Rodzaje gier i zabaw na zajęciach świetlicowych

Rodzaje gier i zabaw na zajęciach świetlicowych.
Zabawy i gry świetlicowe są środkiem o bardzo wszechstronnym działaniu i dlatego w pracy z dziećmi wysuwa się je na pierwsze miejsce. Do ich podstawowych wartości zaliczyć można: stwarzanie najlepszych warunków do czynnego odpoczynku, kształcenie zdolności poznawczych, zdobywanie wiadomości, umiejętności i nawyków oraz kształtowanie postaw moralnych. Wychowawcze oddziaływanie poprzez zabawy i gry wymaga wnikliwej analizy materiału i wyboru takiej formy, która mogłaby oddziaływać na kształtowanie pewnych cech osobowości dziecka.
Gry i zabawy świetlicowe dzielimy na:
• ruchowo – zręcznościowe;
• umysłowe;
• towarzysko- rozrywkowe;
• integracyjne;
• stolikowe.
Zabawy i gry ruchowo – zręcznościowe mają zapewnić dziecku aktywny wypoczynek. Czynności ruchowo – zręcznościowe wzbogacają doświadczenie dziecka i jego nawyki. Poprzez nie kształtuje się charakter dziecka – radość z działania i zadowolenie z osiągnięć daje mu poczucie własnej wartości. Zabawy ruchowo – zręcznościowe można prowadzić w sali świetlicowej i wykorzystywać do ich organizacji przedmioty codziennego użytku. Niektóre pomoce i gry mogą wykonać same dzieci na zajęciach. Tymi zabawami przeplatamy te formy zajęć, które zmuszają dziecko do długotrwałego siedzenia i pracy umysłowej. Przykłady gier i zabaw ruchowo- zręcznościowych: ,,Mistrz zręczności”, ,,Trzymaj – puść”, ,,Wiewiórki, orzechy, żołędzie”, ,,Zaczarowana piłeczka” itp.
Zabawy i gry umysłowe pogłębiają, ugruntowują i rozszerzają wiadomości zdobyte w szkole w zakresie różnych dziedzin. Kształcą zdolności poznawcze dziecka – pamięć, myślenie, uwagę. Są doskonałą metodą sprawdzającą i porównującą wiadomości dzieci w sposób naturalny i praktyczny. Występujące w grach i zabawach umysłowych współzawodnictwo mobilizuje dzieci do zdobywania wiedzy, kształci nawyki korzystania ze źródeł – słowników, encyklopedii – rozwija zainteresowania i zamiłowania. Zabawy i gry umysłowe kształtują także charakter dziecka, rozwijając aktywność, inicjatywę, samodzielność, zaradność, uczą współżycia i współdziałania w zespole. W dziale tych zabaw i gier znajdują się rozrywki umysłowe ( zagadki, szarady, rebusy, łamigłówki, logogryfy, krzyżówki).
Zabawy i gry umysłowe mogą organizować same dzieci: grupa starsza dla młodszej lub w grupie jeden zespół dla drugiego. Oto niektóre przykłady zabaw i gier umysłowych: ,,Od A do Z”, ,,Złap mnie na błędzie”, ,,Sztafeta pisana”, ,,Skrzynka pytań”.

Zabawy i gry towarzysko- rozrywkowe służą aktywnemu odpoczynkowi dziecka, dostarczają mu wiele radości i zadowolenia. Poprzez tego typu zabawy kształtujemy cechy charakteru – dokładność, rzetelność, koleżeńskość. Występujące w nich stałe napięcie wzrokowe, słuchowe, działalność manualna wyrabiają zdolność orientacji przestrzennej, wyczucia czasu, uczą przekazywania wiadomości i utrzymywania łączności. Doskonalą nawyki, uczą myśleć, spostrzegać, obserwować.
Koleżeństwo i przyjaźń czynią życie emocjonalne dziecka radośniejszym, bardziej bogatym, interesującym. Pod wpływem tych kontaktów dzieci uwrażliwiają się na piękno otoczenia, stają się subtelniejsze, nabierają kultury uczuciowej, uczą się okazywać i reagować na przejawy uczucia. Formy towarzyskie scalają kolektyw dziecięcy, wprowadzają w nim atmosferę naturalności, porozumienia, równorzędności, życzliwości wzajemnego poszanowania.
Przykłady zabaw towarzyskich: ,,Wędrująca maskotka”, ,,Powietrze, woda ziemia”, ,,Elektryczna chusteczka”.

Gry i zabawy integracyjne mają za zadanie integrację zespołu osób, które mają razem coś zrobić, czegoś doświadczyć lub po prostu przebywać ze sobą pewien okres czasu. Służą one rozwojowi grupy, a więc uczą współpracy, wrażliwości na innych, budują poczucie zaufania. Mają też wpływ na rozwijanie porozumienia w zespole oraz wykształcenie się poczucia bezpieczeństwa. Każdy nauczyciel ma swój wypróbowany zestaw zabaw, które stosuje na co dzień w pracy. Należy jednak rozszerzać go o nowe i ciekawe przykłady. Poprzez stosowanie na zajęciach zabaw i gier integracyjnych możemy wypracować pozytywne i akceptujące nastawienie do grupy. Wpłynie to zapewne na lepsze porozumienie się z wychowankami. Dzieci biorąc udział w tych zabawach doskonalą chód, bieganie skoki, rzut, mocowanie się. Ta aktywność sprawia im dużo radości i przyjemności. Podczas zabaw następuje też większa koncentracja uwagi na zadaniu niż na sobie, co z kolei sprzyja spontaniczności. Po zakończeniu zabawy ważne jest, aby poznać odczucia biorących w niej udział dzieci. Jest to czas podzielenia się tym, co było dla kogoś trudne, miłe, ważne.
Przykłady zabaw i gier integracyjnych: ,,Lustra”, ,,Łańcuch przyjaźni”, ,,Zaczarowany staw”, ,,Otwarty krąg”.
Zabawy i gry stolikowe kształcą zdolności poznawcze: spostrzeganie, pamięć, myślenie, uwagę, wzbogacają wiadomości z zakresu różnych dziedzin, doskonalą umiejętności , uczą zastosowania zdobytych wiadomości w praktyce, kształtują cechy charakteru dziecka. W tych grach posługujemy się kostkami, pionkami, figurami, kartami itp. W grach stolikowych może brać udział dwoje, czworo lub dowolna , lecz niezbyt duża ilość dzieci. W trakcie gry wszyscy uczestnicy muszą być aktywni. Takie zabawy umożliwiają, a wręcz wymuszają współpracę w grupie. Uczniowie rywalizują ze sobą, pracują w parach lub w większych zespołach, co pozwala im lepiej się poznać, przejąć odpowiedzialność za swoje czyny. Praca w grupach jest formą współpracy, szczególnie dla uczniów mających trudności z umiejętnościami społecznymi. Gry umożliwiają osiągnięcie wszystkim dzieciom sukcesu. W trakcie gier uczniowie słabsi też mogą czerpać satysfakcję, chociażby z przynależności do zwycięskiej drużyny. Ponadto, nawet jeśli w grze poniesie się porażkę, jest ona mniej dotkliwa, ponieważ doświadczają jej wszyscy uczestnicy.
Najczęściej rozgrywane gry stolikowe to: ,,Chińczyk”, ,,Mały młynek”, warcaby , bierki
Gry i zabawy kształtują pewne normy postępowania czy zachowania, np. koleżeńskość, przestrzeganie zasad, umiejętność godzenia się z przegraną, dobrze przygotowują do
funkcjonowania w pozaszkolnym środowisku.