Wyznaczanie celów pracy z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie w odniesieniu do koncepcji humanistycznej

Praca z dziećmi upośledzonymi intelektualnie, opiera się na wcześniej przygotowanym przez zespół specjalistów indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego. Taki program to swoisty plan pracy nauczyciela z uczniem, w którym wyznaczone są główne i pośrednie cele terapii oraz właściwie dobrane ćwiczenia terapeutyczne, z uwzględnieniem indywidualnych predyspozycji i preferencji dziecka, oraz jego potrzeb. Przed przystąpieniem do formułowania celów należy dokonać oceny postępów ucznia używając do tego narzędzia diagnostycznego, które pozwoli nam postawić diagnozę i odpowiedzieć na następujące 2 ważne pytania: Na jakim etapie rozwoju w poszczególnych sferach znajduje się nasz uczeń -wychowanek? Czyli badanie pozwoli określić nam sfera aktualnego rozwoju ucznia-wychowanka. Jaki poziom rozwoju dla naszego ucznia jest możliwy do osiągnięcia? Czyli badanie pozwoli określić nam sfera najbliższego rozwoju ucznia-wychowanka. Sfera najbliższego rozwoju /SNR/ wychowanka są to te umiejętności i zachowania, których dziecko nie zrobi samodzielnie, ale może je wykonać wyłącznie w dobrowolnym współdziałaniu z nauczycielem i jest gotowe do korzystania z tej podpowiedzi. Dobrze napisany program obejmuje wszystkie obszary SNR a cele automatycznie wyznacza diagnoza.
Cel to efekt /stan rzeczy/, na którego ukierunkowana jest czynność, i są to zachowania celowe, gdzie cele mogą mieć różny charakter. DOBRZE SFORMUŁOWANY CEL to taki który jest: "jasny" i zrozumiały, jest dostosowany do możliwości ucznia, jest funkcjonalny i mierzalny.
W literaturze cele do pracy z dziećmi niepełnosprawnymi można wyznaczać powołując się na różne koncepcje psychologiczne. Mogą one wywodzić się z różnych koncepcji. Na przykład koncepcji humanistycznej,koncepcji rozwoju człowieka wg Wygotskiego, cele wynikające z analizy stadiów rozwojowych Piageta oraz cele behawioralne. Poniżej przedstawię podstawowe założenia koncepcji humanistycznej i przykładowe cele wywodzące się z tej koncepcji.
Humaniści zakładają, że człowiek jest unikatową całością a podstawową właściwością natury ludzkiej jest rozwój i zaspokajanie podstawowych jego potrzeb. Jednym z przedstawicieli tej koncepcji był Maslow i jego słynna piramida potrzeb, która wyróżnia 5 podstawowych klas potrzeb. Są nimi:
1. potrzeby fizjologiczne – głód, pragnienie, podstawowa stymulacja wszystkich zmysłów, sprawy pielęgnacyjne 2. potrzeby bezpieczeństwa – pewności, stałości, wolności od lęku, strachu i chaosu, musi być przewidywalność 3. potrzeby afiliacji - przynależności i miłości – n-l powinien być dla dziecka osobą znaczącą , ważną 4. potrzeba szacunku i samoakceptacji – osiągnięcia, prestiż 5. potrzeby samorealizacji /najwyżej w hierarchii/- potrzeba twórczości, wiedzy,
rozumienia Z powyższych 5 podstawowych klas można śmiało formułować cele do pracy z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie.

Przykładowe cele wynikające z koncepcji humanistycznej wg piramidyMasloawa: 1. Cele wynikające z zaspokojenie potrzeb fizjologicznych:
-W ciągu roku szkolnego ani razu nie nastąpiło odwodnienie organizmu /komfort fizyczny i dbałość i potrzeby fizyczne i fizjologiczne/. Dbamy o to aby dziecko było często przepajane. -Absencja chorobowa w szkole w ciągu całego roku była niższa niż 20% /komfort fizyczny i dbałość i potrzeby fizyczne i fizjologiczne/. Dbamy o to aby nie dopuścić do przeziębienia. -W ciągu całego roku szkolnego jego waga nie zmniejszyła się /komfort fizyczny i dbałość i potrzeby fizyczne i fizjologiczne/. Dbamy o prawidłowe odżywianie.
2.Cele wynikające z zaspokojenia potrzeb bezpieczeństwa. -Otwiera buzię na stuknięcie łyżeczką w kubek /potrzeba bezpieczeństwa – uprzedzanie/. Wprowadzamy bodźce uprzedzające. -Po uprzedzeniu, np. ucisk przedramienia - nie reaguje przestrachem na podniesienie go z podłoża. Wprowadzamy bodziec uprzedzający, którym jest ucisk przed podniesieniem dziecka z podłoża.

3.Cele wynikające z zaspokojenie potrzeb sukcesu i samorealizacji.
-Wykazuje zadowolenie z doskonałego wykonania polecenia przewrócenia kręgli piłką /potrzeba sukcesu/. -Wykazuje radość, zadowolenie po prawidłowo wykonanym zadaniu: ułożenia zestawu 10 puzzli /potrzeba sukcesu/. 4. Cele wynikające z umiejętność posiadania własnego zdania i dokonywania wyboru.
-Potrafi zadecydować czym chce się bawić i protestuje gdy proponuje mu się inną zabawkę /umiejętność dokonywania wyborów/. Nie sugerujemy aktywności dajemy propozycje do wyboru z co najmniej 2 alternatyw. -Umie zadecydować co chce zjeść i umie bronić swojej decyzji /umiejętność dokonywania wyborów/.
Maslow uważa, że potrzeba z wyższego poziomu hierarchii nie przejawi się, dopóki nie zostanie zaspokojona poprzedzająca ją potrzeba z poziomu niższego!!!!


Opracowała: M.Kuchta