikowany. Do czasu opracowania nowego znaku, zezwolono jednak na tymczasowe użytkowanie pieczęci. Dzięki temu jej wyobrażenie jest nam znane.

Kolejny projekt herbu stworzył szczecinianin o nazwisku Tschirner. Ten, wzorując się na herbie miasta Anklam zaprojektował herb na którym uwidoczniony był gryf z rozpostartymi skrzydłami oraz koroną na głowie. W łapach miał on kotwicę. Po niewielkich, wręcz kosmetycznych zmianach i usunięciu korony został przyjęty w roku 1752, jeszcze przed otrzymaniem praw miejskich.
Jego symbolika nawiązuje do historii Świnoujścia i morskiego charakteru miasta. Oba motywy herbu, gryf i kotwica, miały swoje uzasadnienie. Gryf był bowiem nie tylko symbolem Pomorza jako całości, lecz także częstym elementem miast pomorskich. Motyw gryfa występował także w herbach wielu miejscowości m.in. Anklamu, Wolina, Gryfic, Płotów, Trzebiatowa, Stargardu, Nowego Warpna i kilku jeszcze innych. Kotwica zaś była i jest charakterystycznym motywem, wielu nadmorskich miast portowych, mówiących o związkach z gospodarką morską. Gryf był symbolem przebiegłości i podstępu, a także zręczności oraz siły.
W opisanej postaci, po 1945r. herb był używany przez polskie władze miejskie.

Stał się podstawą do przyjęcia przez władze samorządowe miasta Świnoujście, jako obowiązującego herbu w myśl uchwały Rady Miejskiej z 1996r. zatwierdzającej status miasta. Pewną nowością w zatwierdzonym projekcie, w stosunku do tradycyjnego herbu, było wprowadzenie w górnej jego części, białego szyldu z polską nazwą miasta.

URZĘDOWA FLAGA MIEJSKA

Pojawiła się w praktyce znacznie później niż herb. Pierwsze jej wyobrażenie na kolorowanej grafice, pochodzi z lat 80- tych. W tamtej wersji, flagę stanowił prostokąt tkaniny białej, w centralnej części której, była umieszczona sylwetka gryfa trzymającego kotwicę, naśladującego kolorystyką przyjęty herb. Flaga o takich barwach, stosowana była do 1945 roku. Władze samorządowe w zatwierdzonym statucie miasta z 1996 roku przyjęły inny wzór, w oparciu o projekt świnoujskiego artysty plastyka Jana Bociągi. Obecnie flaga Świnoujścia to prostokątny płat tkaniny w kolorze błękitu. Od dołu posiada trzy kolorowe pasy- biały, czerwony i ciemnobłękitny. Na środku flagi widać gryfa pomorskiego trzymającego kotwicę- replikę wizerunku z herbu miasta. Sylwetka jest w kolorze czerwonym, obwiedzionym czarnym konturem, pazury i dziób w kolorze żółtym.